Apeldoorn: Kanaalzone
“De crisis laat zien dat het bijstellen van plannen nieuwe kansen oplevert en dat ambities op een andere wijze in de Kanaalzone gerealiseerd kunnen worden.”
Richard Snelders, programmamanager Kanaalzone
Situatie
De transformatie van Kanaalzone is een binnenstedelijke gebiedsontwikkeling van formaat. De Kanaalzone (circa 10 kilometer) verdeelt de stad in tweeën. De opgave is de verouderde bedrijventerreinen te transformeren tot een deel van de stad met een Apeldoornse stedelijke mix van functies. Het gebied zal een ware metamorfose ondergaan. Hierbij zijn cultuurhistorische kwaliteiten en het huidige 'dna' van het gebied dragers en inspiratoren voor de ontwikkeling.
Doelstelling
- Verbeteren van de stedelijke structuur. Het kanaalgebied bestrijkt meer dan 140 hectare. De zone verandert van een barrière in een verbindingszone tussen Apeldoorn oost en west.
- Toevoegen woonmilieus in de bestaande stad.
- Vergroten recreatieve waarde (evenementen, concerten, recreatieve wandel- en fietsroutes).
- Verbeteren bereikbaarheid. Nieuwe routes voor fiets en voetganger voor een betere verbinding tussen de stadsdelen en van nieuwe woonwijken naar het centrum.
- Verbeteren kwaliteit bestaande bedrijventerreinen.
Stand van zaken
- Eind 2005 structuurschets (± 3.500 woningen en 260.000 m2 bedrijven en voorzieningen).
- In 2009 is Nota Ruimtebudget (FES) toegekend voor vier deelprojecten in Noordwest.
- In 2010 heeft de gemeente het terrein van MSD/Organon (9,3 ha in het noordwesten van de Kanaalzone) aangekocht.
- Voor een drietal deelgebieden, De Vlijt, Kayersmolen/Kuipersveld en de Sleutelbloemstraat zijn bestemmingsplannen tot stand gebracht en is een stedenbouwkundig plan gereed.
- Eén deelproject (Vlijtsekade) van circa 40 woningen is afgerond, één deelproject (Schatkamer van Zuid) is gestart met een door de gewijzigde woningmarkt ingegeven herontwikkeling. Voor twee volgende deelprojecten (Vlijtsekade 2 en Kwekerij/Remeha) zijn de gesprekken gestart.
- Diverse particuliere initiatieven zijn gefaciliteerd. Er is ruimte geboden in de Kanaalzone zuid voor een kerkgemeenschap en in de Kanaalzone noord is een voormalig bedrijfspand omgezet naar restaurant. Binnen de Kanaalzone vinden diverse verschuivingen, uitbreidingen en moderniseringen plaats. Het gebied kenmerkt zich door een gezonde dynamiek.
Volgende stappen
Kanaalzone is een veeljarig transformatieproject dat op onderdelen stagneert. Met de Chw verwacht de gemeente een doorbraak te kunnen forceren. Voor Vlijtsepark is mei 2016 een nieuw bestemmingsplan vastgesteld voor het terrein van de voormalige Zwitsal fabriek (deelgebied MSD/Organon terrein). Daarbij is gebruik gemaakt van de bestuursrechtelijke bepalingen van de Chw om de bestemmingsplanprocedure te kunnen versnellen.
Op een cruciale plek in de Kanaalzone ligt een bedrijf met een milieucirkel over de geplande woningbouwlocatie. Het is de gemeente Apeldoorn niet gelukt om op minnelijke basis overeenstemming te krijgen over de verwerving of verplaatsing van het bedrijf. Door de neerwaartse bijstelling van de woningbouwprogrammering kan het bedrijf (voorlopig) goed worden ingepast. Medio 2016 zal de situatie rond dit bedrijf opnieuw worden beschouwd.
Woningbouw binnen het Zwitsal terrein blijft één van de ambities van de gemeenteraad; de raad heeft dit in mei 2016 bij vaststelling van het bestemmingsplan expliciet herhaald. Het instrumentarium van de Chw zal daar waar noodzakelijk en gewenst worden ingezet om te komen tot woningbouw op die locatie.
Verwacht wordt dat bij de start van de ontwikkeling van deelgebieden Remeha/Vlijtsekade fase 2 waarin woningbouw wordt voorzien, de aangrenzende gemeentelijke werf nog niet verplaatst is. De gemeentewerf wordt elders binnen de Kanaalzone geplaatst. Het project van relocatie is in het 1e kwartaal van 2016 gestart. Met de verplaatsing van de gemeentewerf wordt een belangrijke stap gezet naar herontwikkeling van de deelgebieden Remeha en Vlijtsekade 2. De Chw biedt mogelijkheden om vooruitlopend op die bedrijfsbeëindiging tijdelijke overschrijding van milieunormen (geluid) toe te staan.
Waarom Chw?
Met het instrumentarium van de Chw werkt de gemeente aan een herschikking van de beschikbare milieugebruiksruimte. De Chw geeft tien jaar tijd om volledig aan de milieunormen te voldoen. Die tijd wil de gemeente gebruiken om maatregelen te treffen die in het bestemmingsplan met de plus van de Chw worden vastgelegd. Het gaat in eerste aanleg om bronmaatregelen. In de gesprekken die plaatsvinden is dit momenteel niet aan de orde maar op termijn kan blijken dat deze maatregelen toch ingezet moeten worden voor een definitieve ontwikkeling en inpassing van het bedrijf.
Ervaring en resultaten Chw
Het bestuursrechtelijke instrumentarium uit de Chw (zoals relativiteitsvereiste en versnelde behandeling bij de Raad van State) heeft bijgedragen aan een versnelling van de gewenste nieuwe planologische situatie, die als opmaat fungeert voor transformatie van het projectgebied en uitsluiting van nieuwvestiging van zware bedrijvigheid. Binnen het terrein Zwitsal heeft dit instrumentarium geleidt tot een versnelling van het afgeven van onherroepelijke vergunningen.
Tijdens het planproces kunnen bedrijven hun productie in beginsel uitbreiden binnen de vergunning, waardoor ze mogelijk ook een groter beslag leggen op de beschikbare milieugebruiksruimte. De gemeente zoekt naar mogelijkheden om, vergelijkbaar aan het voorbereidingsbesluit dat de ruimtelijke ontwikkeling tijdelijk kan bevriezen, het ontstaan van ongewenste nieuwe milieucirkels tijdens het planproces tegen kan gaan.
Gebleken is dat door aanwijzing van het project Kanaalzone in de Chw en het beschikbaar zijn van een wettelijk kader dat specifiek toeziet op herschikking van milieuruimte om binnenstedelijke herstructurering op gang te brengen, de gemeente in een sterkere positie brengt om met bedrijven in overleg te gaan daar waar het zoeken naar een minnelijke oplossing pregnant onderdeel is en blijft van de ontwikkelstrategie.
Meer info
- Website: http://apeldoorn.nl
- Programmamanager Richard Snelders, r.snelders@apeldoorn.nl
- Bestemmingsplan: Peter Geurts, p.geurts@apeldoorn.nl