Verkenning naar ecologisch gezonde en toekomstbestendige grote wateren
In 2017 verkende Rijkswaterstaat wat tot 2050 nodig is om de grote wateren ecologisch gezond en toekomstbestendig te maken. Het resultaat is een maatregelenpakket voor het terugbrengen van de natuurlijke dynamiek van het water en de ecologische processen die daarbij horen. De ministers van Infrastructuur en Waterstaat, en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit willen de maatregelen treffen die nodig zijn voor toekomstbestendige grote wateren waar hoogwaardige natuur goed samengaat met krachtige economie. Natuur staat niet op zichzelf maar midden in de samenleving, in lijn met de Rijksnatuurvisie van 2014.
De Verkenning Grote Wateren is een concretisering van de in 2016 geformuleerde Natuurambitie Grote Wateren 2050 en verder. In het toekomstbeeld zijn de natuurlijke processen in de grote wateren zoveel mogelijk hersteld. Er zullen net als nu ingrepen nodig zijn in de natuurlijke processen, bijvoorbeeld om de hoogwaterveiligheid op orde te brengen. Dat gebeurt op een manier die de natuur zoveel mogelijk ontziet of zelfs versterkt. Hierdoor past de biodiversiteit zich op een natuurlijke manier aan aan klimaatverandering. De natuur is zo veerkrachtig en robuust dat het een optimaal leefgebied vormt voor planten, insecten, zoogdieren, vogels en vissen. En ook mensen kunnen er optimaal van genieten.
Resultaten verkenning
De resultaten van de verkenning staan in 5 factsheets beschreven voor:
Van al deze grote wateren is een analyse gemaakt van de opgave voor ecologie en natuur: nut, noodzaak en urgentie van investeren, en benodigde maatregelen en bijbehorende kosten.
Het totale maatregelenpakket bestaat uit 33 projecten, verspreid over de grote wateren. De maatregelen in de projecten richten zich voornamelijk op meer natuurlijke dynamiek in het water en het herstellen van de ecologische processen die daarbij horen. Denk hierbij aan:
- het aanleggen van ontbrekende leefgebieden
- het versterken van het estuariene karakter van de Delta
- terugbrengen van natuurlijke dynamiek
- zorgen voor geleidelijke overgangen tussen land en water en zoet en zout of betere verbindingen tussen zee, estuaria en rivieren.
Verkleinen van de voetafdruk
Tegelijkertijd willen we Nederland veilig en welvarend houden. Met de projecten draaien we de waterstaatkundige ingrepen van vroeger niet terug, maar verkleinen we de ‘voetafdruk’ van waterbeheer en waterveiligheid. Als natuur en ecologische waterkwaliteit op orde zijn, zijn opgaven uit de gebiedsagenda als verstedelijking, recreatie, transport en bedrijvigheid beter in te passen. Met de Programmatische Aanpak Grote Wateren verbetert ook de kwaliteit van de leefomgeving en dat is weer goed voor het vestigingsklimaat in de regio. Alle maatregelen worden klimaatrobuust ontworpen: ze houden rekening met zeespiegelstijging, opwarmend water, droogte en extreme rivierafvoeren.
Gezamenlijk optrekken met maatschappelijke organisaties en bestuurlijke partners
Een belangrijk onderdeel van de programmatische aanpak is het raadplegen van en samenwerken met maatschappelijke organisaties en bestuurlijke partners in de verschillende regio’s. Het Rijk kan de opgave niet alleen realiseren. Als het ecologisch functioneren van de grote wateren op orde komt, faciliteert dit de inpassing van maatschappelijke opgaven uit de gebiedsagenda’s. Vanuit dit profijt worden in gebiedsoverleggen met de regio kansen en baten geconcretiseerd om te komen tot samenwerking- en (co)financieringsmogelijkheden. Verschillende belangen worden hiermee verbonden tot een gedeelde ambitie, de regiobrief (pdf, 500 kB).
Opdracht IenW en LNV aan Rijkswaterstaat voor programmatische aanpak
De ministeries van IenW en LNV gaven Rijkswaterstaat in 2018 opdracht om een programmatische aanpak op te zetten om de ambitie voor het verbeteren van de ecologie van de grote wateren te realiseren (PAGW). ‘Toekomstbestendige grote wateren waar hoogwaardige natuur goed samengaat met krachtige economie’ dat is de ambitie van het Rijk.
Uiteindelijk zijn alle voorgestelde PAGW-projecten nodig om deze ambitie waar te maken. Hiermee levert de PAGW in potentie ook een belangrijke bijdrage aan het vergroten van de waterveiligheid, klimaatadaptatie, energietransitie en kwaliteit van de leefomgeving. In de eerste projecten zijn naast de ecologische doelstellingen ook verschillende gekoppelde doelstellingen terug te vinden.
