Praktijkfestival Omgevingswet 2018: samen geschiedenis schrijven

Voor de gelegenheid zijn de zalen van de voormalige school voor de luchtvaarttechniek omgedoopt tot het Parelpodium – voor de échte Omgevingswet-pareltjes, het Collegetheater en het Interviewpodium. De rode draad in de lezingen en interviews die er plaatsvinden, is dat er voorbeelden uit de praktijk voorbij komen.

Aan het woord zijn medewerkers en bestuurders van diverse overheden, adviesbureaus, bedrijfsleven en onderwijsinstellingen. Doorlopend is er een grote markt waar initiatiefnemers het verhaal vertellen bij hun projecten.

Huis staat grotendeels

Gespreksleider en hoogleraar Gebiedsontwikkeling aan de TU Delft, Co Verdaas, trapt om twaalf uur af op het hoofdpodium. Hij opent de dag met Rosemarie Bastianen, directeur Eenvoudig Beter en Monique Arnolds, programmamanager Crisis- en herstelwet bij BZK.

Bastianen blikt terug: ‘Voor de zomer bereikten we een paar prachtige mijlpalen. Je kunt het ook wel vergelijken met het bouwen van een huis; de begane grond is af. Dat is de Omgevingswet. De vier Algemene Maatregelen van Bestuur zijn gepubliceerd in het Staatsblad. Daarmee is ook de eerste etage ingericht. En het dak, de omgevingsregeling, is deels klaar. De pannen moeten er nog op, maar we zijn al een heel eind met de realisatie van het wettelijk kader.’ Ze vervolgt haar positieve verhaal: ‘Het is iets groots wat we met elkaar doen. We schrijven geschiedenis. Het is belangrijk dat we veel van elkaar leren, elkaar helpen. De goede dingen delen, maar ook de missers. Daarom is een dag als deze zo waardevol.’

Monique Arnolds voegt toe: ' En met de Crisis- en herstelwet kunnen overheden nu al gebruikmaken van instrumenten uit de Omgevingswet. Door de aanpassing van de Chw wordt dit verder vergemakkelijkt.  Wie zich nog wil aanmelden voor experimenten onder de Chw, kan zeker contact opnemen.'

Nederland al goed aan de slag

Heleen Groot, directeur van het programma Aan de slag met de Omgevingswet ziet mooie vooruitgang: ' Meer dan de helft van de gemeenten is bezig met het opstellen van een omgevingsvisie; dat was vorig jaar nog maar een kwart. Een derde van de gemeenten is zich al aan het voorbereiden op een Omgevingsplan. Meer dan 70% van de provincies is bezig met een omgevingsverordening en 82% van de waterschappen met de waterschapsverordening. En er zijn weer veel mooie pilots en experimenten gedaan, waar ook weer op is doorgepakt. Er zit al echt een verdiepingsslag in. Dat zie je hier op het Praktijkfestival, maar ik hoor het ook terug in gesprekken met bestuurders vandaag tijdens de Bestuurdersbijeenkomst. Natuurlijk is er nog veel uit te zoeken voor iedereen. Ik zie de implementatie dan ook als een reis die ieder op zijn eigen manier moet maken.'

Veel veranderd

Op het interviewpodium spreekt Arjan Nijenhuis, programmamanager Implementatie Omgevingswet bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties tijdens de eerste ronde over de rol van decentraal bestuur. Dit doet hij met Ted van de Loo, wethouder Hilvarenbeek, watergraaf Peter Glas van waterschap De Dommel en gedeputeerde Josan Meijers van de provincie Gelderland.

Neijenhuis is benieuwd hoe Glas als watergraaf naar de Omgevingswet kijkt. Glas: ‘Voor ons gevoel waren wij toen de Waterwet in 2009 tot stand kwam al klaar. Maar in het belang van integraliteit zijn we toch aan de slag gegaan met de Omgevingswet. In de tussentijd is er veel veranderd: vijf jaar geleden werden we beleefd ontvangen door wethouders, nu komen zij naar ons toe om te kijken wat we met elkaar kunnen doen.’

De provincie Gelderland stelde in 2013 al een omgevingsvisie vast, vertelt gedeputeerde Meijers. ‘Dat was een eerste, belangrijke stap waarbij alle terreinen die het fysieke domein raken bij elkaar werden gebracht in één visie. Nu ligt er een nieuw ontwerp, veel kernachtiger. Van 150 kantjes gingen we terug naar dertig. Maar die eerste stappen hadden we zeker nodig. Een verandering van werken realiseer je niet in één keer.’

Samen oefenen

In de pauzes worden veel visitekaartjes uitgewisseld en bij meerdere kraampjes op de projectenmarkt staan geïnteresseerden in de rij om het verhaal te horen van de betreffende (overheids)organisaties.

Stacy Kartopawiro, beleidsmedewerker ruimtelijke ordening bij OVER-gemeenten, is zo iemand: ‘Bij de OVER-gemeenten hebben we nog veel slagen te maken. Dat is voor mij een belangrijke reden om dit festival te bezoeken. Ik hoop hier ideeën en inspiratie op te doen voor de implementatie van de Omgevingswet in de gemeenten waar ik voor werk.’

Ook Roel van de Camp, raadslid van de gemeente Oss, is met een missie naar Den Haag gekomen: ‘De gemeente Oss heeft een stad, dorpen en veel buitengebied. In het licht van de Omgevingswet is dat een flinke uitdaging. We zijn hier om te leren van de ideeën en methodieken van andere gemeenten in een soortgelijke situatie. Het zou mooi zijn als we hier interessante contacten opdoen, met wie we in de toekomst samen kunnen oefenen.

Scrummen werkt

Op het parelpodium komen Jenny Crommentuijn, voormalig senior beleidsmedewerker RO bij de gemeente Best en Hetty Wenting, adviseur omgevingsrecht bij Agel adviseurs aan het woord.

Om te oefenen met de Omgevingswet gooide de gemeente het participatieproces bij het samenstellen van een omgevingsvisie om. De gemeente liet zich door haar bewoners adviseren, nog voordat er een letter op papier stond. Crommentuijn gaat in op de conclusies uit dit proces: ‘Je laten adviseren door bewoners is leuk, maar tegelijkertijd is het lastig om de adviezen representatief te maken. Hier moeten we nog verder mee aan de slag.

Daarnaast gaf de ambtelijke organisatie aan dat het proces erg arbeidsintensief was. Tegelijkertijd vonden de bewoners het juist leuk.’ Wenting: ‘Bij deze andere manier van werken, werkte de scrummethode goed. Per thema organiseerden we een intensieve sessie om de input van inwoners en van onszelf eens goed onder de loep te nemen.’

Hart van Holland winnaar Aandeslag Trofee

Tot besluit is nog de uitreiking van de Aandeslag Trofee door Heleen Groot van het programma Aan de slag met de Omgevingswet. Zij mag de trofee overhandigen aan Hart van Holland, een van de zes genomineerden. “Het is te prijzen dat tien gemeenten op bijzondere manier en écht gezamenlijk gewerkt hebben aan de regionale agenda omgevingsvisie. Die gemeenten hebben daarbij inwoners betrokken door naar ze toe te gaan”, aldus Groot.