Proeftuin Omgevingswet Goirle

Fokmast-Regte Heide ligt in de gemeente Goirle, op de grens met een heidegebied, direct tegen België aan. Het gebied heeft diverse functies op het terrein van recreatie, bedrijvigheid en natuur. Elke belanghebbende heeft er zijn eigen problemen en ambities. Binnen de bestaande normen en regelgeving leken al deze ambities en belangen niet te verenigen. Om toch passende en toekomstbestendige oplossingen te vinden, is Fokmast-Regte Heide aangemerkt als eerste Proeftuin voor de Omgevingswet.

Integratie en participatie

Bij de Proeftuin Goirle zijn vooral de thema's integratie en participatie de leidraad in het proces. Iedere betrokkene krijgt de kans om zijn kennis en wensen in te brengen. Naast goede communicatie tussen alle betrokkenen zit de kracht van de proeftuin in het integraal benaderen van deelproblemen. Er wordt geen aparte oplossing voor elk los probleem bedacht maar 1 oplossing voor het geheel.

Buiten de hokjes denken, dat is belangrijk in de Proeftuin. Dat vraagt om vertrouwen, meewerken, het goede voorbeeld laten zien en belangen aanvoelen. Maar ook om urgentie creëren, expertise aanspreken en stelling durven nemen.

Nog niet alle vraagstukken zijn opgelost en de plannen vragen verdere uitwerking. Maar met deze uitgangspunten ligt er een goed basis om met de betrokkenen verder te praten over het plan. De uitvoering loopt immers na de Proeftuinfase door.

Belangrijkste lessen

De bestuurlijke afwegingsruimte gebruiken

• In de proeftuin keken alle partijen over de grenzen van eigen en vakmatige belangen heen. Zowel binnen de eigen organisatie als bij andere stakeholders. Ze maakten ruimte om over en weer vragen te blijven stellen en gezamenlijk naar oplossingen te kijken.
• Het besef dat alles mensenwerk is.
• De bestuurlijke wens om tot een doorbraak te komen in dit al lang lopende vraagstuk, vroeg om een nieuwe manier van werken. Dat vraagt in de organisaties om betrokkenheid op zowel de werkvloer als bij het teammanagement. Zo ontstaat draagvlak en steun om opgaven breder op te pakken, over afdelingsgrenzen en vakdisciplines heen.

Centraal stellen van de gebiedskennis

• De kennis van de waterhuishouding is op locatie getoetst en aangevuld met ervaringskennis van bewoners. En dat bleek heel nuttig. Want er kwamen afwijkingen van de bureauonderzoeken aan het licht, waardoor andere mogelijkheden ontstonden. Dit verbeterde ook de samenwerking tussen betrokkenen.

Communiceren als een overheid

• Het optreden als een overheid lijkt veel makkelijker dan het is. Het vergt interbestuurlijke overeenstemming van de afzonderlijke overheden, die vervolgens gezamenlijk communicatie kunnen verzorgen. Omdat er sprake is van verschillende belangen, doelstellingen en strategieën, blijft dit een continue uitdaging.

Niels Aten, projectleider provincie Noord-Brabant:

Het was een uitdaging om als één overheid te werken met de overige stakeholders in het gebied. Processen lopen niet altijd synchroon, prioriteiten zijn soms niet goed op elkaar afgestemd en opgaven worden sectoraal benaderd. De doorbraak zat hem in samen optrekken en elkaars positie respecteren. Met elkaar konden we vervolgens grotere stappen zetten dan vooraf gedacht. Door problemen bespreekbaar te maken met de overige stakeholders, groeide vertrouwen. En konden we elkaar helpen datgene te bereiken wat we wilden.

Bert Schellekens, wethouder gemeente Goirle:

Ik ben er trots op dat alle partijen bereid zijn geweest om elkaar de ruimte te gunnen die nodig was om deze doorbraak te realiseren. We hebben nog veel stappen te zetten, maar ik heb er alle vertrouwen in dat hiermee de weg naar een duurzame oplossing voor het gebied in het verschiet ligt.

Erik van Merreinboer, gedeputeerde van de provincie Noord-Brabant:

Ik ben blij met een geslaagde botsproef van de nieuwe Omgevingswet. Oplossingen waren niet vanzelfsprekend, maar de werkwijze met de Omgevingswet helpt om maatwerk toe te passen, de initiatieven centraal te zetten en als één overheid op te treden. Ik ben ervan overtuigd dat deze werkwijze de toekomst heeft voor nog veel meer maatschappelijke vraagstukken in Brabant.

Joep Horevoorts, regievoerder Proeftuin Goirle vanuit gemeente Goirle

Doordat we met zijn allen het gebied in zijn gegaan en echt naar elkaar geluisterd hebben, hebben we vertrouwen kunnen opbouwen en zijn er betere relaties ontstaan tussen de partijen. Vervolgens hebben we het gebied centraal gesteld. En is iedereen vanuit het eigen belang gaan kijken wat hij of zij kan bijdragen aan de centrale doelstelling. Mensen zetten hun eigen belang opzij voor het gezamenlijke belang. Dit is een proces met vallen en opstaan en daarom is het ook een experiment. Leren door te doen! Het helpt daarbij dat de overheid in de geest van de Omgevingswet ruimte kan geven binnen de regels.