Landcoöperatie Dal van de kleine Beerze

Boer en burger, natuurlijk samen

Van een wild idee… naar een landcoöperatie waarin boeren en burgers samenwerken aan duurzame ontwikkeling. In Dal van de Kleine Beerze is het gelukt. Burgers kunnen voor 2.500 euro een aandeel in de grond kopen en mogen dan meedenken en meebeslissen. Het doel: een Beerzedal waar ook de volgende generatie trots op is.

Tussen het Brabantse Middelbeers en Vessem ligt zo'n 40 hectare agrarische grond in het Dal van de Kleine Beerze. De provincie Noord-Brabant stelde deze grond beschikbaar voor een pilot. Verschillende boeren uit de regio wilden deze grond wel gebruiken, maar hadden niet de financiële middelen. Zo ontstond het idee voor een coöperatie van belanghebbenden uit de omgeving. Ieder lid koopt een aandeel in de grond en de coöperatie verpacht deze grond aan de boeren. De burgers zijn op die manier nauw betrokken bij de ontwikkeling van hun eigen leefomgeving. Ze beslissen mee over de eisen voor landbouw, met aandacht voor de omgeving en respect voor bodem, mens en dier. Verbetering van de bodem- en waterkwaliteit staat altijd voorop.

Onafhankelijk advies

Voor de provincie Noord-Brabant is deze vorm van participatie een primeur, vertelt Maartje de Deugd. 'Het is een nieuw verdienmodel en dat is toch spannend. Gaat het werken en welke rol moeten we daar als provincie in spelen? Maar de bereidheid om mee te denken was er. Door deskundige collega's te betrekken zijn we gezamenlijk met de coöperatie tot een samenwerkingsovereenkomst gekomen. Frans als onafhankelijke adviseur in het proces heeft daarbij erg geholpen. Hij voerde heel veel gesprekken met de overheden en heeft gezorgd dat hij de juiste personen aan tafel kreeg. Dat was de boeren nooit alleen gelukt.'

Eigenlijk dezelfde belangen

Bij diverse overleggen met Waterschap, Brabants Landschap, gemeenten en de provincie wachtte Frans niet meteen een warm welkom. De reden was dat de diverse partijen hun individuele plannen zagen doorkruisen. ‘Eerst mocht ik bijvoorbeeld maar 5 minuten iets komen vertellen, maar langzaam ontstond er een goede wisselwerking. We vonden gemeenschappelijke doelen. En de visie van de coöperatie bleek eigenlijk heel dicht bij de visie van de andere partijen te liggen. Allemaal willen we een dynamisch, toekomstbestendig leefgebied ontwikkelen. Het enthousiasme van de boeren heeft iedereen 'meegetrokken'. Inmiddels word ik gevraagd om aan te sluiten bij overleggen van de genoemde organisaties en is onze coöperatie een voorbeeld voor nieuwe plannen.'

Wat hebben ze geleerd?

Maartje: 'Je hebt een lange adem nodig bij een project als dit. Wel stappen vooruit maar geen haast, want het kost meer tijd en geduld dan je van tevoren denkt. Zeker als het gaat om alle partijen mee te krijgen.'

Frans: 'Het werkt het beste om vanaf het begin open te zijn over je plannen. Verder is het belangrijk om je visie te vertalen in begrijpelijke taal, en niet te blijven hangen in vage termen. Houd steeds in je achterhoofd waarom je iets wilt, en leg juist dat duidelijk uit.'

Dit zijn de tips van Maartje en Frans

Maartje: 'Zorg dat je er een onafhankelijk persoon bij betrekt. Er werd al snel gedacht dat de boeren alleen uit eigenbelang handelden. Zij hadden niet de tijd en kennis om zo’n heel proces inclusief overleggen met provincie en andere partijen te doorlopen. Vaak is er veel budget beschikbaar voor de uitvoering, maar weinig voor het proces. Terwijl dat laatste bij omgevingsparticipatie nou juist zo belangrijk is.'

Frans: 'Waak ervoor om genoegen te nemen met een compromis. Je bent daar van nature toe geneigd om de snelheid in het proces te houden. Maar je moet juist door die weerstand heen om vernieuwing te realiseren.'