Nationaal Waterprogramma 2022-2027

Beleid en beheer

Nederland en water zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. We leven met, naast, op en in het water. Om aan te geven hoe we omgaan met de uitdagingen van ons water, ontwikkelt de Rijksoverheid het Nationaal Waterprogramma 2022-2027 (NWP). Dit programma beschrijft het beleid en het beheer van het Nederlandse water. Daarmee is het NWP het eerste programma dat al in de geest van de Omgevingswet werkt.

Doel NWP: toekomstbestendig water in Nederland

Het programma geeft een overzicht van de ontwikkelingen binnen het waterdomein en legt nieuw ontwikkeld beleid vast. Dit doen we voor de periode 2022 – 2027, maar we kijken ook verder vooruit. We werken aan schoon, veilig en voldoende water dat klimaatadaptief en toekomstbestendig is. Ook is er aandacht voor de raakvlakken van water met andere sectoren. De ministeries van Infrastructuur en Waterstaat, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit hebben de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het opstellen van het NWP. Dit ontwikkelen we samen met medeoverheden, drinkwaterbedrijven, maatschappelijke organisaties en branche- en sectorpartijen. Om de uitdagingen rondom water het hoofd te bieden is samenwerking cruciaal.

Inhoud NWP 2022-2027

Dit programma is het instrument voor het behalen van de omgevingswaarden en andere doelstellingen. In artikel 4.10 van het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) staat wat het NWP in ieder geval moet bevatten:

• voor de rijkswateren de vastlegging van de maatschappelijke functies drinkwateronttrekking en schelpdierwater
• de aanwijzing van:
  • KRW-oppervlaktewaterlichamen die in beheer zijn bij het Rijk en of ze kunstmatig of sterk veranderd zijn
  • waterwinlocaties gelegen in een KRW-oppervlaktewaterlichaam
  • schelpdierwateren in de KRW-oppervlaktewaterlichamen
• maatregelen als bedoeld in artikel 11 van de Kaderrichtlijn Water;
• maatregelen als bedoeld in de artikelen 4, vijfde lid, en 6, eerste lid, van de Grondwaterrichtlijn in verbinding met artikel 11 van de Kaderrichtlijn Water
• doelstellingen en maatregelen van artikel 7 van de Richtlijn Overstromingsrisico’s.

De onderdelen van het NWP die uitvoering geven aan de Kaderrichtlijn Water en de Richtlijn Overstromingsrisico’s vormen afzonderlijke delen van dat programma.

Daarnaast bevat het NWP:

• voor sterk veranderde en kunstmatige waterlichamen een goed ecologisch potentieel (artikel 4.10a van het Bkl)
• een overzicht van de toestandsklasse per stof en kwaliteitselement van elk KRW-oppervlaktewaterlichaam (artikel 4.11 van het Bkl)
• de gebruikte uitzonderingen (artikel 4.12 van het Bkl)
• de signaleringsparameter voor de beoordeling van een grondwatersanering (artikel 4.12a van het Bkl)

In het NWP komen het Nationaal Waterplan 2016-2021 (voor beleid) en het Beheer- en ontwikkelplan voor de rijkswateren 2016-2021 (voor beheer) samen. Het beheer van de rijkswateren wordt opgenomen in het Nationaal Waterprogramma. Het NWP bevat daarmee nationaal beleid en specifieke maatregelen voor alleen het hoofdwatersysteem.

Zelfstandige programma’s (KRW, ROR)

Met de Omgevingswet heeft de wetgever gekozen voor maximale flexibiliteit. Zo maken de stroomgebiedsbeheerplannen (sgbp’s) die het Rijk opstelt, geen deel meer uit van het Nationaal Waterprogramma zoals dit eerst in de Waterwet stond (onder de oude naam Nationaal Waterplan). Dit geldt ook voor de overstromingsrisicobeheerplannen. Dit zijn nu zelfstandige programma's. Deze kunnen afzonderlijk worden vastgesteld en volgen hun eigen procedures. Wel kan het bevoegd gezag dat een programma vaststelt, besluiten om bepaalde programma's inhoudelijk of procedureel te combineren. In het NWP 2022-2027 is dit gecombineerd. Zo zijn de sgbp's, de overstromingsrisicobeheerplannen en het Programma Noordzee, inclusief programma van maatregelen (KRM) bijlagen bij het NWP 2022-2027.

Inhoudelijke thema’s

Het NWP beschrijft de nationale beleids- en beheerdoelen op het gebied van klimaatadaptatie, waterveiligheid, zoetwater & waterverdeling, waterkwaliteit & natuur, scheepvaart, en de functies van de rijkswateren. Denk aan het omgaan met droogte, onze dijken, en het borgen van de drinkwatervoorziening en de bevaarbaarheid van onze rivieren en kanalen. Hierbij kijken we naar de raakvlakken binnen en tussen de verschillende waterthema’s, ook in de verschillende ‘water’ gebieden (dit zijn: Noordzee, Zuidwestelijke Delta, Waddengebied, IJsselmeergebied, Rivieren, Kanalen en Rijnmond-Drechtsteden). Dat brengt samenhang in het waterbeleid aan. Daarnaast laten we de raakvlakken zien tussen water en andere thema’s als landbouw, landschap, bodem en het energie- en klimaatbeleid. Het programma biedt daarmee overzicht en inzicht van wat ons nu en in de toekomst te wachten staat. Zie bijvoorbeeld de Programmatische Aanpak Grote Wateren.

Procedurele bepalingen Nationaal Waterprogramma

Specifieke procedurele bepalingen voor het Nationaal Waterprogramma staan in artikel 10.16 van het Omgevingsbesluit:

• er vindt overleg plaats met andere staten, betrokken provincies, waterschappen en gemeenten
• het programma wordt elke 6 jaar geactualiseerd
• het programma is operationeel uiterlijk 3 jaar na de actualisatie

Het participatieproces

We willen een integraal waterprogramma waar partners en betrokkenen goed mee uit de voeten kunnen, zowel qua beleid als in de uitvoering.
Omdat water zo belangrijk is voor Nederland, werken we al in een vroeg stadium samen met partijen die hier een belang in hebben en organiseren we afstemming. Dit doen we met medeoverheden, drinkwaterbedrijven, maatschappelijke organisaties en branche- en sectorpartijen. De koepels (UvW, IPO, VNG en Vewin) zijn vertegenwoordigd in de programmastructuur van het NWP. Partijen die bij het waterbeleid en -beheer betrokken zijn, raadplegen we op verschillende momenten. Het participatieproces kent verschillende participatiemomenten, zoals te zien is op de tijdlijn  van het participatieplan (pdf, 280 kB).

Het proces is gestart met de zienswijzeprocedure, er zijn thema- en gebiedssessies georganiseerd voor maatschappelijke organisaties, sectorpartijen en medeoverheden. En het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL) organiseert een consultatie met waterstakeholders. Na publicatie van het ontwerp start de tweede zienswijzeprocedure.

Lees meer over de wijze waarop dat gebeurt, het proces, de planning en hoe u hierin kunt participeren in het participatieplan (pdf, 280 kB).

Andere landen worden ook betrokken, omdat het rivierwater via de buurlanden Nederland instroomt en doorstroomt naar zee. Alles wat bovenstrooms gebeurt, is van directe invloed op de Nederlandse watersituatie. En andersom: wanneer Nederland ingrepen doet, kan dat in andere landen gevolgen hebben. Landen rondom de Noordzee werken hierin ook nauw samen. De Nederlandse overheid informeert deze buurlanden over het NWP.

Het milieueffectrapport (PlanMER) bij NWP

Ter ondersteuning van de besluitvorming van het Nationaal Waterprogramma 2022 – 2027 stellen de ministeries een PlanMER op. Dit is een rapport dat de gevolgen van het NWP voor onze leefomgeving en het milieu beschrijft. Ter voorbereiding van het PlanMER is in een Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD) de scope en diepgang beschreven. De NRD heeft ter inzage gelegen en de reacties hierop zijn verwerkt in de reactienota (pdf, 1.5 MB).