Enschede: Binnensingelgebied
"De gemeente Enschede zoekt naar nieuwe vormen van stedelijke ontwikkeling. Hoe ontwikkelt de stad zich en hoe kunnen partijen verleid worden tot investeringen in de stad? De nieuwe werkelijkheid vraagt om het maken van hernieuwde keuzes met een andere rol voor de gemeentelijke overheid, meer gericht op nieuwe vormen van samenwerking met partners in de stad en door ruimte te geven voor zeer diverse initiatieven. Daarvoor is een vernieuwing van ons beschikbare juridische en ruimtelijke instrumentarium nodig. Kan een lappendeken van meer dan dertig, vaak onderling strijdige, beleidsnota's en richtinggevende uitspraken vervangen worden door een paar eenvoudige principes?"
Cristien Bensink, hoofd afdeling Ontwerp gemeente Enschede
Situatie
Het Binnensingelgebied in het centrum van Enschede heeft een bijzondere positie in de stad. Binnen de singels ligt zoveel grond braak en is er sprake van zodanige leegstand dat er ruimte is voor 2000 woningen, bij een maximum van vier bouwlagen. Dat is een voor Nederland uniek gegeven dat het mogelijk maakt het tekort aan stedelijk milieus in enkele decennia in te lopen en de stukken niemandsland rond het eigenlijke stadscentrum in stedelijk weefsel te veranderen. Enschede heeft haar programma voor woningbouw en kantoren flink naar beneden bijgesteld en de stad heeft geen opgave voor grootschalige toevoegingen. De ontwikkeling van het Binnensingelgebied vindt plaats in een krimpsituatie. Dit vergt andere keuzes en een andere rol voor de gemeente: meer gericht op nieuwe vormen van samenwerking met partners in de stad en de bewaking van kwaliteit.
Doelstelling
De opgave in het Binnensingelgebied in de gemeente Enschede bestaat uit een transformatie tot een gebied met een mix van functies: horeca, wonen, groen, pleinen, kantoren, cultuur en winkels. In de krimpsituatie kan de transformatie niet vooraf worden vormgegeven. Het is een proces van lange adem waarbij het gebied stapsgewijs wordt getransformeerd naar functies waar vraag naar is.
De gemeente Enschede constateert dat de flexibiliteit in ruimtelijke ontwikkelingen mede wordt beperkt door de veelheid aan regels in gemeentelijke beleidsnota's en uitspraken. Een van de doelen binnen het project Binnensingelgebied is het volgen van een 'ontslakkingskuur' voor het sectoraal beleid en het centraal stellen van een integrale benadering. Daarnaast wil de gemeente het accent leggen op zuinig en zorgvuldig ruimtegebruik via hergebruik en inpassing van bestaand vastgoed, de energievoorziening verduurzamen, aandacht houden voor sociale veiligheid en bescherming bieden aan gebiedsspecifieke omgevingswaarden.
Stand van zaken
Het project omgevingsplan Binnensingelgebied is als innovatief en duurzaam experiment opgenomen in de 10e tranche van de Crisis- en herstelwet.
Volgende stappen
Ter voorbereiding op de start van de pilot wordt een omgevingsscan gemaakt van de betrokken partners en de verschillende projecten en processen die met de pilot samenhangen. Het gaat onder meer om een nieuwe Omgevingsvisie, die een kader vormt voor het bestemmingsplan. Daarnaast wordt op zoek gegaan naar inspirerende voorbeelden elders in het land en worden contacten gelegd met pilotgemeenten. Dit alles vormt input voor een communicatiestrategie en het projectplan voor het bestemmingsplan verbrede reikwijdte.
Waarom Chw?
De gemeente Enschede wil met een flexibel ruimtelijk plan tot herontwikkeling van het Binnensingelgebied komen. De gemeente heeft om deze reden het gebied aangemeld als innovatief experiment vooruitlopend op de Omgevingswet, dat aansluit bij soortgelijke experimenten die zijn aangemeld vanaf de zevende tranche van het Besluit uitvoering Chw. Het experiment onder de Chw geeft ruimte om een bestemmingsplan op te stellen met een verbrede reikwijdte:
- Het plan gaat over de fysieke leefomgeving en niet alleen over de ruimtelijke aspecten daarbinnen, dat betekent dat ook milieumaatregelen, natuur, welstand enz. in het integrale plan kunnen worden meegenomen.
- Verordeningen kunnen integraal onderdeel uitmaken van het plan, zoals ook bepaald in het ontwerp van de Omgevingswet.
- Grondexploitaties kunnen gefaseerd worden opgesteld. Dat betekent dat bij organische gebiedsontwikkeling niet direct een gedetailleerde grondexploitatie hoeft te worden geleverd.
- Onderzoeken kunnen gefaseerd worden gedaan, in het begin globaal en hoe verder in het traject hoe gedetailleerder het onderzoek.
- De termijn van 10 jaar waarbinnen het plan gerealiseerd moet zijn, is niet van toepassing.