Van adviseur naar gesprekspartner: de veranderende rol van de veiligheidsregio onder de Omgevingswet

Een nieuwe manier van werken

'Een van de grootste veranderingen is de manier waarop veiligheidsregio’s nu nauwer betrokken zijn bij de besluitvorming. Eerst gaven zij vooral adviezen over veiligheid, maar onder de Omgevingswet wordt meer verwacht', legt Van Miltenburg uit. Veiligheidsregio's spelen nu een integrale rol bij de bredere afwegingen over de leefomgeving. 'We zijn niet meer alleen adviseurs die om hun mening worden gevraagd. We zijn nu echt als adviseur betrokken bij de besluitvormingsprocessen', zegt hij.

De Omgevingswet dwingt ons om breder te kijken naar risico’s en gezondheid op de lange termijn – Ronald van Miltenburg

Deze verandering is makkelijker gezegd dan gedaan. Worp merkt op dat veiligheidsregio’s nu verschillende risico’s tegelijk moeten beoordelen, zoals geluidsoverlast, fijnstof en brand- en fysieke veiligheid. 'Waar we vroeger sectoraal werkten, moeten we nu integraal denken en alle risico's integraal beoordelen. Dit vraagt om een totaal andere manier van werken', voegt hij toe. 'Het vereist niet alleen meer samenwerking tussen verschillende partijen, maar ook een bredere blik. Dan gaat het vooral om risico's die zowel op de korte als lange termijn invloed hebben op de gezondheid en veiligheid van burgers.'

Nauwere samenwerking met gemeenten

Van Wijk benadrukt dat er extra aandacht is voor kwetsbare groepen, zoals ouderen en kinderen. Gemeenten hebben meer beleidsvrijheid gekregen om te beslissen waar en hoe ze extra maatregelen nemen voor deze groepen. 'We moeten nu nauwer samenwerken met gemeenten om ervoor te zorgen dat we op tijd de juiste veiligheidsmaatregelen nemen', legt hij uit. Het gaat dan niet alleen om directe risico’s, zoals brand. Ze kijken samen met organisaties als de GGD ook naar bredere risico's, zoals luchtkwaliteit en geluidsoverlast.

De energietransitie brengt nieuwe veiligheidsrisico’s, waarvoor we moeten bijscholen en blijven leren – Frank van Wijk

Schakelen tussen belangenafweging, besluitvorming en risicoanalyse

Hoewel de integrale aanpak voordelen biedt, brengt de Omgevingswet ook uitdagingen met zich mee. Van Miltenburg geeft aan dat de combinatie van verschillende soorten risico's en maatschappelijke doelen lastig kan zijn. 'Het vraagt veel van onze adviseurs en ambtenaren om de juiste (bestuurlijke) afwegingen te maken tussen verschillende belangen. Dit betekent dat de besluitvormingsprocessen meer overleg en samenwerking vereisen dan eerder het geval was', concludeert hij.

Van Wijk wijst daarnaast op nieuwe risico's door de energietransitie. 'We krijgen te maken met nieuwe materialen en technieken, zoals circulair bouwen en elektrische auto's en fietsen. Die brengen andere veiligheidsrisico’s met zich mee. Accu's kunnen bijvoorbeeld in brand vliegen.' Hij benadrukt dat de wetgeving hier nog niet volledig op is toegerust. 'Dit betekent dat je alert moet zijn, bijscholing moet volgen en up-to-date moet zijn.'

'Relevantie veiligheidsregio’s toegenomen'

Ondanks de uitdagingen zien alle drie de experts de Omgevingswet als een kans om het werk van veiligheidsregio's te verdiepen en te verbreden. Worp merkt op dat de wet hen in staat stelt om bredere maatschappelijke vraagstukken zoals gezondheid en veiligheid te integreren in hun werk. 'Het maakt ons werk relevanter en interessanter, omdat we nu dieper kunnen ingaan op hoe al die factoren samenhangen en bijdragen aan een veiliger leefomgeving van mensen', legt hij uit.

De integrale afweging van risico's maakt ons werk complexer, maar ook relevanter – Maarten Worp

Van Miltenburg voegt daaraan toe dat de Omgevingswet veiligheidsregio’s dwingt om creatiever en flexibeler te zijn in hun aanpak. 'De maatschappelijke opgaven waar we nu voor staan, zoals de energietransitie en klimaatadaptatie, vragen om nieuwe inzichten. We moeten steeds blijven leren en aanpassen.' Van Wijk sluit zich hierbij aan en ziet hierin ook een kans om meer aandacht te besteden aan preventie en gezondheid. 'Door de integrale aanpak kunnen we niet alleen reageren op risico's, maar ook proactief bijdragen aan een veiligere en gezondere leefomgeving.'