Reductie van de externe nutriëntenbelasting
De traditionele herstelmaatregel van meren en plassen is de aanpak van de oorzaak van de waterkwaliteitsproblemen: de overmatige aanvoer van voedingsstoffen. Naast landelijke maatregelen zoals de zuivering van industriële lozingen, de verwijdering van fosfaat uit de wasmiddelen en de verbeterde zuivering van afvalwater (het zogenoemde generieke beleid), kunnen ook aanvullende systeemspecifieke maatregelen worden genomen om de externe nutriëntenbelasting op een bepaald meer terug te dringen.
Algemeen
Afhankelijk van de bijdrage van de verschillende bronnen aan de totale belasting, moet voor ieder meer de meest optimale methode voor een sterke reductie van de nutriëntenbelasting worden vastgesteld. Mogelijke maatregelen zijn:
- reductie van puntbronnen (rwzi's, riooloverstorten)
- zuivering van het inlaatwater door chemische defosfatering of helofytenfilters
- afleiding van nutriëntrijke puntbronnen
- reductie van diffuse lozingen vanuit de landbouw en de huishoudens
- hydrologische isolatie
In veel meren waar systeem-specifieke maatregelen worden genomen om de externe nutriëntenbelasting terug te dringen wordt een combinatie van bovenstaande maatregelen genomen.
Doel van de maatregel
Verlaging van de externe nutriëntenbelasting ten behoeve van:
- verlaging van de nutriëntenconcentratie
- verlaging van de productie van algen
- vergroting van het doorzicht van het water
Meren waar de maatregel is toegepast (ga voor een uitgebreide beschrijving naar Onderzoek meren en plassen).
In Nederland zijn in een aantal meren systeemspecifieke maatregelen genomen om de externe fosfaatbelasting te verlagen.
Maatregelen
|
meer |
jaar |
maatregel |
ander soort maatregel |
resultaat |
|---|---|---|---|---|
|
Anewiel |
1993 |
zuivering inlaatwater m.b.v. zandfilter |
nee |
|
|
Bosch- |
1993 |
hydrologische isolatie |
ja |
+ |
|
Botshol |
1988 |
zuivering puntbronnen |
nee |
± |
|
Canis- |
1999 |
afkoppelen nutriëntrijke aanvoer |
ja |
|
|
De Deelen |
1992 |
hydrologische isolatie |
ja |
+ |
|
De Haak |
1988- |
beperking inlaatwater |
ja |
|
|
De Kuil (Prinsen- |
1996 |
stoppen aanvoer voedselrijk water |
ja |
|
|
Fortgracht Ruigenhoek |
1999/ |
hydrologisch isoleren |
ja |
|
|
Hollands Ankeveense |
begin '80 |
omliggende bebouwing aansluiting op riolering |
ja |
+ |
|
Izakswijd |
1990 |
hydrologische isolatie |
ja |
|
|
Fjirtich Mêd |
1990 |
hydrologische isolatie |
ja |
|
|
Geerplas |
1980 |
zuivering puntbronnen |
ja |
+ |
|
Loos- |
1984 |
zuivering puntbronnen |
nee |
+ |
|
Molenkreek |
1998-1999 |
sanering overstorten |
ja |
|
|
Naardermeer |
defosfateren inlaatwater |
ja |
+ |
|
|
Nannewijd |
1994 |
hydrologische isolatie |
ja |
+ |
|
Nieuw- |
1988 |
afleiden externe bron |
nee |
+ |
|
Tusken |
1990-1991 |
hydrologische isolatie |
ja |
|
|
Reeuwijkse Plassen |
1986 |
zuivering puntbronnen |
ja |
+ |
|
Stichts-Ankeveense Plassen |
zuivering van lozingen |
ja |
||
|
Veluwemeer |
1979 |
zuivering puntbronnen |
ja |
+ |
|
Vinkeveense Plassen |
1989-1999 |
verspreide bebouwing aansluiten op riolering |
ja |
- ? |
|
Wielen in de Hoevensche Beemden |
2000 |
zuiveren van inlaatwater d.m.v. een verticaal doorstroomd helofytenfilter |
ja |
|
|
Wolderwijd |
1979 |
zuivering puntbronnen |
ja |
+ |
|
Zwarten-hoekse |
1996 |
afkoppelen landbouwwater |
ja |
Lessen en kosten van de maatregel
Tabel 2 geeft een kwantitatief overzicht van de ervaring die is opgedaan met specifieke maatregelen, de effectiviteit daarvan om de nutriëntenbelasting van een systeem daadwerkelijk te verminderen, en de kosten die met de maatregel gemoeid zijn. Met name voor dat laatste is de spreiding groot, en sterk afhankelijk van de lokale situatie.
De mate waarin een maatregel daadwerkelijk resulteert in een verlaging van de externe belasting, wordt in het algemeen positief bevonden. De mate waarin deze reductie daadwerkelijk doorwerkt in een verbetering van het ecosysteem in de vorm van een verlaging van algenbloei en een toename van het doorzicht, lijkt aanzienlijk kleiner te zijn. En beslaat in het algemeen een periode van meer dan 10 jaar (Portielje R. & D.T. van der Molen, 1997).
Tabel 2: kwantitatieve karakterisering van de saneringsmaatregelen om een systeem-specifieke reductie van de nutriëntentoevoer te bewerkstelligen. Uit: Handleiding Bestrijding Eutrofiëring, Mogelijke maatregelen.
- = gering; ± = matig; + = veel; * = sterk afhankelijk van de lokale situatie
|
Maatregel |
Ervaring |
Effectiviteit |
Kosten |
|---|---|---|---|
|
Zuivering van puntbronnen |
+ |
+ |
± |
|
Reductie van rioolwateroverstorten |
+ |
+ |
+ |
|
Zuivering van inlaatwater |
|||
|
- bezinkingbassins |
± |
± |
± |
|
- chemische defosfatering |
+ |
+ |
± |
|
- helofytenfilters |
+ |
- |
± |
|
Afleiding van nutriëntrijke puntbronnen |
|||
|
- hydrologische isolatie |
+ |
± |
* |
|
- afleiden externe bron |
+ |
± |
* |
|
- isoleren interne bron |
± |
± |
* |
|
Reductie diffuse lozingen vanuit de landbouw |
± |
- |
* |
|
Reductie diffuse lozingen vanuit huishoudens |
+ |
- |
+ |
Experts
Algemeen
Rijkswaterstaat Waterdienst
Modelberekeningen
Beheerders met ervaring
Hoogheemraadschap van Rijnland, DWR, Wetterskip Fryslân
Onderzoek/referenties
Afgerond onderzoek
Rijsdijk, E.R., 1996. Mogelijke maatregelen bij de bestrijding van eutrofiëring in Nederlandse plassen en meren. Handleiding Bestrijding Eutrofiëring. RIZA nota 96.049C.
Portielje, R & D. van der Molen. Trendanalyse van eutrofiëringstoestand van de Nederlandse Meren en Plassen. Deelrapport 1 van de Vierde Eutrofiëringsenquête. RIZA rapport 97.060.