Schaken op verschillende ruimtelijke borden
Invulling geven aan verschillende ruimtelijke opgaven tegelijk. Daar wordt in Ede hard aan gewerkt. Marjolein Jansen, directeur-generaal Ruimtelijke Ordening en Omgevingswet en Kees Keuzenkamp, programmadirecteur Aan de slag met de Omgevingswet, lieten zich onlangs daarover bijpraten. Over alle ruimtelijke ontwikkelingen in Ede en omgeving, de impact van NOVEX en de voorbereiding op de Omgevingswet.
Knooppunt van ruimtelijke opgaven
Als hoofdstad van de Foodvalley-regio maakt Ede deel uit van NOVEX-gebied Arnhem-Nijmegen-Foodvalley. In samenwerking met 7 andere gemeenten, 2 provincies, onderwijs- en kennisinstellingen en ondernemers wordt aan de weg getimmerd om topregio te zijn en blijven op het gebied van agrifood.
'Ede is eigenlijk Nederland in het klein', vertelt Arnout Hulshuis, beleidsregisseur Ruimtelijke Ontwikkeling van de gemeente Ede. 'Alle belangrijke transities en opgaven komen hier samen.' Dat blijkt uit de opgaven voor wonen, natuur en landbouw waar Ede voor staat. De verstedelijkingsopgave binnen het NOVEX-gebied voorziet in totaal in 100.000 nieuwe woningen. Met de natuuropgave wordt gewerkt aan het programma Robuuste Natuurversterking. Niet in de laatste plaats wordt ook gewerkt aan de landbouwopgave. Het Regionaal Perspectief Landelijk Gebied (RPLG) moet balans aanbrengen tussen natuur en voedselproductie. Dat is, met een grote concentratie piekbelasters in de omgeving van Ede, een flinke opgave.
Veel bestuurlijke tafels
De stapeling van opgaven met expliciete doelstellingen zorgen voor een complexe praktijk. Dan gaat het, naast de inhoud, ook om het bestuurlijk samenspel. Voor het verwezenlijken van alle ruimtelijke doelstellingen hebben de gemeente Ede en haar partners te maken met afzonderlijke Haagse ministeries. Stuk voor stuk zijn ze verantwoordelijk voor een deel van die doelstellingen, zoals bijvoorbeeld de woningbouwopgave.
'Dat maakt het complex', zegt Maartje Schlebusch, concerndirecteur gemeente Ede. 'Je merkt dat je als gemeente voor veel bestuurlijke tafels wordt uitgenodigd. Maar uiteindelijk moet je die verschillende maatschappelijke opgaven en belangenafwegingen zelf een plek geven in het omgevingsplan en andere instrumenten. Dat is superingewikkeld.' Schlebusch wijst op het belang van goede governance: 'Het is goed om te weten welk bestuursorgaan op welk niveau bepaalde knopen doorhakt.' Zij pleit voor Haagse regie waar noodzakelijk. Dat geldt ook voor een eenduidige Haagse agenda als het gaat om de beoogde doelstellingen bij het (her)inrichten van een gebied.
Omgevingswet als impuls
De gemeente zelf is al langere tijd in de volle breedte bezig met de voorbereiding op die nieuwe integrale benadering van de fysieke leefomgeving, waarvoor de Omgevingswet het instrument vormt. Dan gaat het bijvoorbeeld over het definiëren van de toepasbare regels, het VTH-traject en het testen en integreren van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Bart van der Mark, beleidsregisseur fysieke leefomgeving, ziet verdere doorontwikkeling van het DSO graag tegemoet. De ontsluiting van basisregistraties in het systeem noemt hij daarbij als voorbeeld. 'Het begint ermee dat je een gebied zo goed mogelijk kent en de juiste informatie kan vertalen naar inzichten.'
Ook het integraal werken zelf, binnen het gemeentelijk apparaat, zorgde bij de voorbereiding voor impact. 'Het integraal werken vormde bij ons een autonoom proces, maar de Omgevingswet heeft dat wel een impuls gegeven', aldus Van der Mark. 'De gemeentelijke organisatie is op dat punt nog steeds in ontwikkeling.' Die ontwikkeling loopt door na 1 januari 2024, als de wet van kracht wordt. Ook in Ede wordt die mijlpaal met de nodige nuchterheid tegemoet gezien. 'We proberen de overgang zo soepel mogelijk te laten verlopen. Maar we weten zeker dat het niet vlekkeloos zal gaan.'
Kruiwagen met kikkers
De gemeente Ede werkt volop samen met bestuurlijke partners om haar eigen en gezamenlijke doelstellingen te bereiken. De Omgevingswet vraagt van vier bestuurslagen om te gaan samenwerken als één overheid. Dit betekent over de muren van eigen taken kijken. Schlebusch heeft bij die nieuwe integrale benadering een tip voor andere bestuurslagen. 'Benut de kennis en relaties die we hebben in bijvoorbeeld een landelijk gebied.' De stapeling van ambities en opgaven zorgt in ieder geval voor genoeg (bestuurlijke) uitdagingen. 'Het is schaken op verschillende borden en als een kruiwagen met veel kikkers. We vinden alle ambities belangrijk en daarvan gaan we iets moois maken.'