Stedin bouwt aan ruimte voor stroom
Nederland staat voor een grote uitdaging: elk jaar 100.000 woningen bouwen, de energietransitie waarmaken én bedrijven hier houden. Dat is niet niks, zeker niet in een land waar elke vierkante meter telt. Netbeheerder Stedin werkt hard aan deze opgave door het elektriciteitsnet boven- en ondergronds uit te breiden en het bestaande netwerk beter te benutten. Zodat iedereen toegang heeft tot elektriciteit, groen gas en duurzame energiebronnen zoals zon en wind.
Grootverbruiker van de Omgevingswet
Stedin is grootverbruiker van de Omgevingswet en vraagt vergunningen aan voor kabels, leidingen en transformatiestations. Oftewel: ruimte voor stroom. Tijdens een werkbezoek liet Stedin aan minister Keijzer (VRO) en haar collega's zien hoeveel energie het vraagt om nieuwe energie te realiseren. En wat daarvoor nodig is.
Meer stroom en minder ruimte
De industrie stapt steeds meer over op elektriciteit, waardoor de vraag naar stroom groeit. In steden zoals Rotterdam is dit een stevige uitdaging. Ook in de Rotterdamse haven leidde dit tot netcongestie: meer vraag naar stroom dan het elektriciteitsnet aankan. Bedrijven die willen verduurzamen staan hierdoor op een wachtlijst. 'Wat we nodig hebben? Slimme techniek, menskracht en ruimte', zegt Trudy Onland, COO van Stedin. Samen met onder meer Hans-Peter Oskam (Directeur Beleid Netbeheer Nederland) en haar collega-netbeheerders liet ze zien wat er allemaal bij komt kijken. Op een herfstachtige dinsdagmiddag bij het nieuwe hoogspanningsstation in de haven van Rotterdam.
Lange adem
Ruimte vinden om het stroomnet uit te breiden is vaak een proces van jaren. Stedin gebruikt een 10-puntensysteem om de ruimte te toetsen. 'We vragen namelijk nogal wat van de ruimte', vertelt Bouke Bussemaker (Omgevingsmanager Zuid-Holland). 'Voordat we een aanvraag doen, kijken we naar de haalbaarheid, wat de wetten en regels zijn en dan vragen we de vergunning aan. We kijken naar punten van bestemmingsplannen tot al aanwezige kabels en leidingen. Terwijl het vinden en verkrijgen van ruimte soms 10 jaar duurt, kan de daadwerkelijke aanleg veel sneller gefikst zijn. Door de Omgevingswet kan Stedin eerder met overheden in gesprek om dit te versnellen', vertelt Marloes van Diffelen (Hoofd grondzaken). 'Dat helpt, maar het blijft een stevige opgave.'
De Omgevingswet helpt, maar er zijn knelpunten
Sinds 2021 bereidde Stedin zich voor op de Omgevingswet. De netbeheerder is zich daardoor bewuster van de omgeving: beschermde natuurgebieden, archeologische grond en de verwachtingen van omwonenden. 'De Omgevingswet helpt bedrijven zoals Stedin om beter te schakelen met gemeenten en waterschappen, waardoor vergunningaanvragen soepeler verlopen', aldus minister Keijzer.
Stekker erin en klaar
Een belangrijke stap is ook het gebruik van prefab: vooraf gemaakte onderdelen, zodat de monteur in het veld dat niet meer hoeft te doen. Stekker erin en klaar. Zo werkt Stedin samen met de andere netbeheerders om handen te besparen. Deze stekkeroplossingen worden al gebruikt voor openbaar vervoer, laadpalen, verlichting en andere energievragers in de openbare ruimte. Het gebied rondom kabels en leidingen ligt zo korter open. Het zorgt voor minder rommel, minder veiligheidsrisico's en het bespaart tijd.
Gerben Staring en Naima Kassem van Netbeheer Nederland laten minister Mona Keijzer zelf ervaren hoe een prefab stekerbare oplossing werkt: 'Stekker erin en klaar'.
Groen dak
Toch zijn er knelpunten. In sommige gemeenten verloopt de samenwerking nog moeizaam. In Rotterdam bijvoorbeeld duurde het jaren om een stuk grond te vinden en aan de strikte eisen in het bestemmingsplan te voldoen, wat het tempo verlaagde. Maar Bouke Bussemaker toont met trots het uiteindelijke resultaat: het eerste energiestation van Stedin in Nederland met een groen dak. 'Zulke slimme oplossingen, dat is toch mooi', beaamt minister Keijzer.
8 tips voor netbeheerders en overheden
Op basis van ervaring deelt Stedin een aantal tips voor andere netbeheerders en overheden.
Voor netbeheerders
Tip 1: gebruik prefab-materiaal (volgens Europese richtlijnen)
Zodat de bouwer van de nieuwbouwwijk zelf de prefab-stekerbare meterkast en aansluitingen kan aanleggen. Dit versnelt de aanleg en bespaart op het tekort aan technici.
Tip 2: bouw hoogspanningsstations dicht bij bedrijven
Zo heb je minder kabels en ruimte nodig om bedrijven en andere afnemers aan te sluiten.
Tip 3: betrek gemeenten en omwonenden vanaf de start
Zodat vergunningen voor plannen sneller en soepeler afgehandeld worden.
Tip 4: geef aandacht aan uitstraling
Het oog wil ook wat. De behoefte aan stroom is groot, maar niet iedereen wil een transformatorhuisje of onderstation voor de deur. Door samen te werken met architecten en kunstenaars kunnen deze stations mooier en slimmer in het straatbeeld passen. Zodat we over 30 jaar niet zeggen: moest dat nou, al die grijze blokken?
Voor overheden
Tip 5: maak energie-infrastructuur een basisvoorwaarde bij nieuwe plannen
Zorg dat infrastructuur vanaf het begin een vaste plek krijgt in ruimteplannen. Het is geen bijzaak, maar noodzakelijk voor nieuwbouw, verduurzaming van bedrijven en duurzame energie. Zonder ruimte voor infrastructuur kunnen nieuwe huizen niet worden aangesloten en is er geen toekomst voor duurzame energie of bedrijfsverduurzaming.
Tip 6: breid vergunningvrij bouwen uit
Laat dunne kabels en kleine stations vergunningvrij worden als de risico's klein zijn. Dit versnelt de aansluiting van huizen en bedrijven zonder onnodige vertraging.
Tip 7: vereenvoudig het Omgevingsloket, standaardiseer de grondprijzen en pak de regelgeving samen aan
Maak het Omgevingsloket toegankelijker voor complexe aanvragen en onderzoek een gestandaardiseerde grondprijs. Met voor de regelgeving een gezamenlijke aanpak. Minister Keijzer (VRO) bekijkt samen met haar collega van het ministerie van KGG hoe vanuit het Rijk de aanpak van netcongestie versneld kan worden. De Omgevingswet biedt hier in ieder geval een goede verzameling middelen en mensen voor.
Tip 8: blijf doorontwikkelen met het DSO (Digitaal Stelsel Omgevingswet) en benut de kansen met het open stelsel
Stedin heeft een kennisbank gebouwd met gemeentelijke vergunningeisen en naamgevingen, om tijd te besparen in aanvragen. Deze applicatie is verbonden aan het open stelsel van het DSO. 'Naast het stimuleren van op maat gemaakte modules, zetten we ons in voor bijvoorbeeld standaardisering van terminologie. Alle partijen dezelfde taal laten spreken, bespaart tijd, voorkomt chaos en versoepelt de procedure', sluit minister Keijzer hierbij aan.
We doen het samen
'De opgave om woningen te bouwen en de energietransitie mogelijk te maken is er één die we als Nederland met elkaar aangaan', aldus minister Keijzer. Volgens Stedin biedt de Omgevingswet hiervoor kansen, maar de realisatie vraagt samenwerking en slimme technieken. 'De infrastructuur van elektriciteitsnetten, leidingen en kabels gaan over de regiogrenzen heen. Dat vraagt inzet van alle partijen: de markt, de regio en de publieke instellingen. Door ons gezamenlijk met volle kracht in te zetten om de benodigde infrastructuur te realiseren. Dit raakt ook de Omgevingswet, die ons helpt om deze samenwerking te stroomlijnen', reageert minister Keijzer. Stedin heeft er alle vertrouwen in dat we kunnen voldoen aan de vraag van 100.000 netbewuste nieuwbouwwoningen per jaar en de verduurzaming van het bedrijfsleven.