Bewonersinitiatief Masterplan binnenstad Nijverdal

Gebak van de oppositie in Hellendoorn

Het gebeurt niet iedere wethouder dat er gebak is van de oppositie. Wethouder Thomas Walder, verantwoordelijk voor ruimtelijke ordening, wonen en bedrijven in de gemeente Hellendoorn, overkwam het na een uniek besluitvormingsproces over een Masterplan voor de binnenstad. De wethouder schetst het unieke en soms zelfs ‘omgekeerde’ participatieproces dat hieraan voorafging.

Het dorp Nijverdal – de grootste kern van de gemeente Hellendoorn – telt ongeveer 25.000 inwoners. Vlak voor de crisis werd het winkelbestand in de binnenstad uitgebreid en er ontstond vervolgens tijdens de crisis veel leegstand. Twee jaar geleden dreigde het centrum in een neerwaartse spiraal te komen. De middenstand stuurde een brandbrief aan de gemeente en vroeg om in te grijpen.

De samenleving zelf schrijft het plan

Ondertussen werd het centrum van Nijverdal nog altijd gesplitst door de N35.  'De snelweg Zwolle-Moskou', zoals Walder het noemt. De omlegging van de Rijksweg en de unieke ondertunneling van de binnenstad voor auto én trein, moest het keerpunt worden. Een integraal Masterplan binnenstad zou het herstel inluiden.

'Normaal zeg je als wethouder: geef me een half jaar, dan ligt er een Masterplan. Dat plan komt ter inzage, zienswijzen verwerken en klaar. Maar onze relatie met de belangen in de binnenstad was niet zodanig dat dat kon. Dit Masterplan moest geschreven worden door pandeigenaren, middenstanders en bewoners: door de samenleving zelf.'

De wethouder wilde terughoudend zijn en alleen het proces faciliteren. En dan niet met eigen ambtenaren, maar met externe begeleiders. 'Driehonderd Nijverdallers zijn actief geweest in een zeer energiek proces. Het resultaat was een plan dat financieel voor geen meter sloot, dat strijdig was met het coalitieakkoord en dat toch unaniem werd aangenomen door de gemeenteraad.'

Omgekeerde participatie

Walder beseft dat hiermee een enorm risico is genomen. Op zijn aandringen had de gemeenteraad geen beperkende kaders opgelegd, waren raad en ambtenarij de grip op het proces kwijt en was de besluitvorming feitelijk uit handen gegeven, want achteraf ingrijpen geeft enorme frustraties. 'Zie de gang van zaken na het Oekraïne-referendum', aldus de wethouder.

De initiatiefnemers waren met het Masterplan aan de haal gegaan. Uit de gemeenteraad en het gemeentelijk apparaat hadden bezwaren geklonken als: ‘dit raakt ons maar we zijn niet betrokken’. Het leidde tot een informatieavond voor raadsleden en ambtenaren geleid door de initiatiefnemers en hun begeleiders: participatie andersom.

'De raad heeft ingestemd omdat men besefte dat de publieke taak van een zorgvuldige belangenweging hier door de betrokkenen zelf had plaatsgevonden. De kwestie van de financiering – een tekort van een half miljoen op jaarbasis – hebben we bij de initiatiefnemers teruggelegd. Zij geloofden zozeer in hun plan dat ze voorstelden de helft van het tekort op te vangen met een vrijwillige belastingverhoging! Wij hebben op onze beurt de harde eis uit het coalitieakkoord rond betaald parkeren verzacht.'

Walders tips aan gemeenten

Twee tips heeft Walder voor gemeenten die in het kader van een masterplan of omgevingsvisie echt werk willen maken van participatie en The Right to Challenge. 'Zorg dat werkelijk alle belangen vroeg in het proces betrokken zijn, alleen zo borg je de publieke taak van belangenweging. Wees er zeker van dat de gemeenteraad weet waar ze aan begint. Je geeft veel vertrouwen en feitelijk carte blanche. Bij ons is het goed afgelopen. Met gebak toe!'