Enschede: Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente e.o.
"De karakteristiek van het gebied en de omvang van de typische voorzieningen en gebouwen geven geweldige inspiratie voor transformatie en nieuw gebruik. Tegelijkertijd vraagt een dergelijke transformatie om soepel te schakelen in gebruiksvormen en de kansen in de markt te benutten. Het omgevingsplan biedt die mogelijkheden om soepel te schakelen, en ook voldoende kaders te hanteren om de belangen van de omgeving te borgen."
Joep van Aaken, projectmanager gebiedsontwikkeling
Situatie
De voormalige militaire luchtmachtbasis Twenthe wordt omgevormd tot een mix van natuur, leisure, bedrijvigheid, evenementen en woningbouw. De gemeente Enschede loopt bij delen van de gebiedsontwikkeling aan tegen de grenzen van het bestaande ruimtelijke instrumentarium. Flexibiliteit wordt niet gezocht in de milieuregelgeving, maar wel in het organisch mee laten groeien van de ruimtelijk-juridische planvormen met de ontwikkelingen in de fysieke ruimte.
Doelstelling
Missie is om het gebied te transformeren tot een vliegwiel voor een economisch sterker en duurzamer Twente. De gemeente wil daarbij niet langer een blauwdruk opleggen, maar de inhoudelijke kaders vastleggen. Die kaders moeten voldoende speelruimte bieden voor bedrijven om marktkansen te kunnen benutten, in een goede afstemming met de omgeving. Het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte, dat Enschede kan opstellen op basis van de zevende tranche Crisis- en herstelwet, wordt hiervoor als een integraal afwegingsmiddel gebruikt.
Stand van zaken
- De gemeente wil (toekomstige) kopers de ruimte geven en eenmalig een integraal kader vastleggen dat een goede ruimtelijke ordening voor de omgeving borgt. Daarbij moet wel voorkomen worden dat de ontwikkelende partij in de realisatie- en gebruiksfase tegen te grote onderzoekslasten oploopt.
- Oktober 2014 heeft de Commissie Wientjes advies uitgebracht over de ontwikkeling van het noordelijk deel van het luchthaventerrein (genaamd Technology Base Twente). De adviezen zijn door de Enschedese gemeenteraad en door Provinciale Staten onderschreven. Eén van de belangrijkste adviezen is om te focussen op de regionale kracht van 'Advanced Materials and Manufacturing' ofwel: de nieuwe maakindustrie.
- April 2016 heeft de gemeente de bestemmingsplannen voor de gebiedsontwikkelingen vrijgegeven voor vooroverleg. Naast de wettelijk vereiste overheden is ervoor gekozen om ook diverse belangenorganisaties actief te betrekken. Doel is om vanuit een breed maatschappelijk veld de standpunten inzichtelijk te krijgen over de gemaakte keuzes in de bestemmingsplannen.
Volgende stappen
- De bestemmingsplannen gaan in juni 2016, samen met het provinciale luchthavenbesluit en de geactualiseerde provinciale en gemeentelijke beleidskaders, als ontwerp ter inzage. Vaststelling wordt verwacht in het eerste kwartaal van 2017.
Waarom Chw?
Een ontwikkeling die vooral voortkomt uit initiatieven van marktpartijen, burgers of bedrijven kan met het huidige instrumentarium niet goed worden vormgegeven. De bestemmingsplannen hebben bijvoorbeeld een realisatietermijn en geldingsduur van 10 jaar, waar de meer organische ontwikkeling een langer of nog onbekend tijdbeslag zal kennen. Onderzoek naar de inpassing, de effecten en de uitvoerbaarheid moet in de huidige systematiek vooraf plaatsvinden, zonder dat de initiatieven concreet zijn. Het experiment onder de Chw geeft ruimte om een bestemmingsplan op te stellen met een verbrede reikwijdte. De gemeenten krijgen ruimte om met de volgende onderwerpen te experimenteren:
- Het plan gaat over de fysieke leefomgeving en niet alleen over de ruimtelijke aspecten daarbinnen, dat betekent dat ook milieumaatregelen, natuur, welstand enz. in het integrale plan kunnen worden meegenomen.
- Verordeningen kunnen integraal onderdeel uitmaken van het plan, zoals ook is gepland in het ontwerp van de Omgevingswet.
- De termijn van 10 jaar waarbinnen het plan gerealiseerd moet zijn, is niet meer van toepassing.
Ervaring en resultaten Chw
Werken met de mogelijkheden uit de zevende tranche van de Chw hebben geleerd dat niet alle aspecten even belangrijk zijn voor de herontwikkeling van de vliegbasis. Vanwege de solitaire ligging in het buitengebied spelen andere zaken dan in meer binnenstedelijke projecten. Daarnaast is een aantal elementen inmiddels al verankerd in de reguliere wet- en regelgeving. Ten derde biedt het begrip 'goede ruimtelijke ordening' al veel meer ruimte dan gebruikelijk wordt toegepast.
Op basis van bovenstaande in combinatie met de ontwikkelingen rondom de uitspraak Raad van State over de plannen in Culemborg en de strakke planning voor het project is ervoor gekozen om voor de vooroverlegfase geen gebruik te maken van de mogelijkheden van de zevende tranche Chw. Bij elke volgende fase wordt beoordeeld of er zich op basis van nieuwe ontwikkelingen kansen voordoen om alsnog van de Chw gebruik te gaan maken.