Onderzoek trofisch niveau - macrofauna/mosselen
Inhoud
- status van de driehoeksmossel (dreissena polymorpha) in de randmeren
- macrofauna en microverontreinigingen in proefbaggervak; vóór, tijdens en na baggeren
- de driehoeksmossel in Friesland
- mosselen voor schoon water
- macrofauna nieuwsmail
Driehoeksmosselen, foto Bram bij de Vaate (Rijkswaterstaat)
Status van de driehoeksmossel (dreissena polymorpha) in de randmeren
Onderzoek naar het voorkomen van de driehoeksmossel in de randmeren, van het Drontermeer tot en met het Gooimeer.
Uitvoering
1996 - 1998
Beschrijving
In 1996 is door Bureau Waardenburg een veldinventarisatie verricht naar de dichtheid van driehoeksmosselen. En de aanwezigheid van geschikt substraat langs de oevers en op de bodem van het Veluwemeer, Wolderwijd en Nuldernauw. Ook het voorkomen van larven werd onderzocht. In 1998 is de bodeminventarisatie herhaald. Daarbij kwamen tevens het Drontermeer, Nijkerkernauw, Eemmeer en Gooimeer aan bod. De dichtheid van de driehoeksmossel is geanalyseerd in relatie tot het voorkomen van kranswieren en de populatie zoetwatermosselen. Ook is een inschatting gemaakt van de invloed van de driehoeksmosselen op de waterkwaliteit.
Rapport of artikel
Status van de driehoeksmossel (dreissena polymorpha) in de randmeren in het Wolderwijd/Nuldernauw en Veluwemeer in 1996. G.W.N.M. van Moorsel, 1999. (Bureau Waardenburg rapportnr. 96.46). In opdracht van Rijkswaterstaat Directie IJsselmeergebied. Bureau Waardenburg Culemborg.
Status van de driehoeksmossel (dreissena polymorpha) in de randmeren in 1998. G.W.N.M. van Moorsel, A. Bak & R. Munts, 1999. (Bureau Waardenburg rapportnr. 98.065). In opdracht van Rijkswaterstaat RIZA. Bureau Waardenburg Culemborg.
Macrofauna en microverontreinigingen in proefbaggervak Zandmaas; vóór, tijdens en na baggeren
Uitvoering
In 1995-2000 door G.C.W. van Beek, A.J.M. Meijer & R. Munts. Bureau Waardenburg bv in opdracht van Rijkswaterstaat Bouwdienst, Rijkswaterstaat Directie Limburg Projectbureau de Maaswerken, RIZA
Beschrijving
Het vaststellen van verschillen in de macrofaunagemeenschap en belasting met microverontreinigingen veroorzaakt door baggerwerkzaamheden is gedaan door de analyse van 263 macrofaunamonsters en 31 monsters van driehoeksmosselen en 22 bodemslibmonsters op micro's. Een jaar na uitvoering van het baggeren is de macrofauna hersteld qua biomassa en dichtheden. Voor afzonderlijke taxa lijken nog effecten aanwezig. Ecotoxicologische grenswaarden van micro's in driehoeksmossel en bodemslib worden overschreden zowel voor als na het baggeren. Dit kan tot doorvergiftigingsverschijnselen leiden in de voedselketen.
Rapport of artikel
Rapporten Bureau Waardenburg rapportnr. 96.23, 96.17, 98.007, 98.016 en 00-007, Culemborg.
De driehoeksmossel in Friesland
Uitvoering
In 1997 en 1998
Beschrijving
In de provincie Friesland is op beperkte schaal onderzoek verricht naar de verspreiding en de omvang van de populatie van driehoeksmosselen. Men gaat ervan uit dat, na een aanzienlijke daling, de driehoeksmossel vanaf de jaren 80 zich weer positief ontwikkelt in de Friese oppervlaktewateren.
Rapport of artikel
Bierma, A.G. Bierma & R. de Jong, 1997. De Driehoeksmossel in Friesland (ecologie en voorkomen). Stageverslag. Waterschap Friesland, Van Hall Instituut, Leeuwarden.
Dijkstra, K.H., 1998. De Driehoeksmossel in Friesland (inventarisatie van de populatiegrootte, opbouw en verspreiding van de Driehoeksmossel [Dreissena polymorpha] in Friesland). Stageverslag. Wetterskip Fryslân, AOC Friesland, Leeuwarden.
Mosselen voor schoon water
Uitvoering
2002
Beschrijving
Drijflagen van blauwalgen zijn een jaarlijks terugkerende bron van ergernis voor iedereen die van het water van het Volkerak en Zoommeer wil genieten. De dikke algenlaag kan ontstaan doordat het water in de meren zeer rijk aan meststoffen (stikstof en fosfaat) is. Die zijn afkomstig uit de intensieve bemesting van het land in België en Brabant. Daardoor kunnen algen goed groeien.
Rijkswaterstaat probeert met diverse maatregelen de overmaat aan algen terug te dringen. Bij één van deze maatregelen die dit seizoen onderzocht wordt, worden driehoeksmosselen (Dreissena polymorpha) ingezet.
Mosselen werken de algenoverlast op 2 manieren tegen. Ten eerste zijn zij in staat deeltjes (en de hieraan gebonden nutriënten) uit het water weg te filteren. Zij kunnen in principe dus de toevoer van de voedingsstoffen verminderen. Ten tweede eten zij ook de algen op die in het water zitten dat zij filtreren. Beide processen kunnen vervolgens tot een afname van de algenbloei leiden.
Om dit principe en de filterefficiëntie van de mosselen te onderzoeken voert TNO in samenwerking met Bureau Waardenburg in opdracht van Rijkswaterstaat momenteel in de monding van de Steenbergse Vliet een experiment uit.
In het water is een prototype van een filter met hierin de mosselen geïnstalleerd. Het water van de Vliet doorstroomt deze drijvende constructie en de mosselen filtreren de deeltjes en daarmee de voedingsstoffen en algen uit het water. De mosselen leggen vervolgens een deel van deze voedingsstoffen vast als mosselvlees en een deel wordt uitgescheiden als feces. Dit bezinkt en wordt in het filter opgevangen. Door regelmatig metingen uit te voeren wordt informatie over de filterefficiëntie van de mosselen en de daarmee te behalen reductie van meststoffen in het water verkregen.
Dit mosselfilter blijft tot september 2002 in de Vliet liggen waarna, afhankelijk van de resultaten, een grootschalig experiment is gepland.
Meer info
Download de poster Mosselen voor schoon water
Macrofaunanieuwsmail: kennisuitwisseling mosselen en macrofauna
Uitvoering
Vanaf 2000
Beschrijving
Opzetten van een Macrofauna nieuwsmail voor geïnteresseerden in macrofauna, bijhouden van een weblog met nieuwsmails.