Bronnen waar toezichthouders en handhavers kunnen vinden wat onder de specifieke zorgplicht valt
Voor milieubelastende activiteiten geldt een 'specifieke zorgplicht'. Deze pagina biedt toezichthouders en handhavers een overzicht van bronnen die ze kunnen gebruiken om te bepalen of de specifieke zorgplicht een bepaalde gedraging verbiedt.
Specifieke zorgplicht
Sommige voorschriften uit het Activiteitenbesluit en de Activiteitenregeling komen niet letterlijk terug in de instrumenten van de Omgevingswet. In het kader van 'eenvoudig beter' heeft de wetgever vanzelfsprekende voorschriften niet meer uitgeschreven. In plaats daarvan vallen ze onder de specifieke zorgplicht voor milieubelastende activiteiten van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en de bruidsschat.
De specifieke zorgplicht geldt altijd naast de uitgeschreven regels en doet meer dan bepaalde voorschriften uit de oude regelgeving vervangen. Het is ook een zogeheten veegbepaling. Hij geldt voor alle gevallen waarin er geen uitgeschreven voorschrift is, maar het vanzelf spreekt dat bepaald gedrag onjuist is. Daardoor zorgt de specifieke zorgplicht ervoor dat bedrijven altijd moeten blijven nadenken of er nog iets extra nodig is naast de uitgeschreven regels.
Oude regels niet verdwenen
De voorschriften uit het Activiteitenbesluit en de Activiteitenregeling komen grotendeels in het Bal en lokale regelgeving terecht. Meestal in de vorm van uitgewerkte voorschriften, soms als onderdeel van een specifieke zorgplicht. Een klein gedeelte is geschrapt. In de figuur ziet u hoe dat werkt bij het omgevingsplan.
Vindplaatsen van milieuregels
Er zijn verschillende plaatsen waar toezichthouders en handhavers kunnen vinden of een bepaalde gedraging onder de specifieke zorgplicht valt.
Vindplaats 1: toelichtingen bij Bal en bruidsschat
De specifieke zorgplicht voor milieubelastende activiteiten staat in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en in de bruidsschat. In de toelichtingen bij het Bal en de bruidsschat staat veel informatie over de regels die voortaan onder de specifieke zorgplicht vallen. Zie hiervoor de volgende pagina's:
- Besluit activiteiten leefomgeving met geïntegreerde toelichting
- Milieubelastende activiteiten in de bruidsschat
Een handhaver kan een besluit om op de specifieke zorgplicht te handhaven vaak motiveren met een verwijzing naar zo'n toelichting.
Voorbeeld: tankstation voor pleziervaartuigen
Een bedrijf tankt pleziervaartuigen. Een toezichthouder ziet dat het bedrijf niets heeft om gemorste brandstof op te ruimen. In het Activiteitenbesluit viel dit onder artikel 4.78. Er staat geen vergelijkbaar artikel in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). Het bedrijf zegt dat het nergens toe verplicht is, omdat er niets over in het Bal staat. Toch kan de toezichthouder makkelijk handhaven op de specifieke zorgplicht. De motivering van de handhavingsbeschikking kan verwijzen naar de toelichting bij artikel 4.537 van het Bal. Daar staat het volgende:
'Op grond van de specifieke zorgplicht van artikel 2.11 moeten voldoende hulpmiddelen aanwezig zijn voor de bestrijding van een verontreiniging van het oppervlaktewater. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om hulpmiddelen om de gevolgen van een oliemorsing op het oppervlaktewater te beperken, zoals absorptiemateriaal of een olieboom.'
Vindplaats 2: artikel 2.11 Bal over specifieke zorgplicht
In artikel 2.11 van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) staat een verduidelijking van de specifieke zorgplicht. Daar staat onder andere:
- bedrijven moeten de beste beschikbare technieken (BBT) toepassen
- wanneer bedrijven afvalwater lozen of stoffen gekanaliseerd in de lucht uitstoten, dan moeten die doelmatig bemonsterd kunnen worden
- metingen moeten representatief zijn en monsters mogen niet worden verdund
- bedrijven moeten meetresultaten op geschikte wijze registreren, verwerken en presenteren
- voor zover verontreiniging van de bodem ontstaat, moet herstel van de bodem redelijkerwijs mogelijk blijven
- bedrijven moeten afvalstoffen afvoeren na beëindiging van een activiteit als bedoeld in hoofdstuk 3
Zie voor verdere uitleg wat er onder de specifieke zorgplicht voor milieubelastende activiteiten in het Bal valt. Deze pagina gaat over artikel 2.11 van het Bal. Dit artikel geldt voor alle milieubelastende activiteiten die in hoofdstuk 3 van het Bal staan.
Vindplaats 3: branchebladen, checklists en andere hulpmiddelen
Toezichthouders en handhavers gebruiken bij de huidige wetgeving digitale checklists, branchebladen, en andere hulpmiddelen. Het is zeer waarschijnlijk dat die worden aangepast naar de nieuwe regelgeving. Daarbij hoort natuurlijk ook informatie over wat er ten minste onder de specifieke zorgplicht valt.
Zie ook
Begrip: Besluit activiteiten leefomgeving (Bal)
Het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) is 1 van de 4 Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB's) onder de Omgevingswet. Het Bal bevat regels van het Rijk over activiteiten in de fysieke leefomgeving.
Lees meer over het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal).
Begrip: Beste beschikbare technieken (BBT)
De definitie van beste beschikbare technieken (afgekort BBT) staat in de Omgevingswet (Ow, bijlage, A – begrippen).
'Beste' omvat de meest doeltreffende technieken voor het bereiken van een hoog niveau van bescherming van het milieu. Dit om de uitstoot (in vaktaal: emissies) van een bedrijf te voorkomen. Als dit niet mogelijk is, moet het bedrijf de emissie zo veel mogelijk beperken.
'Beschikbare' omvat technieken die technisch en economisch haalbaar zijn voor die bedrijfstak, en die bedrijven kunnen toepassen. De techniek moet redelijkerwijs in Nederland of in een ander land verkrijgbaar zijn.
Het begrip 'technieken' is ruim. Hieronder valt:
- de toegepaste technieken
- ontwerp, bouw en ontmanteling van de installatie
- onderhoud en bedrijfsvoering van de installatie
Lees meer over bronnen van BBT en toepassen van BBT bij vergunningen voor milieubelastende activiteiten.
Begrip: Bruidsschat
De term ‘bruidsschat’ wordt gebruikt voor de regels die het Rijk als onderdeel van het Invoeringsbesluit Omgevingswet automatisch toevoegt aan elk omgevingsplan en aan elke waterschapsverordening. In de bruidsschat staan onderwerpen waarvoor het Rijk geen direct werkende regels heeft gemaakt. Het is een bijzondere vorm van overgangsrecht. De bruidsschat is onderdeel van het tijdelijk deel van het omgevingsplan.
- Meer lezen over de bruidsschat.