Samenwerking Oostvaardersoevers maakt merengebied Flevoland robuuster en aantrekkelijker

Als we die gebieden nu eens met elkaar verbinden, zodat er meer dynamiek en robuustheid in het gebied ontstaat, dachten de provincie Flevoland en Rijkswaterstaat. Zo ontstond in samenwerking met vijf andere partijen het plan Oostvaardersoevers. Projectmanager Petra van Konijnenburg (Rijkswaterstaat) vertelt over de ambities van het project.

Voor de aanleiding voor het project Oostvaardersoevers, gaan we terug naar 2017. Van Konijnenburg: 'Toen startte vanuit het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAWG). Doelstelling daarvan is om de wateren in Nederland robuuster te maken met het oog op de klimaatverandering. Vanuit de enveloppe voor Natuur en Waterkwaliteit is geld gereserveerd voor projecten binnen de PAWG. Zo ontstond er budget waarmee we een verkenning konden gaan doen. We werken volgens de MIRT-systematiek, waarbij betrokken partijen hun krachten bundelen, transparante keuzes maken en al ‘trechterend' toewerken naar een uitvoerbaar project. Voor de uitvoering van het project zijn middelen binnen het Deltafonds gereserveerd.'

'Toen bleek dat Rijkswaterstaat en de provincie Flevoland elkaar konden vinden in de ontwikkeling van het IJsselmeergebied, zijn we verkennende gesprekken gaan voeren met vijf stakeholders.' Gezamenlijk zijn de zeven partijen het project Oostvaardersoevers gestart, met als doelstellingen:

• Oostvaardersoevers verbindt het Markermeer, de Oostvaardersplassen en de Lepelaarplassen tot een toekomstbestendig zoetwater ecosysteem.
• Oostvaardersoevers realiseert met innovatieve waterbouw een aantrekkelijker, beleefbaarder en veilig merengebied.

Verbindingen maken het gebied meer toekomst- en klimaatbestendig

Van Konijnenburg: 'Het IJsselmeergebied is eigenlijk één badkuip met water, met harde oevers en met weinig verbindingen met de zee en het achterland. Hierdoor is het minder toekomst- en klimaatbestendig. Door verbindingen te maken, krijg je meer ecologische variatie; meer typen habitat voor organismen. Dat versterkt het gebied. En door de verbindingen te realiseren, dragen we bij aan het realiseren van de Natura 2000- en de Kaderrichtlijn Water-doelen. Maar hoe je die verbindingen realiseert, vergt denkwerk, omdat ze gescheiden worden door een dijk waarop de provinciale weg loopt.'

Open en transparant samenwerken

Dit denkwerk is verricht in de voorverkenningsfase, waarin de opgaven en belangen verkend zijn. 'We hebben deze voorstudie echt gezamenlijk gedaan. Naast de provincie Flevoland en Rijkswaterstaat Midden-Nederland zijn de partners: Waterschap Zuiderzeeland, Staatsbosbeheer, Flevo-landschap en de gemeenten Almere en Lelystad", aldus Van Konijnenburg.'

'In februari dit jaar hebben we een samenwerkingsovereenkomst getekend en we zijn nu de gemeenschappelijke financiering aan het organiseren. Ik vind het bijzonder dat we dit echt samen doen. Naast het projectteam bestaande uit provincie, Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer, is ook het strategische team waarin alle partners vertegenwoordigd zijn van groot belang. En we zijn een klankbordgroep aan het samenstellen waar andere belanghebbenden, zoals bewonersverenigingen van omwonenden en bijvoorbeeld sportvisorganisaties, van harte voor uitgenodigd worden.'

Samenwerken met andere partijen is natuurlijk niet nieuw, maar Van Konijnenburg geeft aan dat deze aanpak anders is: 'Voorheen werkte je als stakeholders samen, vanuit je eigen belangen. Ik merk nu dat we heel open en transparant samenwerken en het werk ook echt verdelen. Zo is de communicatie over het project bijvoorbeeld bij de provincie belegd. We redeneren nu vanuit gezamenlijke doelstellingen waarbij het doel leidend is, en niet de procedures. Daarmee sorteren we heel nadrukkelijk voor op de Omgevingswet en leren we omgaan met een nieuwe manier van samenwerken', vertelt Van Konijnenburg.

Inspraak omwonenden helpt om het gebied aantrekkelijker te maken

Datzelfde geldt voor participatie. 'Inmiddels heeft de minister met het nemen van de zogenaamde MIRT-startbeslissing het startschot voor het project gegeven. Gelijk met het ter visie leggen van de startbeslissing, publiceren we ook de kennisgeving participatie. Daarmee roepen we belanghebbenden heel nadrukkelijk op om mee te denken.' Naast de ecologische beweegredenen voor het project, is er ook een nadrukkelijke ambitie om het gebied aantrekkelijker en beleefbaarder te maken. Ook daarvoor is input van omwonenden en anderen dus welkom.

Van Konijnenburg: 'Voor een prachtig natuurgebied waar niemand van kan genieten, krijg je natuurlijk de handen moeilijk op elkaar. Daarom kijken we naar ecologische oplossingen - zoals bijvoorbeeld een vistrap waarmee vissen tussen de plassen en het hoger gelegen Markermeer kunnen bewegen – én bedenken we tegelijkertijd hoe we zo'n oplossing toegankelijk en zichtbaar kunnen maken voor recreanten. Want natuur wil je zien en voelen en ruiken.'

Zo vangt Oostvaardersoevers meerdere vliegen – of vissen – in één klap: de natuur wordt toekomstbestendiger gemaakt door de kwaliteiten van de verschillende gebieden te combineren en het nog rijkere natuurschoon is weer een bron voor recreatie en inkomsten.

Digitale samenwerkruimte draagt bij aan goede informatie-uitwisseling

De samenwerking tussen de verschillende partijen wordt ondersteund door gebruik te maken van een digitale samenwerkruimte. Dat is een welkome aanvulling, vindt Van Konijnenburg. 'Dat is wel iets waar je in het beginstadium veel tijd aan kwijt bent: de zoektocht naar goede informatie-uitwisseling. Hoe deel je handig documenten met elkaar en hoe plan je een overleg? We kunnen immers niet in elkaars agenda's kijken, omdat we bij verschillende organisaties werken. Zo'n samenwerkruimte is drempelverlagend en levert veel tijdwinst op.'

Daarmee wordt de samenwerking nog verder verbeterd. En Van Konijnenburg was al enthousiast. 'Het is heel prettig om zo transparant samen te werken aan een gemeenschappelijk doel. Wellicht is onze samenwerking niet uniek, maar het is voorals­nog wel nieuw en erg inspirerend.'

Ze ziet ook het maatschappelijk nut van die vernieuwing. 'Ik denk ook dat het voor burgers veel prettiger is om te zien dat verschillende overheidspartijen op deze manier samenwerken. Als al die partijen steeds vanuit hun eigen belangen blijven redeneren, kun je nooit een beeld van één overheid schetsen, en dat is wel wat je wil.'