Roadshow Omgevingswet: Tilburg
Verslag Tilburg, 8 februari 2018:
Echt Omgevingswet!
Niet wachten, nu al beginnen. Dat is hoe de regio Hart voor Brabant zich manifesteert als het om de Omgevingswet gaat. Voor de Roadshow in de Club Smederij bood gastregio Hart voor Brabant een podium aan vier van de beste regionale praktijkervaringen. Die op interactieve wijzen werden gedeeld met de circa 80 deelnemers voor optimale kennisoverdracht.
De Tilburgse wethouder Berend de Vries heette iedereen welkom. Hij legde in zijn openingswoord de nadruk op het cultuur- en organisatievraagstuk in zijn gemeente en de regio. De gezamenlijke inspanning voor deze Roadshow is al een mooi voorbeeld van de regionale samenwerking die steeds meer vorm begint te krijgen. Linda van Berkel, van het programma Aan de slag met de Omgevingswet, leidde vervolgens het thema ‘Regels en Maatwerk’ in.
Van Berkel benadrukte in haar verhaal dat er veel meer ruimte is voor bestuurlijk afwegen dan alleen de ruimte die wordt geboden met de regels. ‘De Omgevingswet houdt rekening met regionale verscheidenheid en biedt daarin meer ruimte voor eigen afwegingen.’ Een oproep voor meer durf en creativiteit.
Ik ga verhuizen en ik neem mee…
Wat dat betreft losten de sprekers van workshops een verwachting in. Maar de vraag is of de raad dat ook doet. Bij het terugdringen van de lokale regeldruk werkt de gemeente Waalwijk daarom met een zogeheten ‘Stappenplan Producten Omgevingswetproofmethode’ (pdf, 196 kB) aan de hand waarvan ze het bevoegd gezag probeert te overtuigen dat sommige vergunningplichtige activiteiten misschien wel af kunnen met een meldingsplicht of een positieve regeling, waar hooguit een door de raad vastgesteld gemeentelijk kader geldt die initiatiefnemers in acht moeten nemen.
Met de ‘Ik ga verhuizen en neem mee’-sessie oefenden beleidsmedewerker Maaike Clijsen (Ruimte, Economie en Werk) en hoofd Ruimte, Economie & Werk Wouter Keijzer alvast met de deelnemers. Deelnemers kozen of ze bepaalde vergunningen wel of niet meenemen, in het hypothetische geval van een verhuizing. Bijvoorbeeld die voor het kappen van een boom, voor de aanleg van een uitrit, voor lichthinder van sportvelden of voor reclame. Door de vergunningen in de doos te leggen of op de stapel voor het grofvuil, maakten de deelnemers keuzes. Het is opvallend hoe vaak een vergunning bij het grofvuil belandde. Vanuit de wetenschap dat een bepaalde vergunning vrijwel altijd wordt toegekend.
Het werd een heldere en inspirerende sessie. Niet via een spel, maar op basis van een nauwkeurige analyse van vergunde aanvragen proberen Clijsen en Keijzer ook de gemeenteraad mee te krijgen om overbodige lokale regeldruk te verminderen. En daarmee kostbare ambtelijke kwaliteit vrij te spelen voor nieuwe rollen.
De omgevingsvisie: gewoon doen!
Een heel ander verhaal kwam van Franzel Bergevoet, projectleider implementatie Omgevingswet bij de gemeente Oisterwijk. Ook de gemeente Oisterwijk toont lef. Hoewel de Omgevingswet nog niet van kracht is, liet de gemeente een omgevingsvisie vaststellen door de raad. Het is geen papieren document geworden, maar een website. Bergevoet ging met deelnemers aan haar sessie in gesprek over de vraag wat de mitsen en maren zijn van zo’n ‘omgevingsvisie zonder Omgevingswet’.
Maar ze prikkelde deelnemers eerst om aan de hand van stellingen na te denken over de functie van zo’n document of website. ‘Een visie die alle beleidsstukken en alle beleid integreert’, luidde een antwoordt. ‘De omgevingsvisie gaat over wat ik mogelijk wil maken’, zei iemand anders. ‘Een stip op de horizon’, meende een ander.
Bergevoet vindt dat een omgevingsvisie een beperkt aantal doelstellingen moet hebben. ‘Het is niet mogelijk om alle sectorale thema’s hierin op te nemen en uit te werken. De omgevingsvisie moet vooral over doelstellingen gaan die sectoren overstijgen. Een visie op de waterafvoer via wegen kan prima in een programma worden vastgelegd’, aldus Bergevoet. In de omgevingsvisie komen wel doelstellingen voor bijvoorbeeld gezondheid, die in de vooral fysiek-ruimtelijke structuurvisies niet werden opgenomen.
De omgevingsvisie van de gemeente Oisterwijk maakt onderscheid tussen waarden, ambities en thema’s. Uitgangspunt daarbij is dat initiatieven in een gebied moeten bijdragen aan de ambitie voor dat gebied. Of hier in elk geval niet in tegenspraak mee mogen zijn. Waarden zijn de kwaliteiten die de gemeente heeft. Ambities zijn doelen die de gemeente – al dan niet uitgesplitst per gebied – wil bereiken. En thema’s zijn zaken die in een bepaald afgebakend gebied een rol spelen. Dan zijn er nog ‘markers’ opgenomen in de digitale kaarten, die lopende initiatieven verbeelden.
Maar dan nog zijn die waarden, ambities en thema’s niet in beton gegoten. Dat is eigen aan de visie, die voor juridische verankering leunt op een uitvoeringsplan. Maar ook de digitale vorm van de visie maakt het mogelijk nog wijzigingen door te voeren, al zal daar wel een raadsbesluit voor nodig zijn. Handig met het oog op veranderingen die mogelijk nog plaatsvinden in het wetgevingstraject, en met het ook op de toekomst. Er staat gemeenten volgens de deelnemers niets in de weg om nu al met een omgevingsvisie aan de slag te gaan. Een stip op de horizon is mooi, maar je moet kunnen herijken. Iedereen leek het daarmee eens.
Keukentafelen over vab’s
De gemeente Hilvarenbeek heeft als agrarische gemeente veel vrijkomende agrarische bedrijfslocaties (vab-locaties) die erg verspreid liggen in het buitengebied. Bart Nieuwenhuizen, medewerker ruimtelijke ontwikkeling en vergunningen van de gemeente Hilvarenbeek vertelde daar meer over. Hoe gaat de gemeente om met de vab's in de geest van de Omgevingswet?
Het aantal vab-locaties blijft groeien. Hoe we omgegaan met deze locaties en welke eventuele nieuwe functies we hier op (willen) faciliteren, is dus erg bepalend voor ons buitengebied in de toekomst. Om te komen tot de kern van de vab-problematiek zijn via keukentafelgesprekken directe contacten gelegd met de vab-eigenaren. Met de informatie die dat oplevert, actualiseren we het gemeentebeleid om zo beter in te kunnen spelen op de problematiek. Kortom: ook de gemeente Hilvarenbeek wacht niet op de Omgevingswet en gaat al proactief met de omgeving aan de slag. Écht Omgevingswet.
Proeftuin Fokmast/Regte Heide
Joop Horevoorts, Alexander Minnaard en Theo Li verzorgden namens de gemeente Goirle een presentatie over Natuurlijk ondernemen in Goirle. De naam Proeftuin kan daarbij wel letterlijk worden geïnterpreteerd. Het gebied Fokmast/Regte Heide is voor vele Goirlenaren hun tuin waar ze gebruik van maken, de lusten en de lasten van proeven. In dit gebied was echter sprake van vastgelopen processen, emoties en frustraties. Een belangrijke uitdaging is het werken van de verschillende overheden als ‘1-overheid’.
Er zal daarom een milieueffectrapportage moeten komen in de geest van de Omgevingswet en uiteindelijk zal gebruikgemaakt worden van de Crisis- en herstelwet voor het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte. De experimenteerruimte die de Omgevingswet, of eigenlijk de Chw biedt, schept ruimte voor veranderingen vertellen de Goirlenaren. Er komt weer energie in het gebied. Energie die tijdens de interactie met de deelnemers eveneens goed loskwam.