Omgevingswet werkt door in gemeentelijke begroting
Onder de Omgevingswet vervalt een aantal bestaande spelregels, verplichtingen en taken. Sommige taken worden eenvoudiger uit te voeren. Dat levert besparingen op. Zowel burgers, bedrijven als overheden kunnen hiervan profiteren.
Beslissingen die gemeenten nemen bij de implementatie van de Omgevingswet, hebben gevolgen voor de omvang van de mogelijke besparingen. Ten behoeve van de Meicirculaire, de jaarlijkse circulaire van BZK over ontwikkelingen in het gemeentefonds, zette Eenvoudig Beter een aantal belangrijke financiële gevolgen van de Omgevingswet voor gemeenten op een rijtje.
Klaas-Jan Koops, projectleider Financiën bij Eenvoudig Beter, licht toe:
Anders dan bij de decentralisatie van de zorg is bij de Omgevingswet weinig sprake van structureel extra taken voor gemeenten en provincies. De taken hebben ze al en een aantal neemt in omvang af.
Gemeenten krijgen wel meer beslisruimte om een eigen invulling te kunnen geven aan kaders voor ontwikkeling en bescherming van de leefomgeving. Die beslisruimte wordt onder andere ingevuld bij de voorbereiding van de Omgevingsvisie en het Omgevingsplan. Dat vergt nu en de komende jaren een extra inspanning, maar kan uiteindelijk ook besparingen opleveren. Bijvoorbeeld wanneer de gemeente actief gebruik gaat maken van de mogelijkheid om globaler te bestemmen. Of bedrijven en instellingen tot minder meldingen verplicht.
Een voorbeeld van een taak die afneemt is de halvering van het aantal uit te voeren technische bouwtoetsen. Er wordt geschrapt in de noodzaak van de technische toets voor veel eenvoudige bouwwerken. De financiële besparing die dat oplevert komt ten goede aan initiatiefnemers in de gemeente die geen vergunning meer hoeven aan te vragen en dus geen leges meer hoeven te betalen.
In andere gevallen blijft de besparing bij de gemeente. Bijvoorbeeld bij het afschaffen van de actualiseringsplicht van bestemmingsplannen voor gemeenten. Nu en de komende jaren kan de personele ruimte die daardoor ontstaat ingezet worden om het Omgevingsplan voor te bereiden.
Klaas Jan Koops:
Het is met het oog op de kansen die er liggen belangrijk dat gemeenten zich ook vanuit financieel perspectief goed voorbereiden op de Omgevingswet. En daarbij natuurlijk ook de opdracht aan de Omgevingsdienst te betrekken.
De notitie Financiële effecten stelselherziening Omgevingswet kan daarbij helpen.
Klaas-Jan adviseert gemeenten bovendien om op korte termijn ten aanzien van de leges een aantal concrete stappen te zetten. Splits het huidige legestarief voor de bouwvergunning, omdat deze wordt geknipt in een technische toets en een ruimtelijke toets. Houd rekening met het wegvallen van de aanvragen voor de technische toets voor eenvoudige bouwwerken. Bereid je ook voor op de mogelijkheid om milieuleges te gaan heffen. Neem daar een besluit over en begin zo snel mogelijk met het vaststellen van de legestarieven.
Eenvoudig Beter heeft de afgelopen jaren veel onderzoek gedaan naar de financiële gevolgen van de Omgevingswet. In 2020 wordt aanvullend onderzoek gedaan op onderdelen die het Rijk en de koepels belangrijk vinden. In 2022 volgt een financiële evaluatie.