In welke gebieden beoordeling van de luchtkwaliteit plaatsvindt
De beoordeling van luchtkwaliteit vindt vooral plaats op locaties waar mensen zijn. In aandachtsgebieden is beoordeling van de luchtkwaliteit noodzakelijk. Er zijn ook locaties waar geen toetsing of monitoring nodig is.
Omgevingswaarden bieden algemene bescherming
De beoordeling van de luchtkwaliteit vindt niet overal plaats. De omgevingswaarden beschermen de kwaliteit van de buitenlucht en daarmee de gezondheid van mensen. De beoordeling vindt dus vooral plaats op locaties waar mensen zijn.
NIBM- activiteiten niet toetsen aan omgevingswaarden
Toetsen aan de omgevingswaarden voor luchtkwaliteit is niet nodig als een project of activiteit maar weinig bijdraagt aan luchtverontreiniging. In juridische termen heet dat: 'niet in betekenende mate' (NIBM).
Aandachtsgebieden
Aandachtsgebieden zijn locaties met hogere concentraties stikstofdioxide (NO2) en/of fijnstof (PM10). Hier wordt een rijksomgevingswaarde overschreden. Of de achtergrondconcentratie is zo hoog dat bij toevoeging van een nieuw project overschrijding van een rijksomgevingswaarde niet is uit te sluiten. De overheid moet vooral in deze gebieden de luchtkwaliteit beoordelen en monitoren.
In een aandachtsgebied moet de gemeente bij het toelaten van activiteiten of het gebruik van wegen, vaarwegen en spoorwegen in een omgevingsplan de rijksomgevingswaarden voor stikstofdioxide (NO2) en fijnstof (PM10) in acht nemen. Dit staat in artikel 5.51 van het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl).
Dit geldt ook voor een omgevingsverordening als de provincie daarin functies aan locaties toedeelt.
Ook geldt dit voor een projectbesluit dat bijdraagt aan de concentratie van die stoffen in een aandachtsgebied.
Beoordeling buiten de aandachtsgebieden
In enkele situaties moet de overheid de luchtkwaliteit altijd beoordelen. Dus ook buiten de aandachtsgebieden. Dit zijn de volgende situaties:
- bij een omgevingsvergunning voor een milieubelastende activiteit
- bij de aanleg van een tunnel langer dan 100 meter, of als een tunnel wijzigt en daarbij minimaal 100 meter toeneemt
- bij de aanleg van een autoweg of een autosnelweg
Locaties waar nooit toetsing nodig is
Op een aantal locaties is geen toetsing of monitoring van de luchtkwaliteit nodig, omdat:
- mensen daar niet kunnen komen (toepasbaarheidsbeginsel) of
- relatief kort verblijven (blootstellingscriterium) of
- het gaat om arbeidsplaatsen
Toepasbaarheid
Op de volgende plaatsen is geen beoordeling van de luchtkwaliteit nodig:
- locaties waar het publiek niet kan komen en waar geen vaste bewoning is
- de rijbaan en middenberm van wegen, tenzij voetgangers toegang hebben tot de middenberm
De regel is namelijk, dat de luchtkwaliteit niet beoordeeld wordt op plekken die niet toegankelijk zijn voor het publiek. Daarom zijn deze plaatsen uitgezonderd van toetsing aan de omgevingswaarden voor luchtkwaliteit. Dit ‘toepasbaarheidsbeginsel’ komt op meerdere plekken voor in het Bkl:
- artikel 5.52 (toelaten activiteiten in omgevingsplan)
- artikel 8.17 (beoordelingsregels milieubelastende activiteit)
- artikel 10.11 (monitoring omgevingswaarden luchtkwaliteit)
Blootstelling
Het bevoegd gezag beoordeelt de luchtkwaliteit op plaatsen waar representatieve blootstelling is. Dit betekent dat de blootstelling afhankelijk is van de plaats en de gemiddelde tijdsduur waarop iemand wordt blootgesteld. De gemiddelde tijdsduur van blootstelling moet daarbij ‘significant’ zijn ten opzichte van de ‘middelingstijd van de omgevingswaarde’. Dit wordt ook wel het blootstellingscriterium genoemd.
Voorbeeld
Toetsing aan de 24-uurgemiddelde concentratie PM10 in een park kan relevant zijn. Want de verblijftijd in een park is vaak significant ten opzichte van de middelingstijd van deze omgevingswaarde (24 uur). Maar op dezelfde plek is toetsing aan de jaargemiddelde concentratie NO2 waarschijnlijk niet relevant. Want de verblijftijd in een park is meestal niet significant ten opzichte van de middelingstijd van deze omgevingswaarde (jaar).
Het bevoegd gezag past het blootstellingscriterium toe bij de monitoring van luchtkwaliteit. Het blootstellingscriterium staat op verschillende plekken in de Omgevingsregeling, bijvoorbeeld in artikel 8.11 (toetsing van wegen) en artikel 8.17 (toetsing van milieubelastende activiteiten).
Arbeidsplaatsen
De rijksomgevingswaarden voor luchtkwaliteit gelden niet voor arbeidsplaatsen (artikel 2.2 Bkl). Daar gelden namelijk de regels van het Arbeidsomstandighedenbesluit over luchtverversing. Het Bkl houdt de definitie van arbeidsplaats uit de Arborichtlijn aan. Hierdoor is ook een bedrijventerrein een arbeidsplaats. Hetzelfde geldt voor een bedrijfswoning.