'Juristen zijn geen neezeggers'
Suzanne van Melis is strategisch raadadviseur en plaatsvervangend hoofd Juridische Zaken en Wetgevingsbeleid (JZW) bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. JZW is al sinds de start van het wetgevingstraject betrokken bij de Omgevingswet.
Rijksbrede toetsing
'In mijn functie coördineer ik de rijksbrede toetsing van wetsvoorstellen en AMvB's op wetgevingskwaliteit. Daarbij kijk ik niet alleen naar wetgevingstechniek, maar ook naar zaken als uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid. Zo’n toetsingsproces neemt doorgaans twee weken in beslag, maar bij sommige dossiers zijn wij al vóór de toetsing betrokken. Dan gaat het om complexe trajecten die, zoals we dat noemen, een stelselwijziging betreffen. De Omgevingswet is zo’n dossier; de wijziging van het omgevingsrecht zet de wereld van wetten en regels op z’n kop. Ze vraagt een totaal nieuwe benadering: integraler.'
Leerzaam traject
'Namens mijn ministerie, Justitie en Veiligheid, neem ik deel aan de stuurgroep Omgevingsrecht. Justitie en Veiligheid heeft niet op een directe wijze te maken met de fysieke leefomgeving, de Omgevingswet brengt voor ons geen grote inhoudelijke veranderingen met zich mee. Toch vind ik het belangrijk om de totstandkoming van de wet te volgen. Bij JZW krijgen we de voorstellen ook nog afzonderlijk aangeboden, maar juist omdat integraliteit centraal staat in de Omgevingswet, wil ik begrijpen hoe de wetten en regels zich tot elkaar verhouden. Überhaupt kun je uit zo’n grootscheepse operatie lessen trekken voor andere stelselwijzigingen in de toekomst. De Omgevingswet draait kortweg om het creëren van ruimte: enerzijds is er behoefte aan maatwerk in de fysieke leefomgeving. Anderzijds willen we 'gelijke' behandeling in 'gelijke' gevallen. Dit speelt niet alleen in het omgevingsrecht.
De ontwikkeling van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO-LV) volgen wij op de voet. Hoe maak je zo’n systeem? Hoe vul en onderhoud je het? Door het DSO verandert de manier waarop wet- en regelgeving voor de fysieke leefomgeving wordt gemaakt en gepubliceerd. Uiteindelijk moeten alle departementen hun wet- en regelgeving verder digitaliseren. Daarmee hebben we nog een aantal omvangrijke, complexe trajecten te gaan, dus het is belangrijk om te leren van de ervaringen met het DSO.'
Werk zoveel mogelijk samen met beleidsmakers, collega's in de uitvoering en de andere overheden
Samenwerken werkt
'Mijn tip aan collega-juristen die aan de Omgevingswet werken: zoek de samenwerking. Met de juristen van andere departementen, maar ook met beleidsmakers, mensen in de uitvoering en de andere overheden. Dat klinkt voor de hand liggend, maar met wet- en regelgeving die geldt voor meerdere beleidsterreinen, kun je niet anders. En daarop aansluitend: leer jezelf aan om een advies zo te schrijven dat iemand die niet juridisch geschoold is het ook begrijpt. Vermijd jargon en verplaats je in de beleidsmaker of uitvoerder die het advies krijgt. In plaats van: ‘dit is een juridisch risico’, kun je bijvoorbeeld beter zeggen: ‘er is kans dat mensen hierdoor vaak naar de rechter zullen gaan’ of: ‘het kan zijn dat hierdoor (politieke) discussie ontstaat’. Maak je boodschap, kortom, concreet en noem alternatieve oplossingen. Ik wil weg van het stereotype beeld dat juristen neezeggers zijn.'
Wetgevingsjuristen aan het woord
De wetgevingsjuristen staan aan de wieg van de Omgevingswet en de invoering ervan, maar bewegen zich toch vooral achter de schermen. Wie zijn deze gezichten achter de Omgevingswet? Wat betekent de wet voor hun ministeries en medewerkers? Hoe bereiden zij zich voor en hoe inspireren ze elkaar? De juridische directies van de ministeries die (gaan) werken met de Omgevingswet hebben de samenwerking al gevonden via het Interdepartementaal Juridisch Dwarsverband Omgevingswet (IJDO). Vertegenwoordigers in het IJDO van zeven ministeries vertellen hun kant van het verhaal. Laat deze verhalen zorgen voor een verdere verdieping van de samenwerking op weg naar de inwerkingtreding van de Omgevingswet en daarna.
Lees alle interviews
Meer interviews met juristen staan in Omgevingswet in uitvoering (pdf, 459 kB).
Suzanne van Melis is strategisch raadadviseur en plaatsvervangend hoofd van de sector Juridische Zaken en Wetgevingsbeleid bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. Zij werkt daar sinds 2006. Daarvoor vervulde zij adviserende functies bij de provincie Noord-Holland en verschillende ministeries. Suzanne haalde haar doctoraal aan de Rechtenfaculteit van de Universiteit van Tilburg.