Samenwerkingskracht in NW-Friesland

Noordwest-Friesland moet aantrekkelijker worden voor bedrijven. Dat vond Commerciële Club Noordwest-Friesland (CCNWF), de ondernemersvereniging van het gebied. Meer bedrijven betekent meer werkgelegenheid. En dat zorgt er weer voor dat jongeren niet massaal wegtrekken naar de grote stad, maar in de dorpen en kleine steden blijven wonen. Dat was de gedachte hierachter. Dertig ondernemers kwamen bij elkaar om te bespreken hoe ze dit het beste konden bereiken. De uitkomst: laten we werken alsof de Omgevingswet al in gang is.

Binnen 1 dag reactie

De ondernemers zochten rechtstreeks contact met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. 'Het ministerie reageerde verrassend snel', vertelt Frans Nieuwhof. Hij was in 2018 voorzitter van de ondernemersvereniging. 'Binnen een dag kregen we antwoord. Het ministerie vond ons idee goed en gaf aan dat we er mee aan de slag mochten als proeftuin. Op 23 maart 2018 tekenden de provincie, het waterschap, de gemeente Harlingen, de gemeente Waadhoeke en het programma Aan de slag met de Omgevingswet een intentieverklaring om te gaan samenwerken in de pilot 'Noordwest-Friesland ontregelt'.'

Verrast en blij

Frans: 'Wij waren verrast door het snelle handelen en het enthousiasme van het ministerie. Wij hadden verwacht dat er twee mensen van het ministerie naar de ondertekening zouden komen. Maar ze kwamen met wel twaalf mensen.'

Boudewijn Steur, programmamanager bij het ministerie: 'Wij waren heel blij met het initiatief van de ondernemers. Mooi om te zien dat zij kansen zagen en zelf een pilot wilden starten. Dit soort initiatieven is tweeledig. In de eerste plaats lossen ze problemen in een gebied op door gebruik te maken van kansen. Daarnaast dragen ze bij aan het versterken van de lokale democratie en de gemeenschap. Dat is ook heel belangrijk. Mensen krijgen door dit soort initiatieven meer begrip voor elkaar. En gaan echt met elkaar samenwerken.'

Waarde hangen aan plannen

Frans: 'Na de intentieverklaring hebben we teams samengesteld met zowel vertegenwoordigers van ondernemers als de overheid. Deze breed en divers samengestelde teams beoordelen de ingediende plannen. Wanneer ondernemers of bewoners een projectplan indienen, vragen we hen om waarde te hangen aan de plannen. Aan welke hogere doelen draagt het project bij? Bijvoorbeeld: is het goed voor de gemeente? Wegen de kosten op tegen de baten? Is het project goed voor de natuur? Als ze dat hebben gedaan, bekijken wij als team of we nog meer waarde aan de projectplannen kunnen toevoegen. Zo zoeken we naar mogelijkheden binnen de bestaande regels.'

De regels even parkeren

'Er lopen op dit moment zeventien projecten binnen de pilot', vertelt Frans. Tien van ondernemers en zeven van inwoners. De projecten zijn heel divers. In Tzum komt een stinzentuin. En in Berlikum kleine woningen voor ouderen. Zodat die in het dorp kunnen blijven wonen, maar hun grote huizen vrijkomen voor jongeren. Een ander voorbeeld is de windmolen in Tzum. Frans: 'Volgens de bestaande beleidsmaatregelen mocht er geen windmolen bij het dorp komen. Die zou te hoog zijn. We parkeerden als team die regels en hebben het project breder getrokken door er meer waarde aan te hangen. Dit initiatief heeft namelijk meerwaarde voor de gemeenschap.'

Ook Boudewijn noemt de windmolen een bijzonder initiatief: 'De bewoners hebben de windmolen opgericht met gemeenschapsgeld. En de opbrengst van de windmolen komt weer terug in de gemeenschap. Dat geld gaat naar lokale sportverenigingen.'

Inspirerend

Boudewijn: 'Voor ons is deze pilot een voorbeeld van hoe we moeten samenwerken. We leven niet meer in een tijd dat de overheid alles bepaalt. We leven in een tijd waarin we gezamenlijk problemen oplossen. In deze pilot zijn wij als overheid aangehaakt bij de ondernemers. Dat hoeft zeker niet overal in het land zo te gaan. Maar het is wel heel inspirerend voor bewoners van andere gebieden. Zo kan het dus ook. We zijn de pilot op dit moment aan het monitoren om te kijken welke lessen we eruit kunnen trekken. De uitkomsten kunnen we dan weer delen met andere gemeenten.'

Onderaan beginnen

Frans: 'Mijn tip voor overheden is: neem iedereen mee in wat je ontwikkelt. Laat bewoners en ondernemers ook meedenken over het omgevingsplan, bijvoorbeeld. Het is niet erg om 'van bovenaf', vanuit de overheid, te beginnen met werken met de Omgevingswet. Maar zorg er dan wél voor dat je iedereen bij je plannen betrekt. Wij beginnen 'onderaan' te werken met de Omgevingswet. Vanuit de ondernemers en bewoners. En dat is in ons voordeel. We komen nu al problemen tegen die anderen pas later tegenkomen.'

Boudewijn: 'Zorg als bestuurder voor een uitnodigende houding voor dit soort initiatieven van bewoners en ondernemers. Zeg niet gelijk dat iets niet kan, maar vraag door. Wat willen zij met het initiatief bereiken? En hoe kun je ze daarbij helpen? Dat is de toekomst: de energie van bewoners inzetten om problemen op te lossen.'