‘Aan tafel!’

“In het kader van het Klimaatakkoord ontwikkelen dertig regio’s in Nederland hun eigen energiestrategie. Ondersteund door een nationaal programma organiseren gemeenten, regionale netbeheerders, energieaanbieders en andere belanghebbenden samen duurzame energieproductie.

De uitkomsten van de dertig regionale strategieën worden uiteindelijk verankerd in de gemeentelijke omgevingsplannen en -vergunningen. Zo draagt iedere regio bij aan de verduurzaming van Nederland. Deze werkwijze past goed bij het gedachtegoed van de Omgevingswet, vind ik.”

Overlegtafelen

“Bottom-up, informeel, met alle betrokkenen aan tafel; we zijn dat nog niet zo gewend. Gelukkig gaat het steeds beter. Om de doelen van het Klimaatakkoord te realiseren, werken we met ‘overlegtafels’. Aan die tafels gaan belanghebbenden onder leiding van een voorzitter met elkaar in gesprek over hun belangen. De voorzitter zorgt ervoor dat wat wordt besproken, wordt geborgd. Als je als overheid partijen apart van elkaar vraagt wat zij willen, moet je niet verbaasd opkijken als ze allemaal vol voor hun eigen belangen gaan. Zie van al die losse verhalen maar eens iets te maken waar iedereen zich in kan vinden. Terwijl als je met elkaar in gesprek gaat en de belangen open en bloot op tafel legt, het begrip toe lijkt te nemen. Zelf ben ik betrokken bij de uitvoeringsfase van een van de overlegtafels. In deze fase implementeren we de eerder gemaakte afspraken.”

Investeer in relaties

“Het is belangrijk om te investeren in relaties met de betrokken partijen. We willen immers niet dat partijen die eerder aan tafel zaten uiteindelijk via een lobby bij de politiek alsnog hun eigen zin doordrijven. In mijn rol bij Economische Zaken en Klimaat bouw ik aan relaties door me betrouwbaar op te stellen, me te verantwoorden over de inzet die ik beloof. Dat doe ik door letterlijk te laten zien wat ik heb gedaan. Als iets niet lukt, geef ik dat ook zo snel mogelijk aan. En, hoewel een akkoord heus niet in beton gegoten is, doe ik absoluut mijn best om het te bewaken. Wil je het anders? Kom dan met een goed verhaal, want allerlei partijen hebben zich aan het akkoord gecommitteerd.”

Wil je het anders, kom dan met een goed verhaal

Rollenspelen

“De cultuurverandering die samenhangt met de Omgevingswet vindt niet van de ene op de andere dag plaats. Daar moeten we mee oefenen. Zo deden we rollenspelen met collega’s van het ministerie  Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en het ministerie Infrastructuur en Waterstaat en onze uitvoeringsorganisaties. Iedere deelnemer kreeg een rol toegewezen. Bijvoorbeeld de rol van initiatiefnemer of medewerker van de afdeling Natuur. Dan kun je niet anders dan je inleven in een ander. Ik geloof dat dit soort oefeningen helpen om het gedachtegoed van de Omgevingswet te laten indalen in onze organisaties.

Aan collega’s merk ik dat zij steeds meer het belang van een zorgvuldig proces inzien. Je kunt een plan er wel snel doorheen duwen, maar dan is de kans groot dat je mensen overslaat en als gevolg daarvan je eigen oppositie creëert. Wat ik persoonlijk lastig vind is dat de transitie vraagt om vermeende zekerheden los te laten – zo is de wet nu eenmaal. Je moet je ogenschijnlijk kwetsbaarder opstellen.”

Oog voor initiatiefnemer

“Er staat ons nog wel het een en ander te doen bij EZK en dat geldt waarschijnlijk ook voor de andere ministeries. Soms zitten we nog vast in een wat formalistische overheidsrol, waardoor we weinig oog hebben voor de wensen van een initiatiefnemer. Wat wil die nu eigenlijk, wat zit er achter zijn of haar aanvraag?

We kunnen een vergunningaanvraag formeel afhandelen, een ontvangstbevestiging sturen, er vervolgens niet meer naar omkijken en na een maand of acht met een afwijzing komen. Maar we kunnen ook contact zoeken met de initiatiefnemer, onderzoeken wat er wel mogelijk is. Dat vraagt van het management dat daar in de organisatie waardering voor wordt georganiseerd. Het heeft immers geen zin als medewerkers extra energie steken in communicatie met partijen, terwijl de baas hen slechts blijft afrekenen op de hoeveelheid vergunningaanvragen die zij afhandelen.”

Vertrouwen is een onderliggend principe van de Omgevingswet. Voel je dat dit er is?

Ik bouw aan vertrouwen door congruent te zijn in wat zeg en hoe ik mij gedraag. Met andere woorden: practice what you preach. Ik ben transparant, verantwoord me naar mijn organisatie. Bijvoorbeeld over de belangenafweging die ik maak bij adviezen die ik krijg. Wat je aan de medewerkers geeft krijg je terug. Dat leidt tot een collectieve ambitie.

Directeuren-generaal en directeuren bij het Rijk aan het woord

Wat betekent de komst van de Omgevingswet voor de directeuren-generaal en directeuren bij het Rijk? Hoe kijken zij aan tegen de bijbehorende voorbereiding en samenwerking? In het boekje Omgevingswet in uitvoering (pdf, 1.2 MB) vertellen directeuren-generaal en directeuren van verschillende departementen en uitvoeringsorganisaties wat hen bezighoudt in aanloop naar de Omgevingswet. Wat gaat goed, wat kan beter en hoe doen ze dat? Op welke voorbeelden zijn ze trots? En hoe zijn ze zelf een voorbeeld? Ook gaan de geïnterviewden in op het begrip vertrouwen, een onderliggend principe van de Omgevingswet. Voelen zij dat het vertrouwen er is? Lees en laat je inspireren.