Amsterdam: Bedrijventerrein Cruquiusgebied
“Door de Crisis- en herstelwet is het mogelijk om de bestaande bedrijven te behouden én ruimte te bieden voor transformatie. Dit past binnen de flexibele en geleidelijke aanpak die de gemeente Amsterdam nastreeft voor het gebied.”
Hester Ombre, Programmamanager Cruquiusgebied
Situatie
Het Cruquiusgebied in Amsterdam ligt tussen het Oostelijk Havengebied en de Indische Buurt. Het gebied kent van oudsher veel industriële bedrijvigheid. Pluspunten van het gebied zijn de goede bereikbaarheid, de ligging vlakbij bij de binnenstad, het water rondom het gebied en de robuuste, historische sfeer.
Doelstelling
De gemeente heeft besloten het Cruquiusgebied de komende jaren te laten veranderen in een levendig, duurzaam en modern werk-woongebied. De aanpak voor de transformatie is anders dan gebruikelijk. Gekozen is voor een flexibele en geleidelijke aanpak. Het initiatief wordt voor een belangrijk deel overgelaten aan marktpartijen. De gemeente toetst of de initiatieven uit de markt passen bij de gekozen ontwikkelingsrichting. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om het zichtbaar en bereikbaar maken van het water, publieke toegang tot kades, over bouwhoogten en behoud van karakteristieke gebouwen als dragers van de identiteit van het gebied.
Stand van zaken
Op 31 januari 2012 heeft de stadsdeelraad de spelregels en spelregelkaarten vastgesteld. Dat zijn de beleidsmatige kaders die de gemeente hanteert bij de omvorming van het gebied van een industriegebied naar een gemengd gebied voor werken én wonen.
Spelregelkaart 2012
Door deze minimale eisen te stellen worden initiatiefnemers uitgenodigd en gestimuleerd om de transformatie van bedrijventerrein naar gemengd gebied vorm te geven. Deze spelregels en spelregelkaarten zijn bedoeld voor iedereen die in het Cruquiusgebied wil investeren en ontwikkelen. In april 2013 is een conserverend bestemmingsplan Cruquius vastgesteld.
Inmiddels is er gestart met de bouw van het Cruquius deelgebied 1, waarbij het gebied transformeert naar woon-werkgebied. Voor deze ontwikkeling is geen gebruik gemaakt van de Chw omdat de vaststelling van de 8e tranche van het Besluit uitvoering Chw te laat kwam om gebruik te maken van vrijstelling van de toetsing aan de geluidnorm.
In opdracht van de gemeente, de stichting Cruquius en Amvest wordt door een externe partij onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van een flexibel bestemmingsplan voor het Cruquiusgebied. Op basis van interviews met betrokken marktpartijen, de zittende bedrijven en een beleidsinventarisatie zal binnenkort worden bepaald in hoeverre flexibiliteit wenselijk is in een snel veranderende markt. En in hoeverre het maken van een flexibel bestemmingsplan hierop een antwoord biedt. Op dit moment trekt de woningmarkt erg aan en zijn er drie ruimtelijke initiatieven qua ontwerp in een vergevorderd stadium. De bestuurlijke besluitvorming voor deze initiatieven zal binnen enkele maanden plaatsvinden en op basis hiervan worden bestemmingsplannen opgesteld.
Volgende stappen
De gemeente laat het initiatief om gebruik te maken van de mogelijkheden van de 6e en 8e tranche bij de marktpartijen. Medio 2016 zal uit onderzoek duidelijk worden welke mogelijkheden er zijn voor flexibiliteit met gebruikmaking van de verlenging van 2 jaar voor het opstellen van een flexibel bestemmingsplan in de 11e tranche van de Chw. Mogelijk leidt dit tot één flexibel bestemmingsplan voor het gehele gebied, of meerdere plannen die in samenhang worden bezien.
Waarom Chw?
Het Cruquiusgebied heeft meegedaan aan het experiment met flexibele bestemmingsplannen onder begeleiding van Platform31. Uit de rapportage van Platform 31 (januari 2016) is gebleken dat het opstellen van een flexibel bestemmingsplan niet eenvoudig is. Waarbij wordt aanbevolen om tijdig te starten met leren werken onder de Omgevingswet. Eén juiste vorm bestaat niet: het verschilt per gebied en per gemeente. De denkwijze om te komen tot de juiste vorm is wel vergelijkbaar: denken vanuit kansen in plaats vanuit belemmeringen.
Bij Cruquius is het zaak de balans te vinden tussen de initiatieven voor transformatie en de beperkingen en de mogelijkheden in het gebied. De gemeente gaat uit van het initiatief van marktpartijen. Het gebied is nog steeds een geluidgezoneerd industrieterrein, met een aantal geluidproducerende bedrijven. Dit levert belemmeringen op voor herontwikkeling naar woningen. Daarnaast is één bedrijf waar met gevaarlijke stoffen wordt gewerkt, waardoor ontwikkeling van woningen in de directe omgeving ook niet mogelijk is. Tot slot legt het Barro (Besluit algemene regels ruimtelijke ordening) beperkingen op een strook van het gebied voor de scheepvaart op het Amsterdam-Rijnkanaal direct ten oosten van dit gebied De Chw biedt ruimte om met name op het gebied van geluid hier soepel mee om te gaan. Het advies is om te bekijken wat aanvaardbaar is in een bepaald gebied en pas in tweede instantie of het uitvoerbaar is.
Ervaring en resultaten Chw
Doordat het initiatief bij de markt ligt is het voor het opstellen van één flexibel bestemmingsplan voor het gehele gebied noodzakelijk dat alle initiatiefnemers én de zittende bedrijven op een lijn zitten. Tot nu toe is gebleken dat initiatiefnemers risico's zien in het maken van één plan, omdat de initiatieven dan onderling afhankelijk van elkaar worden. Het lopende onderzoek moet uitwijzen wat de meerwaarde van zo'n plan kan zijn.
Drie ruimtelijke initiatieven zijn voorgelegd aan de gemeente en in 2016 volgt hierin een bestuurlijk principebesluit. Er zullen daarna bestemmingsplannen worden opgesteld, waarbij de gemeente op het gebied van verkeer, externe veiligheid, luchtkwaliteit en geluid een voortrekkersrol wil nemen.
Medio 2016 zal blijken op welke manier een flexibel bestemmingsplan op basis van de Chw haalbaar en wenselijk is in een snel veranderende markt. De gemeente heeft ervoor gekozen om partijen hun plannen te laten indienen, en zelf primair een faciliterende en toetsende rol te spelen. De gemeente Amsterdam wil haar taak op het gebied van een goede ruimtelijke ordening continueren, waarbij marktpartijen gestimuleerd blijven om te investeren in transitie van het Cruquiusgebied.
Meer informatie
Websites:
Projectleiders gemeente Amsterdam:
- Fleur de Groot, fleur.de.groot@amsterdam.nl
- Hester Ombre, h.ombre@amsterdam.nl
- Eva Bosman, eva.bosman@amsterdam.nl