Lozen van hemelwater in de buitenruimte

Op deze pagina

• Wanneer de regels van toepassing zijn
• Toepassingsgebied
• Beste beschikbare technieken (BBT)
• Verboden en voorwaarden bruidsschat
• Verwante wetgeving
• Controleaspecten

Wanneer de regels van toepassing zijn

In het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) staan geen regels voor het lozen van afvloeiend hemelwater niet afkomstig van een bodembeschermende voorziening.

Totdat hiervoor regels in het omgevingsplan staan, geldt paragraaf 22.3.8.2 van de bruidsschat omgevingsplan. Daar staan de tijdelijke regels voor deze activiteit.

De tijdelijke regels voor lozingen van afvalwater van deze activiteit op een oppervlaktewaterlichaam staan in afdeling 2.3 van de bruidsschat waterschapsverordening. Na het vaststellen van de nieuwe waterschapsverordening (volgens de Omgevingswet) gelden alleen de lozingsregels die daarin staan voor deze activiteit.

Waar het lozen van hemelwater in de buitenruimte geregeld is, hangt daarom af van de lozingsroute.

Toepassingsgebied

Onder buitenruimte vallen:

• wegen (rijkswegen, provinciale, gemeentelijke en waterschapswegen)
• bij de wegen horende bruggen, tunnels en andere kunstwerken
• pleinen
• winkelstraten
• overige verhardingen in het openbaar gebied

Hemelwater is de verzamelnaam voor water dat uit de hemel valt. Zoals regen, sneeuw, hagel en dauw. Hemelwater is ook de juridische term voor het afvalwater dat hierbij vrijkomt.

Afvloeiend hemelwater van wegen bevat verontreinigingen door bijvoorbeeld slijtage van autobanden en remvoeringen. Ook de toegepaste materialen op en bij de weg kunnen voor verontreiniging zorgen. Bijvoorbeeld door uitloging van de daarin toegepaste stoffen. Denk daarbij aan:

• oppervlaktemateriaal van de weg
• wegmeubilair (zoals verkeerszuilen, afvalbakken)
• geleiderail (vangrails)
• lantarenpalen

Beste beschikbare technieken (BBT)

Gecontroleerd infiltreren in de bodem (de berm van de weg) is BBT. Infiltreren in de bodem heeft de voorkeur boven lozen in het oppervlaktewater.

Verboden en voorwaarden bruidsschat

Uitgangspunt voor lozen uit de buitenruimte is dat het afvloeiend hemelwater in het milieu komt via de bodem of het oppervlaktewater, zoals staat in de voorkeursvolgorde voor het omgaan met afvalwater. Dit water mag men ook afvoeren via een apart hemelwaterriool dat uitkomt in het oppervlaktewater (artikel 22.144, lid 1 van de bruidsschat omgevingsplan). Dit geldt niet voor lozingen uit tunnels of bij verdiepte wegen.

Voor het lozen van buiten de bebouwde kom gelegen rijkswegen en provinciale wegen en daarbij behorende bruggen, viaducten en andere kunstwerken, is het uitgangspunt dat het afvloeiend hemelwater in het milieu komt via de bodem.

Het lozen in een voorziening voor de inzameling en transport van afvalwater via een hemelwaterriool dat in het oppervlaktewater uitkomt mag ook. Maar alleen als lozen op de bodem redelijkerwijs niet mogelijk is (artikel 22.144, lid 4 van de bruidsschat omgevingsplan).

Voor het lozen op een oppervlaktewaterlichaam staan in artikel 2.15 van de bruidsschat waterschapsverordening aanvullende regels. Daar staat dat wanneer lozen op de bodem redelijkerwijs niet mogelijk is, lozen op een aangewezen oppervlaktewaterlichaam is toegestaan. Als dat niet mogelijk is en lozen op een apart hemelwaterriool ook niet, is lozen op een oppervlaktelichaam toegestaan.

Lozing in een vuilwaterriool is alleen toegestaan als andere vormen niet mogelijk zijn (artikel 22.144 lid 2 van de bruidsschat omgevingsplan).

Lozen vanuit een tunnel of verdiept weggedeelte

Bij een lozing vanuit een pompkelder is het wenselijk om de zogenaamde first flush op het vuilwaterriool te lozen. De first flush, of eerste waterstroom, bevat het meest vervuilde afstromend wegwater.

De afvoer van dit water kan alleen wanneer er in de nabijheid een vuilwaterriool aanwezig is (artikel 22.144, lid 5 van de bruidsschat omgevingsplan). Met maatwerk kan voor de first flush mogelijk een andere voorziening worden vastgelegd. De rest van het hemelwater kan men dan zonder verdere voorzieningen lozen. Bij voorkeur in de lokale bodem, oppervlaktewater of hemelwaterriool.

Verwante wetgeving

Tunnels moeten allemaal beschikken over een grote pompkelder, waarin het hemelwater wordt opgevangen. De dimensionering van de pompkelder en bezinkbak moet voldoen aan Europese richtlijnen. Die gaan over de veiligheid van tunnels bij stortbuien.

Deze pompkelder is ook een bezinkbak, waarin verontreiniging wordt afgevangen.

Bouwmaterialen

Als het regent, kunnen stoffen uit de gebruikte materialen vrijkomen. Dit heet uitloging. Hierdoor wordt hemelwater verontreinigd en komen deze stoffen in de bodem of het oppervlaktewater. Voor bouwstoffen is vaak onderzocht of uitloging kan plaatsvinden.

Bij gebruik van gecertificeerde bouwmaterialen mag men hemelwater op de bodem, oppervlaktewater of het hemelwaterriool lozen. De gecertificeerde bouwmaterialen kunnen herkend worden aan de CE-markering.

Controleaspecten

Let bij het controleren van de regels goed op de volgende zaken:

• Gelden de regels van het omgevingsplan of de regels van de bruidsschat omgevingsplan?
• Gelden de regels van de nieuwe waterschapsverordening of de regels van de bruidsschat waterschapsverordening?
• Zijn er verzamelpunten (straatkolken) waarin hemelwater wordt opgevangen?
  • Lozen deze verzamelpunten op de bodem?
    1. Nee: op een schoonwaterriool?
    2. Nee: op een vuilwaterriool? Kan dit worden losgekoppeld?
    3. Nee: waar gaat het water dan naartoe?
• Bij lozing vanuit een pompkelder of bezinkbak
  • Vindt de volledige lozing plaats op het vuilwaterriool?
    1. Nee: alleen de first flush
    2. Is de reststroom voldoende schoon, of is de first flush te klein genomen?
• Is er specifiek werk van toepassing en wordt daaraan voldaan?

Samenwerking bevoegde gezagen

Bij controle is een goede samenwerking tussen bevoegde gezagen gewenst. Het gaat om samenwerking tussen de waterbeheerder (voor de waterschapsverordening) en het college van burgemeester en wethouders (voor het omgevingsplan). Want als een openbare ruimte waar het hemelwater van afstroomt regelmatig verontreinigd is, mag men bij regen, sneeuw en hagel of dauw, een lozing van vervuild afvalwater verwachten. Deze verontreinig komt dan in het milieu terecht.

Als normaal gesproken een lozing van dit hemelwater plaatsvindt op oppervlaktewater, kan een waterbeheerder moeilijk optreden als er geen neerslag is van hemelwater. Er vindt dan namelijk geen lozing plaats in het oppervlaktewater. Eventueel opgelegd maatwerk is dan makkelijker handhaafbaar door de gemeente. Ook kan de gemeente in deze situatie de beheerder van de openbare ruimte makkelijker aanspreken op het gewenste preventieve gedrag.