Rotterdam: Havengebied

De Mainport Rotterdam is een motor van de economie en koploper op het gebied van efficiëntie en duurzaamheid. Om dat te blijven, moet de haven omgevingsrechtelijk effectiever worden beheerd. Door de aanwijzing als ontwikkelingsgebied ontstaan mogelijkheden om de haven gebiedsgericht en integraal te beheren.

Joep Vermeulen, (voormalig) projectleider Havenbedrijf Rotterdam

Situatie

De Mainport Rotterdam is een omvangrijk en dynamisch havenindustrieel complex, van groot belang van de economische ontwikkeling van Nederland en noord Europa als geheel. Voor een zo goed mogelijke exploitatie binnen de beschikbare milieugebruiksruimte is het noodzakelijk de bedrijfsactiviteiten in gebiedsgerichte samenhang in te passen en te beheren. Het huidig juridisch instrumentarium is daar niet goed op afgestemd.

Het haven- en industriegebied is onder andere een gezoneerd bedrijventerrein in de zin van de Wet geluidhinder. Buiten die zone mag de totale geluidbelasting vanwege het industrieterrein niet meer bedragen dan 50 dB(A). Daarnaast zijn saneringswaarden vastgesteld, die de geluidruimte beperken. Om te voorkomen dat enkele bedrijven de beschikbare geluidruimte volledig verbruiken vóórdat alle terreinen  in gebruik zijn genomen, zijn aan alle bestemmingen geluidbudgetten toebedeeld. Op basis van jurisprudentie zijn deze budgetten geen weigeringsgrond. Past de geluidbelasting vanwege een richting binnen de totaal beschikbare geluidruimte van het industrieterrein? Dan moet de omgevingsvergunning worden verleend, ook al wordt het voor de inrichting gereserveerde geluidbudget overschreden. Daarmee resteert voor nieuwe bedrijven of uitbreiding van bestaande bedrijven minder geluidruimte. De verdere ontwikkeling van het industrieterrein kan dan stagneren. Ook andere vormen van milieubelasting vragen om een meer planmatig beheer. De provincie Zuid-Holland, gemeente Rotterdam en Havenbedrijf Rotterdam N.V. zijn op zoek gegaan naar instrumenten om hier meer greep op te krijgen.

Doelstelling

De provincie, de gemeente en Havenbedrijf Rotterdam N.V. willen komen tot een integraal en gebiedsgericht beheer van de milieugebruiksruimte van het haven- en industriecomplex van Rotterdam. Dat komt ten goede aan de economische ontwikkeling en de omgevingskwaliteit. Beoogd wordt een systeem dat meer zekerheid biedt aan de inpasbaarheid van nieuwe ontwikkelingen en de kwaliteit van de leefomgeving.

Stand van zaken

De gemeente heeft de bestemmingsplannen voor een groot deel van het haven- en industriecomplex herzien. De bestemmingsplannen voor Botlek-Vondelingenplaat, Europoort en Landtong en Maasvlakte zijn in 2014 onherroepelijk geworden. Deze herziening is onderbouwd met een milieueffectrapportage voor deze drie gebieden samen.

Het instrumentarium van de Chw biedt mogelijkheden om het beheer van de milieugebruiksruimte in het gebied via de havenbestemmingsplannen verder te verbeteren en gebiedsgericht in te richten. Voor twee onderwerpen hebben gemeente en havenbedrijf al gebruik gemaakt van de aanwijzing tot ontwikkelingsgebied onder de Chw. Voor externe veiligheid en natuur is dat al gebeurd in de eind 2013 vastgestelde bestemmingsplannen, welke plannen bij uitspraak van 3 december 2014 op deze aspecten onherroepelijk zijn geworden. Om de geluidverkaveling in de bestemmingsplannen op te kunnen nemen vindt nader onderzoek plaats naar de geluidsituatie en de stand der techniek.

• Voor externe veiligheid volstond het instrumentarium (Besluit externe veiligheid inrichtingen) voor een gebied als het Rotterdamse Haven- en Industriecomplex niet. De industriële activiteiten zullen in de loop van de tijd toenemen en daarmee zullen ook meer werknemers in het gebied aanwezig zijn. Het toekomstig groepsrisico heeft de gemeente en het havenbedrijf er toe gebracht in de planvoorschriften aanvullende veiligheidsmaatregelen op te leggen. Deze hebben de vorm van bouwkundige veiligheidsvoorzieningen voor de bouwwerken waarin de werknemers tijdens hun werk verblijven. Het gaat onder andere om de afdichting van ramen en deuren, eisen aan de ventilatiesystemen en het aanbrengen van vluchtruimtes. Tot slot geldt een maximale vloeroppervlakte bij nieuwbouw en bij ingrijpende verbouw van (beperkt) kwetsbare kantoren op het terrein. Al deze eisen zijn via de planregels verankerd in de havenbestemmingsplannen. DCMR en Bouw & Woningtoezicht zien toe op de naleving.
• Door de verdere ontwikkeling van het plangebied kunnen nieuwe bijdragen aan de stikstofdeposities op daarvoor gevoelige habitats in het Natura 2000-gebied Nieuwkoopse Plassen & De Haeck ontstaan. Om te voorkomen dat hierdoor negatieve effecten ontstaan is een mitigerende maatregel in de planregels opgelegd aan het Havenbedrijf. De maatregel houdt in dat jaarlijks in het genoemde gebied voor tenminste 6 ha aan sluik (restproduct van de rietoogst) moet worden afgevoerd uit Veenmosrietland. Het Havenbedrijf Rotterdam N.V. heeft over de uitvoering van deze maatregel afspraken gemaakt met de voor dit natuurgebied verantwoordelijke provincie (Zuid Holland).

Volgende stappen

De volgende stap is het opnemen van een geluidverkaveling en voorschriften over de stand der techniek in de havenbestemmingsplannen, door middel van een wijzigingsplan ('facet bestemmingsplan Geluid').

Het is de bedoeling om geluid te reguleren met de zogenoemde geluidbudgetten, die zijn opgenomen in de verbeelding en de planregels van de bestemmingsplannen. Er worden geen statische budgetten gebruikt, maar dynamische in de vorm van een bandbreedte. Deze bandbreedte wordt gebaseerd op een door DCMR uitgevoerd 'benchmark onderzoek'. Er komt een inspanningsverplichting om bij nieuwvestiging of het doorvoeren van veranderingen zo laag mogelijk binnen de bandbreedte uit te komen. Op die manier wordt een efficiënt gebruik van de geluidruimte bevorderd en blijft geluidruimte beschikbaar voor toekomstige ontwikkelingen.

Waarom Chw?

De aanmelding tot ontwikkelingsgebied in het haven- en industriegebied is bedoeld om de beschikbare milieugebruiksruimte beter te benutten. Het instrumentarium van de Chw maakt het mogelijk in een bestemmingsplan maatregelen op te nemen die zijn gericht op het optimaliseren van het gebruik van de milieugebruiksruimte.

Ervaring en resultaten Chw

De Chw heeft als voordeel dat het mogelijk is om innovatieve planregels in de bestemmingsplannen op te nemen. Het heeft het denken over wat met bestemmingsplannen kan worden bereikt veranderd. Het havenbedrijf ziet onder andere veel perspectief voor geluidverkaveling. Met twee andere thema's (veiligheid en natuur) zijn al goede resultaten geboekt.