Burgerinitiatief Dommelbimd

Ik wil graag iets positiefs doen voor mijn eigen woonomgeving. Iets doen waar ik passie voor heb. In het verleden waren we als buurt wel eens betrokken geweest bij plannen van anderen. En dan tekenden we bezwaar aan. Nu konden we iets positiefs maken. En zelf beslissen over alles.

Mijn participatieverhaal start bij een advertentie in de zaterdagkrant. Daarin stond dat er landbouwgrond te koop was bij kasteel Stapelen. Op diezelfde zaterdag liepen wij met onze buurt met 30 man zwerfvuil te prikken in het kader van Nederland Schoon. Toine was daar ook bij. Tijdens de koffie vroeg ik hem: Heb je dat ook gezien? Er is een uniek stukje oorspronkelijk beekdal te koop. Grond met de bestemming landbouw, maar door de eigenaren nooit landbouwkundig ontwikkeld. Ik kende die grond vanuit mijn werk voor het Waterschap. En Toine is natuurliefhebber en was stiekem wel eens over het prikkeldraad geklommen. Een waardevol gebied met ijsvogels en de watersnip. Een gebied dat pal tegen onze woonwijk aan ligt.

We moeten het zelf gaan kopen, zeiden we voor de grap.

Aangrenzend aan de Dommelbimd is de grond in bezit van een projectontwikkelaar die daar woningen gaat bouwen. Ook was dit unieke gebied al eens zoeklocatie geweest voor een parkeerplaats en voor een ontsluitingsweg. Het gebiedje heeft geen natuurbestemming en behoorde niet tot de EHS. We vroegen ons af wie het zou kopen en wat er dan mee zou gebeuren. We besloten niet af te wachten maar zelf te proberen die grond te kopen en mooier en toegankelijk te maken. En daarvoor hadden we 9 dagen de tijd. Dan moest er een bod liggen bij de notaris.

Onze slogan is: elk dorp zijn eigen Dommelbimd

Je gunt ieder dorp de lol om dit te doen. Om verantwoordelijk te zijn voor je eigen omgeving. Om eigenaar te worden. Zelf te kunnen beslissen. Los te komen van overheden en natuurorganisaties. Je hoeft niet te dealen met natuurdoelen en subsidievoorwaarden. Je bepaalt zelf hoe je het hebben wilt.

Navraag leverde op dat de 6,5 ha grond ongeveer € 250.000 moest gaan kosten. Dus zochten we 10 mensen die wel € 25.000 wilden investeren. Maar dit bleek te ingewikkeld. Dan kreeg je een lastige onverdeelde boedel. Na 4 dagen trokken we de conclusie: dit gaat ons niet lukken in 9 dagen tijd.

En als het niet gaat lukken in die korte tijd, dan moeten we tijd kopen, hoorde ik mezelf roepen. We hebben toen het Brabants Landschap bereid gevonden om de grond voor te financieren. We kregen 1½ jaar de tijd om het geld bijeen te brengen, anders zou het Brabants Landschap de grond weer op de markt te koop aanbieden.

Sommigen vroegen aan ons: Wat is jullie verdienmodel hier? En wij zeiden: Er is hier geen verdienmodel. In natuur moet je investeren. Een aantal mensen vond het wat naïef van ons. Dat we mensen gingen zoeken die bereid waren om € 25.000 of € 10.000 te investeren in natuur. We hebben toen een stichting opgericht en een bankrekening geopend.

Participatie-avonturen

Als eerste hebben we de voorzitter van de buurtvereniging opgezocht. Hij gaf aan het een prima initiatief te vinden en ook mee te willen doen, maar geen  € 10.000 te kunnen geven. Hij waarschuwde dat het met zo'n bedrag een initiatief zou worden voor een beperkte, elitaire doelgroep. Hij zei: "Waarom ga je niet uit van certificaten van 1.000 euro, dan kunnen veel meer mensen meedoen." We besloten toen om te gaan voor een breed draagvlak en een bedrag van € 1.000 per certificaat.

Vervolgens hebben we contact gelegd met de lokale krant om bekendheid te krijgen.

En op de buurt-BBQ in de zomer hebben we ons verhaal toegelicht. We zijn verenigingen gaan bezoeken: de natuurwerkgroep, Heemkundekring, vereniging Dommel door Boxtel, de Rotary. We mikten op inwoners uit Boxtel die het gebied of ons kennen. We zijn scholen gaan benaderen. Studenten van de Hogere Agrarische School en Peuters in het Wild zijn nu vaste gebruikers. Bij de Rotary zat de directeur van de middelbare school. Hij wilde wel een biologielokaal in het natuurgebied. We hebben het schuurtje dat er al stond, ondertussen opgeknapt voor dit doel. Het is nu een echt biologielokaal geworden.

Ons uitgangspunt was: Ieder idee is goed en ieder die iets wil krijgt een kans. Zo ontstond het groepscertificaat - met zijn tienen € 100 is ook € 1.000 - en het kindercertificaat. Wij hoefden dit niet te verzinnen, mensen kwamen zelf met het idee. Alles ontstond als vanzelf door mee te varen op waar de energie zat.

We organiseerden open dagen. Daar ontstonden weer nieuwe initiatieven en ideeën. En dan zei ik alleen maar: ga maar doen, richt maar een groepje op. Ons idee was immers: alle goede ideeën moeten we een plek geven, want dat geeft betrokkenheid en een breed draagvlak. Ook mensen die vrijwilligerswerk willen doen, betrekken we bij het onderhoud.

Na een jaar zijn we de landelijke pers gaan zoeken. We kregen een artikel in Trouw en kwamen op de radio bij Vroege Vogels. Uit het hele land kwam er interesse voor ons initiatief en werden er certificaten gekocht. We kweekten steeds urgentie: aan het eind moesten we nog € 20.000 anders ging het niet door. Dit laatste bedrag haalden we op via crowdfunding, vanaf 5 euro kon iedereen meedoen. Na 1½ jaar hadden we het volledige bedrag bijeen.

Subsidie

Hebben we het helemaal zonder subsidie gedaan? Nee, dat is niet waar. We hebben subsidie gekregen via ‘Landschap van Allure’ van de provincie Noord-Brabant voor het afwaarderen van de grond van landbouw naar natuurwaarde en een beetje voor de herinrichting. En het Prins Bernard Cultuurfonds, het streekfonds Het Groen Woud en Economische Zaken hebben ook bijgedragen. Van de gemeente en het waterschap kregen we geen bijdrage. Ze vonden het een leuk initiatief. Maar het paste niet in de doelen. Het project Dommel door Boxtel was al geweest en de doelen waren afgevinkt. Ze waren klaar in Boxtel, was het argument.

Tot dan toe hadden we geen vergunning nodig gehad. Maar toen startte de herinrichting van het natuurgebied en hadden we een omgevingsvergunning nodig. Daar kunnen we ook een boek over schrijven. Kortom, wij deden de vergunningprocedure op onze manier, dus niet met een gelikt rapport van een adviesbureau. Maar gewoon via een foto of schets. En we benaderden af en toe de wethouder bovenlangs.

Wij werken niet met adviseurs en krijgen zelf ook geen vergoeding. Het is een leuke hobby. Het hoeft ook geen geld op te leveren. Er zit voor onszelf geen verdienmodel in. Daarom doen mensen ook mee.

Leerervaringen

Als je zelf een goed idee hebt, houd je aan je eigen lijn en blijf ervoor gaan. Dan gaat het ook lukken.

Wie ons erg hebben geholpen waren onze ambassadeurs*). Zij boden ons een podium om ons verhaal te doen. Zij bleven steeds enthousiast. Dan voelde je dat je met iets goeds bezig was.

We kwamen niet echt beren op de weg tegen. Wanneer ze in het zicht kwamen, namen we een andere route. Er zijn genoeg mogelijkheden die je van tevoren niet kent en die je onderweg ontdekt.

We hebben ons wel verkeken op hoe veel tijd het kost. Tegelijk hebben we zoveel mooie ervaringen gehad met zulke enthousiaste en steunende reacties, dat gaf ons steeds energie om door te gaan.

Tips

Wees direct duidelijk over de belangen aan tafel. Vooral met overheden. Je komt nog wel eens een verborgen agenda tegen.

Zoek een breed draagvlak door een breed initiatief te maken. Maar wees wel duidelijk in wat je niet wilt.

Volg steeds het spoor van de positieve energie. Houd vast aan je eigen koers. Spring steeds op een nieuwe golf.

*) Onze ambassadeurs zijn: Jan Baan (directeur Brabants Landschap), Frank v.d. Broek (voormalig voorzitter buurtvereniging), Ger v.d. Oetelaar (voorzitter Het Groene Woud), Peter Glas (watergraaf waterschap De Dommel)