Culemborg: Spoorzone
"Een zone rond het spoor, waar dynamiek en beweging centraal staan, vraagt om een stapsgewijze en afgewogen ontwikkeling van de omliggende ruimten."
Maisa Verwey, projectleider Spoorzone Culemborg
Situatie
In een aantal gebieden kunnen gemeenten niet goed uit de voeten met het bestaande ruimtelijke instrumentarium. Het zijn over het algemeen gebieden met een stagnerende ontwikkeling. Dat komt vaak omdat bij de aanvang van de planontwikkeling geen duidelijkheid bestaat over de precieze aard, functie, locatie en het tempo van de realisatie van planonderdelen. Gemeenten willen komen tot een organische ontwikkeling met een flexibele invulling op basis van initiatieven van derden. De gemeenten zien voor zichzelf een faciliterende rol.
Doelstelling
Een belangrijk instrument in de Omgevingswet wordt het omgevingsplan. Dat instrument is geschikt om de ontwikkeling van de bedoelde gebieden vlot te trekken. Om die reden wil een aantal gemeenten, vooruitlopend op de Omgevingswet, in deze gebieden experimenteren in de geest van de nieuwe regelgeving. Dat levert voor de aangemelde gebieden naar verwachting een oplossing op én in deze experimenten ontstaat praktijkkennis die waardevol is bij het wetgevingstraject voor de Omgevingswet. Het experiment vindt plaats met een bestemmingsplan met een verbrede reikwijdte, vooruitlopend op het instrumentarium zoals opgenomen de Omgevingswet.
Stand van zaken
De Spoorzone (oud bedrijventerrein en deels voormalige stortplaats) wordt op organische wijze ontwikkeld tot een aantrekkelijke stationsomgeving met goede vervoersvoorzieningen, winkels, een hotel, horeca, bedrijvigheid en leisure. Het traditionele bestemmingsplan past niet bij de beoogde organische ontwikkeling: het heeft een te korte geldingsduur, is te weinig flexibel en vraagt teveel duidelijkheid vooraf. Het experiment met een verlengde bestemmingsplanhorizon tot 20 jaar moet een werkbare en betrouwbare juridische basis verschaffen.
10 juni 2015 heeft de gemeenteraad het bestemmingsplan Spoorzone vastgesteld. Van 2 juli tot en met 12 augustus heeft het ter inzage gelegen. Hierop is beroep aangetekend. De Raad van State heeft op 3 februari 2016 uitspraak gedaan en vernietigt het besluit tot vaststelling van het bestemmingsplan.
De belangrijkste reden voor dit besluit waren omissies in de wetgeving.
Volgende stappen
Het ministerie van BZK heeft aangegeven de omissies te gaan herstellen. Na herstel kan het bestemmingsplan opnieuw aan de gemeenteraad voorgelegd worden.
Voor beide zijden van het spoor doen zich de initiatieven voor. Aan de westzijde de voorgenomen vestiging van een supermarkt en bedrijvigheid. Aan de oostzijde is een initiatief ontstaan vanuit een groep inwoners om diverse creatieve functies in te passen in een monumentale locomotiefloods welke, met de aangrenzende bebouwing, de voormalige meubelfabriek van De Gelderlander vormt. De eerste fase van dit initiatief is in het voorjaar van 2016 opgeleverd.
Waarom Chw?
Van de voor alle experimenten met verbrede reikwijdte geldende mogelijkheden om af te wijken van wet- en regelgeving maakt Culemborg alleen gebruik van de verlengde geldigheidsduur van het bestemmingsplan voor 20 in plaats van 10 jaar. Verwacht wordt dat binnen 10 jaar het gerealiseerd kan worden maar dit is afhankelijk van de marktontwikkelingen en particuliere initiatiefnemers. Verder is er een beeldkwaliteitsplan opgesteld waaraan bij het verlenen van een omgevingsvergunning voldaan moet worden. Er wordt geen gebruik gemaakt van de mogelijkheden van de Chw om van wettelijke regelingen af te wijken omdat het stationsgebied in milieuhygiënisch opzicht goed inpasbaar is.
Ervaring en resultaten Chw
Alhoewel het bestemmingplan nog niet onherroepelijk is vastgesteld zien wij nu al dat de initiatieven die op ons afkomen een stapsgewijze aanpak rechtvaardigen. Daarnaast heeft de reikwijdte van het bestemmingsplan bijgedragen aan de uitwerking van toekomstbestendige maatregelen rond de bereikbaarheid rond de Spoorzone.