'Integraal doen': oplossingen vind je samen!

De drie gezamenlijk genomineerde projecten van de gemeente Rotterdam zijn:

• De Rotterdamse Nalevingstafel: een project waarin toezichthouders en handhavers praktijksituaties samen bekijken en alle relevante aspecten van de fysieke leefomgeving met elkaar bespreken.
• Werken in de geest van de Omgevingswet: een project waarin collega's oefenen met het nieuwe integrale werken aan de hand van verschillende instrumenten, zoals een reflexieve monitor, waarmee ze samen de voortgang monitoren.
• De Omgevingswet Marathon: twee weken vol online sessies voor en door collega's en ketenpartners, om elkaar te informeren en inspireren.

Integraal denken en doen

Als programmamanager was Sander nauw betrokken bij het bedenken en tot stand brengen van de drie genomineerde projecten. 'Als je werkt met de Omgevingswet gaat het continu om integraal denken en doen. Dat is de basis voor al onze projecten. In een organisatie van duizenden mensen, zoals de onze, zijn we geneigd sectoraal te denken en werken. We namen daarom in een vroeg stadium al zoveel mogelijk mensen uit de organisatie en verschillende ketenpartners mee in onze projecten. We lieten hun de meerwaarde zien van integraal werken. Met resultaat. Want 'integraal doen' is gaan leven in de organisatie. Inmiddels zie je het terugkomen in bijna al het werk binnen de organisatie en in de regio voor de Omgevingswet.'

Gedeeld mandaat

Sander: 'Wat je met integraal werken bereikt? Wat niet!? Stel, iemand in de organisatie roept: 'Ik wil meer 30 km per uur-gebieden'. Iemand anders roept: 'Ik wil minder stikstof'. En weer een ander roept: 'Ik wil meer windmolens'. Hun doelstellingen: schone lucht, schone energie en een lagere maximale snelheid op de weg versterken elkaar. Dat biedt kansen voor een gedeelde oplossing! Maar om die kansen te zien, moeten die medewerkers eerst met elkaar in gesprek gaan.'

'Dat gesprek, dat faciliteren wij met ons project: Werken in de geest van de Omgevingswet. Wij brengen collega's van verschillende afdelingen bij elkaar, laten hen vrij het gesprek voeren, maar vragen hen wel om dat op een positieve manier te doen. Vervolgens laten we de deelnemers het gesprek samen monitoren. Door te reflecteren en zichzelf af te vragen of het gesprek goed verloopt, zien deelnemers waar de weerstand zit. En hoe het anders kan. We moeten bijvoorbeeld af van houdingen zoals: 'Dit onderwerp behoort niet tot mijn afdeling, dus daar hoef ik niks mee'. Of: 'Wie neemt uiteindelijk het besluit? Heeft diegene wel mandaat?' Daarmee werken we onszelf alleen maar tegen.'

'Overleg met elkaar, ga na waar de moeilijkheden zitten, en leer elkaar te begrijpen. Geef aan waar het beleid jou beperkt, en kijk vervolgens samen naar wat er wél mogelijk is. Als je open met elkaar praat, maakt het niet uit of een onderwerp bij jouw afdeling hoort. Of wie uiteindelijk het besluit neemt, want je doet het met elkaar. Samen creëren en oplossingen zoeken, daar gaat het om!'

Samen creëren en oplossingen zoeken, daar gaat het om!

Niet tegenwerken maar samenwerken

Sander: 'Ook in het project: De Rotterdamse Nalevingstafel staat integraal werken centraal. Maar hier gaat het om de samenwerking tussen verschillende partners in de regio. Toezicht- en handhavingsdiensten kijken in dit project samen naar een praktijksituatie. Zoals een café dat 's nachts het glas in de container gooit. In die situatie zegt DCMR, de Milieudienst van regio Rijnmond, tegen de café-eigenaar: 'Jullie veroorzaken te veel geluidsoverlast. Gooi het glas voortaan overdag in de container.' Wat DCMR niet weet, is dat dat advies ingaat tegen het beleid van Stadsbeheer. Dat zegt dat afvalopslag in panden zelf moet plaatsvinden.'

'Zo werken verschillende toezichthouders en handhavers elkaar in de praktijk onbewust tegen. Door hen bij elkaar te brengen tijdens een nalevingstafel en zo een situatie te bespreken, raken ze zich hiervan bewust. Ze krijgen meer kennis en begrip voor elkaars beleid en zien het belang in van samenwerken. Tijdens die sessies hoor je om je heen: 'Dit is echt nuttig. Hier moeten we wat mee.'

'Verschillende organisaties werken inmiddels aan strategieën om zulke situaties in de toekomst te voorkomen. Dat alle toezicht- en handhavingsdiensten met elkaar communiceren en rekening houden met elkaars beleid, daar moeten we naartoe. DCMR neemt de volgende keer in ieder geval contact op met Stadsbeheer, voordat ze een advies geeft in strijd met het beleid van Stadsbeheer.'

De urgentie inzien

Sander: 'Onze grootste uitdaging bij deze projecten was: collega's en ketenpartners zover krijgen mee te werken. Mensen zien de Omgevingswet vaak als een ver-van-mijn-bedshow. Het vergt zoveel voorstellingsvermogen. Er komen nieuwe regels, nieuwe benamingen en een nieuwe werkwijze. Het is belangrijk dat concreet en tastbaar te maken. Dan pas zien ze in hoe belangrijk het is.'

'Daar kwam ons project de Omgevingswet Marathon om de hoek kijken: twee weken vol online workshops, interviews en interactieve sessies in het teken van de Omgevingswet. Collega's en ketenpartners schreven zich in voor sessies die hen interessant leken. Van omgevingsplan, tot participatiebeleid en digitaal stelsel. Alles kwam aan bod.'

'En met succes! We hebben de online marathon twee keer gedaan, een keer in 2021 en een keer in 2022. Zo hebben we ontzettend veel collega's in de regio bereikt. Deelnemers vonden het vernieuwend en innovatief. En belangrijker: ze zagen de urgentie van de Omgevingswet in. En door te zien hoe belangrijk het is, wilden ze vanzelf meedoen aan onze projecten en initiatieven.'

Als ze zien hoe belangrijk het is, willen ze vanzelf meedoen.

Rotterdam is er klaar voor

Sander: 'Inmiddels zit het werk van mijn team er bijna op. We ronden onze projecten af. Dragen de instrumenten die we hebben opgezet, over. En vanaf dan is het aan de organisatie om ermee verder te gaan.'

'Ons team wordt in de loop van 2023 officieel opgeheven. Maar ik heb er alle vertrouwen in dat we de organisatie goed voorbereid achterlaten. We hebben alle must-haves opgeleverd, uitgebreid getest en alles loopt en draait. En dan heb ik het niet alleen over de drie genomineerde projecten, maar ook over andere Omgevingswetprojecten, het participatiebeleid, het digitaal stelsel, noem maar op. Het plaatje is compleet. Dat we dat hebben bereikt, daar ben ik echt trots op!'

Het plaatje is compleet, daar ben ik echt trots op!

'Natuurlijk blijft het spannend, maar er staat een sterke basis. Er zijn genoeg instrumenten voor de organisatie om straks naar terug te grijpen. En er is voldoende wortel geschoten om de invoering straks goed op te vangen. Dus ik durf wel te zeggen: Rotterdam is er klaar voor! En dat is geen grootspraak.'

Natuurlijk blijft het spannend, maar er staat een sterke basis.

Gouden tips

Sander: 'Ga het doen en houd vol! Voorbereiden op de Omgevingswet is als de weg zoeken met je gps: pas als je gaat lopen, weet je of je de goede richting uitgaat. Het geeft niet als het niet direct goed gaat, maar probeer je het niet, dan kom je er niet.'

'Probeer je het niet, dan kom je er niet!'

'En zorg dat er een goede basis ligt bij de specialisten. De massa van de organisatie krijg je toch pas in beweging als de wet is ingevoerd. Zorg dat de essentiële mensen over de nodige kennis en oefening beschikken. Dan komt het met de anderen vanzelf goed.'

Meer informatie

• Lees ook het artikel in Kwartslag 17: Tip Gemeente Rotterdam: 'Ga oefenen'!
• Bekijk de video's Omgevingswet Marathon 2021 (28 juni tot en met 8 juli 2021) en van de Omgevingswet Marathon 2022 (16 tot en met 20 mei 2022) op Vimeo.

De Aandeslag-Trofee is een jaarlijkse verkiezing van inspirerende projecten die bezig zijn met de Omgevingswet. Projecten en plannen van overheden en samenwerkingsverbanden die een duidelijk probleemoplossend karakter hebben, komen in aanmerking voor de Aandeslag-Trofee.

Naast de gemeente Rotterdam waren ook de gemeenten Zundert en Veenendaal genomineerd voor de Aandeslag-Trofee 2022. Op 10 januari 2023 heeft de jury de gemeente Zundert met het project Zundert Floreert uitgeroepen tot winnaar van de trofee.

• Bekijk ook het nieuwsbericht van 10 januari 2023: Gemeente Zundert wint Aandeslag-Trofee 2022