Sociale agenda als basis voor omgevingsvisie

Staphorst heeft als een van de eerste gemeenten een omgevingsvisie vastgesteld. Hoe hebben jullie dat voor elkaar gekregen?

‘We kozen een andere aanvliegroute dan voorheen bij bijvoorbeeld de structuurvisie. In het stappenplan hebben we de al geplande evaluatie van het sociaal domein ingepast. Dat is echt winst geweest. De output van die evaluatie, waarvoor we een toolkit van de VNG hebben gebruikt, werd input voor de fysieke kant van de omgevingsvisie. En bij puur fysieke ingrepen zoeken we steeds naar de sociale consequenties. Het gaat dus over en weer.

Het sociale domein heeft afgelopen jaren al een transitie ondergaan, waarbij we meer uitgaan van maatwerk. Dat willen we ook met het fysieke domein, want dat is echt in de geest van de nieuwe Omgevingswet. Vroeger zou je bij maatwerk bang zijn voor een precedentwerking, maar in het licht van de Omgevingswet zien we dat nu anders.’

Jullie hebben dus bewust pas op de plaats gemaakt en de evaluatie afgewacht?

‘Voor de evaluatie van het sociale domein hebben we de tijd genomen, maar het heeft niet tot vertraging geleid omdat we het participatietraject deels gelijktijdig hebben laten verlopen. Met dezelfde brede groep stakeholders hebben we zowel de sociale als de fysieke kant besproken. We hadden een denktank met ondernemers en maatschappelijke organisaties, organiseerden dorps- en plattelandscafés en inloopbijeenkomsten voor inwoners.’

Wat is er echt nieuw aan jullie omgevingsvisie?

‘Het grappige is dat we juist veel beleid dat al eerder was gemaakt een plek konden geven in de omgevingsvisie. We hebben die visie integraal gemaakt en geladen met dingen die we al hadden gedaan. Een recente dorpenvisie voor de kern IJhorst konden we bijvoorbeeld in zijn geheel overnemen. Het nieuwe van de omgevingsvisie is vooral dat alles nu echt bij elkaar staat en beter met elkaar is verbonden.

Driekwart van het beleid dat daarin is samengesmolten, was er al. Maar we wisten het niet altijd van elkaar. Het heeft geholpen dat ik als strategisch adviseur fysiek domein een kamer deel met de strategisch adviseur voor het sociale domein. We komen uit verschillende ‘werelden’ en spreken vakinhoudelijk een andere taal. Groen en grijs in het fysieke domein staat voor beplanting en infrastructuur. Wanneer je deze begrippen in het sociaal domein hanteert gaat het over jong en oud.’

En hoe nu verder?

‘Dat vind ik eerlijk gezegd nog wel spannend. We moeten nu echt gaan doorpakken. In de omgevingsvisie staat wie we zijn (het DNA) en het waarom van je route voor de toekomst. In een omgevingsplan en een uitvoeringsprogramma wordt meer concreet gemaakt hoe we het gaan doen. We maken een implementatieplan tot 2020 als de wet intreedt. Daarbij is een van de aandachtspunten hoe je zaken uit het sociale domein meetbaar kunt maken voor een plan dat vanuit het fysieke domein wordt voorgelegd. Dat ligt toch anders dan normen vast te leggen zoals hoogte en vierkante meters.

Maar we willen niet tot 2020 wachten. We gaan ook al aan de slag op basis van onze keuze voor uitnodigingsplanologie. Dat betekent dat we ons als gemeente uitnodigend opstellen naar de samenleving. Bewoners en ondernemers kunnen nu al met ideeën komen in de geest van de Omgevingswet. Ook als dat in de huidige wet- en regelgeving nog niet past.’

Heb je al een voorbeeld van dergelijk maatwerk?

‘Ja er is hier een autotransportbedrijf dat uit zijn jasje groeit op de huidige locatie. De plek die ze op het oog hebben heeft nu nog geen  bedrijfsbestemming. Normaal gesproken kan het eigenlijk niet. Maar deze ondernemer wil de overstap maken naar transport van vooral elektrische auto’s en de accu’s van die auto’s gebruiken voor tijdelijke opslag van duurzaam opgewekte stroom. Het wordt daarmee een energiehub, waar de energiemaatschappijen om staan te springen.

Door de verbinding met de energietransitie is het een ander verhaal geworden en zou de gemeente willen faciliteren. De beoogde locatie ligt strategisch en heeft geen hoge landschappelijke waarde. Probleem is wel dat de provincie ruimtelijke bezwaren ziet voor de gekozen locatie. Het initiatief past bij de filosofie van de omgevingsvisie, namelijk het inrichten van een duurzaam energielandschap. Daarom willen we het wel een kans geven. Dit is dus een interessant voorbeeld van de stappen die we met zijn allen nog moeten zetten om de omgevingsvisie echt handen en voeten te geven.’