Blog - Droom en daad

Bij de Omgevingswet speelt participatie een belangrijke rol: de inbreng van bewoners bij initiatieven van gemeente of projectontwikkelaar.

Steeds vaker speelt de omgekeerde situatie: een initiatief van bewoners

Het Landelijk samenwerkingsverband actieve bewoners (LSA) vervult daarin een ondersteunende en stimulerende rol. Momenteel ben ik betrokken bij een project in Deventer, waar bewoners een toekomstvisie voor hun wijk hebben gemaakt. En bij een project in Breda, waar een vereniging zelf een duurzame wijk wil bouwen. Telkens is er sprake van een droom van bewoners, die daar veel tijd en energie in steken.

De realisatie ervan – de daad – gaat echter niet vanzelf. De bewoners stuiten niet meer op wetten: de Omgevingswet en het Right to Challenge vormen juist een stimulans. Praktische bezwaren, zoals gebrek aan geld en menskracht, spelen soms wél een rol.

Daar komt nog iets bij: het ontbreken van procesafspraken

Het is essentieel dat de wereld van de bewoners goed aansluit bij de wereld van de overheid, veelal de gemeente. Dit om frustraties en wantrouwen te voorkomen. Gedeelde verantwoordelijkheden voor de fysieke omgeving en gelijkwaardigheid tussen de betrokken partijen zijn mooie uitgangspunten. Maar het is de gemeente die uiteindelijk democratisch gelegitimeerde besluiten moet nemen, die openstaan voor rechterlijke toetsing.

Maar het is de gemeente die uiteindelijk democratisch gelegitimeerde besluiten moet nemen.

Wanneer een enthousiaste bewonersgroep een toekomstvisie maakt, moet duidelijk zijn hoe, en vooral ook wanneer, de gemeente die visie onderdeel laat worden van haar eigen omgevingsvisie en omgevingsplan. Voor de bewoners moet ook vooraf duidelijk zijn dat hun belangen kunnen botsen met andere belangen die de gemeente óók moet meewegen. Een parkeerterrein waar de bewoners vanaf willen, kan bijvoorbeeld een grote rol spelen in het gemeentelijk parkeerbeleid om het centrum te ontlasten.

Procesafspraken in een vroeg stadium

In mijn ogen moeten bewoners en gemeente in een vroeg stadium om tafel gaan om afspraken te maken voor het gehele proces. Wie is wanneer aan zet en welke afwegingen en risico's spelen een rol? Het LSA en ik proberen in het project Deventer tot aanbevelingen te komen voor dergelijke procesafspraken. Als daar tijdens het proces telkens open over wordt gecommuniceerd, snappen de bewoners echt wel dat hun droom af en toe moet worden aangepast. Maar dan komen de daden wél tot stand. Gelukkig andere dan waarop Elsschot doelde.