Arenadebatten raadsleden en bewoners in Moerdijk

Tafeltjesgesprekken en arenadebatten! De gemeente Moerdijk pakte het opstellen van een nieuwe visie dit keer helemaal anders aan. Vanuit de gemeenteraad kwam de wens om bewoners te laten participeren. En dat is volop gebeurd, met de Omgevingswet in het achterhoofd.

Andere dynamiek

Het contact tussen gemeenten en bewoners van een buitengebied heeft een andere dynamiek dan bij dorpen en steden, vertellen Eelke de Rooij en Daniëlla de Kuijper-Huibregtse. Mensen in een buitengebied hebben namelijk veel minder met de gemeente te maken. Het eerste contact is vaak een vergunningaanvraag. 'Deze andere dynamiek vraagt om maatwerk in de aanpak tot betrekken en participatie', aldus Eelke. Bij bestemmingsplannen voor het buitengebied kwamen in het verleden vaak veel reacties en zienswijzen binnen. Dat wilde de gemeente dit keer voorkomen.

Durf uit te besteden

Maar hoe zorg je ervoor dat je zoveel mogelijk bewoners van het buitengebied betrekt? Om een goede strategie te bepalen, schakelde de gemeente Moerdijk een adviesbureau in. 'We schreven geen proces en bestek uit, maar legden een doel en randvoorwaarden voor de producten vast. Het bureau moest bepaalde niveaus van participatie, betrokkenheid en tevredenheid halen. Dit zorgde voor meer en andere betrokkenheid bij het bureau', vertelt Eelke. 'Een goed adviesbureau is stap één.' Dat is ook een van de tips die Daniëlla en Eelke hebben voor andere gemeenten: 'Je hebt niet alle wijsheid in pacht. Durf uit te besteden. Benut elkaars deskundigheid en stijg samen naar een hoger niveau.'

Arenadebatten

Samen met adviesbureau BügelHajema bedacht de gemeente een aanpak. Om de bewoners en raadsleden met elkaar in gesprek te laten gaan, organiseerde de gemeente drie arenadebatten. In deze debatten gingen raadsleden en belanghebbenden uit het buitengebied in debat over verschillende omgevingsstellingen. Een voorbeeld van zo'n stelling: "Mede als bijdrage aan de recreatie moeten agrarische bedrijven volop de ruimte krijgen voor verbrede landbouw en nevenactiviteiten".

Er was één duidelijke regel: het mocht geen politiek debat worden. 'Iedereen was enthousiast over deze debatten. We kregen complimenten van zowel de raadsleden als belanghebbenden. En zowel over het proces als het product', vertelt Daniëlla.

Al eerder afwijkende visie

De gemeente kwam in 2016 met een Visie Buitengebied, die al afweek van eerdere visies. Eelke: 'Om ruimte te bieden aan initiatieven in een gebied, is het belangrijk dat je geen strenge regels hebt. Maar meer een kader. In de geest van de Omgevingswet hebben we een "dynamisch afwegingskader" gemaakt met vijf hoofdelementen. In de toekomst kunnen initiatiefnemers voorstellen die niet in het bestemmingsplan passen, toch uitvoeren. Mits ze passen in dit dynamisch afwegingskader. De gemeente schakelt met deze visie naar een ‘ja, mits’-houding ten opzichte van nieuwe initiatieven. Om het bestemmingsplan goed aan te laten sluiten op deze visie, was het nodig dat bewoners participeerden bij het actualiseren van het plan.'

De gemeente wil meer ruimte bieden aan initiatieven in het buitengebied. Dan is het ook belangrijk dat ze naar de bewoners luistert wat betreft het bestemmingsplan voor hun percelen.

250 tafeltjesgesprekken

Voor het actualiseren van het bestemmingsplan kregen alle bewoners van het buitengebied een brief thuis, met daarin een voorstel voor de bestemming van hun perceel. In de brief vroeg de gemeente aan de bewoners om te controleren of de feiten in het voorstel klopten. Bij vragen konden ze contact opnemen met de gemeente. 'Er kwamen meer dan 500 vragen binnen per mail en telefoon', vertelt Daniëlla. De bewoners kregen in de brief verder een uitnodiging om zich in te schrijven voor een tafeltjesgesprek. Deze tafeltjesgesprekken, waarin bewoners hun persoonlijke situatie met een medewerker van de gemeente konden bespreken, waren heel populair. Daniëlla: 'We hebben 250 tafeltjesgesprekken gevoerd. Dat zijn er meer dan we van tevoren hadden verwacht toen we de 1400 brieven verstuurden. De gesprekken hebben dus iets meer tijd gekost dan we dachten. Maar we hebben met deze gesprekken ook heel veel geoogst. Het heeft voor veel begrip gezorgd bij zowel de gemeente als de bewoners.'

Resultaat: waardevolle correcties en minder zienswijzen

De gemeente Moerdijk heeft er volgens Eelke en Daniëlla alles aan gedaan om bewoners van het buitengebied te laten participeren. En hun kennis is nuttig gebleken. Bewoners hebben informatie over percelen waar nodig gecorrigeerd, waardoor het bestemmingsplan goed aansluit op de visie.

En dat is niet het enige voordeel van de bewonersparticipatie, benadrukken ze. Het aantal ingediende zienswijzen en beroepschriften is veel lager dan voorheen. Daniëlla: 'Uiteindelijk hebben we 71 inspraakreacties ontvangen op het voorontwerp van het bestemmingsplan. In de ontwerpfase waren er 39 zienswijzen op het ontwerp van het bestemmingsplan. Na vaststelling hebben bewoners 5 beroepschriften ingediend bij de Raad van State. Ter vergelijking: bij een herziening van het bestemmingsplan buitengebied in 2004 ontving de gemeente 162 zienswijzen.'

Houd de gemeenteraad betrokken

Twee laatste tips die ze willen delen: investeer veel in uitleg aan bewoners. En: vergeet niet de raad betrokken te houden. 'Wij merkten dat sommige raadsleden na twee jaar toch een beetje waren vergeten wat we hadden gestart. Dat is oprecht jammer. Verlies het up-to-date houden van de raad dus zeker niet uit het oog.'