Gemeente Zwolle
Zwolle is de hoofdstad van Overijssel en heeft ruim 125 duizend inwoners. Zwolle stelt de omgevingsvisie in fasen op. Het eerste deel stelde Zwolle op 30 oktober 2017 vast. Daarin staan de belangrijkste opgaven en topambities voor de stad, met de focus op 2030. De gemeente formuleerde haar ambities op basis van een studie naar de trends en ontwikkelingen voor de stad. Ook de gesprekken die de gemeente met partners en inwoners voerde, ondersteunde het formuleren van de ambitie. Dit jaar werkt de gemeente het tweede deel uit, waarmee de omgevingsvisie concreter wordt.
Regionaal afstemmen: hoe doe je dat?
'Zwolle ontwikkelt de visie bewust lokaal, maar wil graag in deze fase de verbinding met de regio zoeken. De regio Zwolle is een succesvol samenwerkingsverband tussen 20 gemeenten, verdeeld over vier regio's. Veel gemeenten in de regio Zwolle werken nu aan een omgevingsvisie als belangrijk koersdocument voor de toekomst van de fysieke leefomgeving. Meer dan ooit is regionale afstemming hierbij noodzakelijk. Maatschappelijke opgaven als economie, duurzame energie, arbeidsmarkt, voorzieningen, wonen, gezondheid en klimaatadaptatie, die moeten landen in omgevingsvisies, houden niet op bij de gemeentegrens. Dit stelt de makers van de lokale omgevingsvisies binnen de regio voor interessante vraagstukken. De roep om regionaal af te stemmen neemt steeds verder toe. Maar hoe doe je dat?'
'Om de omgevingsvisie zo uitvoeringsgericht mogelijk te maken, wil Zwolle de instrumenten uit de Omgevingswet daarbij zo goed mogelijk benutten. Dat vraagt om invulling van de verschillende kerninstrumenten (omgevingsvisie, programma's, omgevingsplan) op een manier dat deze naadloos op elkaar aansluiten. En dat niet alleen, maar ook dat deze actueel blijven in de toekomst. En dus onderworpen zullen zijn aan een voortdurende cyclus van herziening. De vraag is hoe dit het beste kan en welke plaats programma's of een programmatische aanpak hierin hebben.'
Lessen geleerd
‘Regionaal denken is hot. Nieuwe opgaven, zoals energie en klimaatadaptatie, stoppen niet bij de gemeentegrens maar sluiten veel beter aan op de regionale schaal. Maar hoe gaan we daarmee om? De expertsessies hebben ons vier lessen geleerd:
- Bepaal eerst de regionale ruimtelijke identiteit en verbeeld dit op kaart.
- Werk als projectleiders omgevingsvisie structureel samen op regionaal niveau.
- Verbreed de regionale economische agenda met fysieke thema’s.
- Maak gebruik van het programma als instrument en zet dit ook zeker in op regionale schaal.
Kortom: de expertsessies hebben ons veel geleerd en vormen het vertrekpunt om met elkaar regionaal aan de slag te gaan.’
Leervragen
- Hoe kunnen we als kernstad (het proces van) de omgevingsvisie zo inrichten zodat deze voorsorteert op een regionale strategie en het het regionale denken verder versterkt?
- Hoe verhouden de instrumenten van de Omgevingswet zich inhoudelijk en planjuridisch tot elkaar? Wat betekent dit voor het opstellen en het uitwerkingsniveau van onze omgevingsvisie?
Hoe komen integraliteit en participatie terug in de aanpak?
Zowel integraliteit als participatie zijn expliciet benoemd bij de start van het proces.
De gemeente heeft eerst enkele (trend) analyses uitgevoerd. Aan de hand van de eerste resultaten heeft zij verschillende stadsgesprekken gevoerd. Dat gebeurde breed, maar was vooral gericht op de verschillende stakeholders. Het werken aan een visie samen met de stad vraagt om participatie. Dat zal in het tweede deel veel intensiever gebeuren.
Integraliteit is een voorwaarde. Vanwege het instrument, maar ook omdat de gemeente ervan overtuigd is dat de huidige opgaven alleen in onderlinge samenhang kan worden opgelost. De gemeente heeft hiermee ervaring opgedaan door in twee werkweken met verschillende disciplines aan integrerende opgaven te werken. Het resultaat was een vernieuwend product en proces. Met daarnaast een bredere integrale blik in de organisatie. Die ook doorwerkt in ander producten, visies en experimenten.
Het is nu een kwestie van vasthouden en werken aan een nieuwe organisatie en systemen. Dat is overigens niet vanzelfsprekend. De gemeente Zwolle vindt dat hier met recht over een transformatie kan worden gesproken.
Contactgegevens
Tip
In lijn met de golden circles van Sinek, die uitgaat van Why-How-What zou je de omgevingsvisie als de Why kunnen zien, het omgevingsplan als de What. Het kerninstrument programma biedt handvatten om de How in te vullen.
Zie ook
Lees verder op de website van de gemeente Zwolle.