'Vind elkaar en ga samenwerken' – RIO’s aan het woord: Marijke Besselink

Waarom ben je RIO geworden, wat doe je precies en wat is aantrekkelijk aan die rol?

Ik was eerst werkzaam bij het Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid (NIPV) als programmamanager Omgevingsrecht. Daar bood ik ondersteuning aan de Veiligheidsregio's om ze Omgevingswet-proof te maken. In november 2021 kwam ik in beeld voor de functie van Regionale Implementatiecoach in Limburg. Die rol sloot naadloos aan op mijn ondersteuningswerkzaamheden voor de Veiligheidsregio's in Nederland. Het enige verschil was dat hierbij de nadruk op de ondersteuning van gemeenten ligt. Mijn werkervaring bij de Veiligheidsregio's en vooral mijn opgebouwde netwerk was hierbij van enorme toegevoegde waarde.

Het interessante aan deze rol van implementatiecoach is dat je eigenlijk een soort manager en eerste aanspreekpunt van Limburg bent. En dat vind ik wel een fijne rol: dingen oppakken, zaken voor elkaar krijgen en het meenemen van andere bevoegde gezagen en partners in de regio's. Wat ook helpt is dat ik ondersteuning krijg van een programmasecretaris die door de gemeenten en partners van Zuid-Limburg wordt bekostigd: een parel. Mijn taakopvatting is nogal breed. Alles waarin ik een rol kan vervullen, pak ik op. Een rol als accountmanager als het moet, maar ik sta ook graag met m'n laarzen in de modder. Een hele fijne rol, al is het soms wel erg duwen, trekken en porren.

Ik steek nu vooral mijn energie in het oefenen en het samenwerken met bestuurlijke partners. Dat betekent het opstarten van oefencases, zoals geothermie met rijkspartijen en tiny houses met de samenwerkingspartners. Ik probeer iedere bestuurlijke partner vanuit de gedachte van 'what's in it for me' te laten aanhaken. Dan gaat het natuurlijk om de 2 veiligheidsregio's (Veiligheidsregio Zuid-Limburg (VRZL) en Veiligheidsregio Limburg-Noord), Waterschap Limburg, WML Limburgs drinkwater, provincie Limburg, Rijkswaterstaat en de Regionale Uitvoeringsdiensten in Limburg. Ook het bedrijfsleven wordt betrokken bij het oefenen met het werken met de Omgevingswet. Dus we zitten nu echt in de fase van oefenen, oefenen en nog eens oefenen en samenwerken, samenwerken en samenwerken.

Wat valt je in de aanloop naar inwerkingtreding op het vlak van toezicht en handhaving het meeste op?

Wat mij tot nu toe opvalt is dat gemeenten echt behoefte hebben aan een datum van inwerkingtreding. Als dat Koninklijk Besluit eenmaal is geslagen en er een concrete datum voorligt, dan komen gemeenten pas echt in actie. Er komt nogal wat af op gemeenten, zoals de energietransitie of opvang van asielzoekers. Vooral voor kleinere gemeenten is dat lastig te handlen. Ook het aantal vacatures is natuurlijk een probleem. Dus ik probeer te voorkomen dat gemeenten helemaal achterover gaan leunen als het gaat om de Omgevingswet. Daarom zet ik in op het oefenen, want dan wordt het concreter. Maar mijn vizier staat nog niet specifiek op het onderwerp van toezicht en handhaving. Daaraan zal op lokaal niveau ongetwijfeld wel aandacht worden besteed. Op het moment dat de datum van inwerkingtreding bekend is, zal meer aandacht worden besteed aan toezicht en handhaving.

Heb je in je regio al samenwerking met rijkspartijen gezien?

Diverse oefensessies hebben plaatsgevonden met steeds een wisselende opkomst. Denk bijvoorbeeld aan de Indringend Ketentest try-out Geothermie die op dit moment plaatsvindt in een 5-tal sessies. Eerder dit jaar vond een oefensessie plaats met een grote groep gemeenten. Bij een oefencasus als Tiny houses merk ik wel een steeds groter groeiende behoefte aan oefenen. Dat is wel fijn om te constateren. De overheden hebben daarbij wel de behoefte aan een wat langere voorbereidingstijd op de oefencasus. Ik verwacht dat rijkspartijen later dit jaar hierbij gaan aansluiten.

Welke concrete voorbeelden van samenwerking heb je in jouw regio's gezien?

In oktober vorig jaar hebben we in mijn regio's de Week van de Omgevingswet georganiseerd. Daar hebben we de stand van zaken opgenomen en gevierd wat we tot nu toe tot stand hebben gebracht en opgeleverd. Verder is er regulier overleg met de provincie, de Regionale Uitvoeringsdiensten en DSO-experts om zaken af te stemmen.

Welke tips wil je aan de rijkspartijen meegeven als het gaat om samenwerken in de regio?

Weet wat er speelt in de regio en sluit dan gewoon daarbij aan. Soms is slechts een kleine aanpassing nodig bij een oefencase om een rijkspartij aan te laten sluiten. Bij de oefencasus Tiny houses worden deze tiny houses in de uiterwaarden van de Maas geplaatst. Er worden zonnepanelen geplaatst en een windmolen en ze zijn bestemd voor mensen die minder zelfredzaam zijn. Ik wil maar zeggen: een extra oefendoel is zo bedacht en dat is ook goed. Het houdt de deelnemers namelijk scherp op de vraag welke rijkspartijen nodig zijn voor het afgeven van de omgevingsvergunning. Dat is uiteindelijk het allerbelangrijkste: Welke partijen wil je aan tafel hebben? Dat is denk ik de belangrijkste tip die ik kan geven, want dat moet beter tussen de oren komen bij de betrokken partners. Het gaat er ook om elkaar te zien en weten te vinden. Het oefenen helpt om die connectie te maken.

Ken je de handreiking De Omgevingswet: De Rijksoverheid doet mee met vergunningverlening?

Ik vind deze publicatie een goede aanvulling en heb deze ook gedeeld in mijn regio's. Het is een mooi en overzichtelijk product. De handreiking helpt bij het oefenen en bevordert het leggen van nuttige contacten met rijkspartijen.

In deze interview-serie met RIO's stelt men elkaar een estafettevraag. De vraag van Vanessa Koomen aan jou luidt als volgt: Wat betekent voor jou de geest van de Omgevingswet en waar zit jouw inspiratie?

Het zit hem in het samenwerken. Laat ik een voorbeeld geven over toepasbare regels. Ik adviseer gemeenten in mijn regio's die daar moeite mee hebben of zeggen hiervoor te weinig tijd te hebben, om even bij de buurgemeenten of vergelijkbare gemeenten te polsen hoe zij dat aanpakken of wat je van hen kunt overnemen. Wat kunnen we van elkaar leren, kunnen we iets overnemen, et cetera. Probeer elkaar eens te vinden.

Zelf krijg ik echt energie van het samenwerken, elkaar zien en proberen elkaar te helpen. Bijvoorbeeld een overheid 'uit het hok trekken' en mee laten doen. Dat geeft mij energie en dat is voor mij de geest van de Omgevingswet.

Zelf krijg ik echt energie van het samenwerken, elkaar zien en proberen elkaar te helpen.

Marijke, welke vraag moeten we stellen aan Vincent Aalbers?

Vincent, hoe kunnen we in de komende tijd zorgen voor een cultuuromslag, zodat concreet wordt gewerkt aan ontschotting bij alle bevoegde gezagen in de voorbereiding op de Omgevingswet?

Meer informatie

• Regionale Implementatiecoaches Omgevingswet

• Handreiking De Omgevingswet: De Rijksoverheid doet mee met vergunningverlening (pdf, 3.8 MB)