Zoeken in deze site

Specifieke zorgplicht: werking

In het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) zijn veel vanzelfsprekende regels voor milieubelastende activiteiten en lozingsactiviteiten geschrapt in vergelijking met het Activiteitenbesluit. In plaats daarvan is er de 'specifieke zorgplicht'.

Op deze pagina gaan we in op een aantal onderdelen van de specifieke zorgplicht:

Wat houdt de specifieke zorgplicht voor milieubelastende activiteiten in?

De specifieke zorgplicht zorgt ervoor dat degene die een activiteit verricht alles moet doen en laten om negatieve gevolgen voor het milieu te voorkomen. Soms lukt voorkomen niet. Dan moet hij ervoor zorgen dat er zo min mogelijk negatieve gevolgen voor het milieu zijn.

Omdat er een specifieke zorgplicht is, kunnen de inhoudelijke regels in het Bal en in de Omgevingsvergunning beperkt blijven tot hoofdzaken.

Eigen verantwoordelijkheid

De specifieke zorgplicht doet een beroep op de eigen verantwoordelijkheid van een initiatiefnemer. De wetgever verwacht dat hij zelf snapt wat hij in bepaalde gevallen moet doen. Voor de hand liggende zaken hoeven niet precies te zijn uitgespeld in regelgeving en vergunningvoorschriften. De initiatiefnemer heeft dan ook meer ruimte om zijn eigen verantwoordelijkheid in te vullen. Dit is een groot verschil met eerdere wetgeving.

Voor wie geldt de specifieke zorgplicht?

De specifieke zorgplicht geldt voor degene die een activiteit uit hoofdstuk 3 van het Bal verricht.

Verantwoordelijkheid van degene die de activiteit verricht

Iemand die een activiteit verricht, draagt verantwoordelijkheid. Hij moet uitzoeken wat in zijn geval onder de specifieke zorgplicht valt. Meestal is dit voor een gezond bedrijf geen probleem. Een bedrijf dat de voor de hand liggende zorg voor het milieu in acht neemt, overtreedt niet snel per ongeluk de specifieke zorgplicht.

Voorbeeld

Loost een bedrijf afvalwater in het vuilwaterriool? Dan  mag dat op grond van de specifieke zorgplicht niet meer zijn dan het riool aankan. Hoeveel afvalwater een riool kan verwerken, is afhankelijk van de capaciteit. Die kan per locatie sterk verschillen. Daarom staan hierover geen algemene regels in het Bal. Als een bedrijf een grote lozing overweegt, moet het dus eerst zelf nagaan wat de capaciteit van het riool is. En vervolgens de lozing daarop aanpassen. Zo voldoet het bedrijf aan de specifieke zorgplicht.

Soms kunnen niet-standaard situaties ontstaan. Het is dan moeilijker om te bepalen of een activiteit kan voldoen aan de specifieke zorgplicht. Hoe kan de initiatiefnemer toch zekerheid krijgen? Daar zijn twee manieren voor:

  • Het bedrijf kan het bevoegd gezag verzoeken een maatwerkvoorschrift op te stellen.
  • Het bedrijf kan met het bevoegd gezag overleggen over de invulling van de specifieke zorgplicht. Als alle betrokkenen het eens zijn met die invulling, is er geen maatwerkvoorschrift nodig.

Verantwoordelijkheid bevoegd gezag

Een bedrijf kan de specifieke zorgplicht overtreden, zonder dat het dit redelijkerwijs kan vermoeden. Als het bevoegd gezag constateert dat het bedrijf de specifieke zorgplicht overtreedt dan geeft zij dit bij het bedrijf aan. Het bedrijf moet direct maatregelen nemen. Afhankelijk van de situatie wordt een maatwerkvoorschrift opgelegd.

Voorbeeld

Soms zijn er in een gebied vele bedrijven waarvan de lozingen samen de capaciteit van het riool overschrijden. In dat geval is het voor een bedrijf niet altijd duidelijk dat zijn lozing bijdraagt aan de overschrijding. Het bevoegd gezag kan dan gebruik maken van een maatwerkvoorschrift of maatwerkregel. Dit maatwerk kan de totale hoeveelheid geloosd afvalwater begrenzen.

Zorgplicht naast meer uitgewerkte regels in het Bal of de vergunning

De specifieke zorgplicht geldt altijd. Ook als er zeer gedetailleerde regels voor een bepaalde activiteit in het Bal staan. De vraag of een bepaalde materie in het Bal uitputtend is geregeld komt dus niet aan de orde. Hetzelfde geldt als er gedetailleerde vergunningvoorschriften zijn.

Dit is dus anders dan bij de algemene zorgplicht uit de Omgevingswet. Artikel 1.8 van de Omgevingswet stelt dat men aan deze zorgplicht voldoet 'voor zover bij wettelijk voorschrift of besluit specifieke regels zijn gesteld met het oog op de doelen van de wet, en die regels worden nageleefd.'

Wat valt onder de specifieke zorgplicht?

De specifieke zorgplicht geldt bij alle milieubelastende activiteiten die in hoofdstuk 3 van het Bal staan. Andere activiteiten vallen niet onder deze zorgplicht. Handhaven kan als het bedrijf redelijkerwijs kon vermoeden dat een activiteit nadelige gevolgen kon hebben.

In het algemeen zal iemand de specifieke zorgplicht niet overtreden als hij een activiteit op de gebruikelijke manier uitvoert. Good housekeeping valt hiermee dus onder de zorgplicht.

De specifieke zorgplicht heeft ook een functie in de volgende gevallen:

  • Een onvoorziene situatie waaraan bij het opstellen van het Bal of een vergunning niet is gedacht.
  • Een activiteit die afwijkt van de gangbare praktijk waarop de regels zijn gebaseerd.
  • Nieuwe ontwikkelingen binnen een (deel)activiteit.
  • Een geheel nieuwe deelactiviteit.

Zie verder de uitgebreide toelichting over wat precies onder de specifieke zorgplicht valt.