Roadshow Omgevingswet: Apeldoorn

Ontwikkelen door te doen

Gewoon doen. Actie. Dat was het motto van het waterschap Vallei & Veluwe bij aanvang van de Roadshow Omgevingswet. Deelnemers zijn niet gekomen om achteroverleunend een middag door te brengen op comfortabele stoelen. Nee, we beginnen staand en gaan met elkaar in gesprek. Een Matchmaking Markt, Boer Zoekt Vrouw-speeddates, maar dan voor mensen die houden van de Omgevingswet. Kleine workshops met grote impact. Het resultaat, een middag waarin deelnemers leerden 'ontwikkelen door te doen'.

Het openingswoord was voor Heemraad van waterschap Vallei en Veluwe Bert van Vreeswijk. Hij benadrukt de koploperrol die het waterschap wil pakken waarbij vertrouwen een belangrijk uitgangspunt is. Dat vertrouwen begint bij de ontmoeting. Het is dan ook niet verwonderlijk dat in de bestuurskamer geen stoelen stonden, maar wel zes schildersezels met daarop tientallen verschillende tips en vragen geprikt die deelnemers bij hun aanmelding opgegeven hadden.

Matchmaking

Deelnemers pakten een vraag of tip van het matchmaking bord af en gingen met een mede-deelnemer die ze niet kenden in gesprek over thema's zoals leren veranderen, samenwerken aan de implementatie en participatie bij omgevingsvisies. Daarbij kwamen vragen aan bod als 'Hoe gaan we lokale afwegingsruimte invullen? Hoe maak ik een juiste kostenraming van de implementatie? Hoe zorg ik ervoor dat integrale processen niet enorm complex worden?'

Genoeg gespreksstof voor een hele dag en in de zaal stonden dan ook al snel tachtig hevig discussiërende mensen, die in sommige gevallen de gong (het moment dat er een nieuwe connectie gemaakt moest worden) niet meer hoorden.

Doe-sessie

Na de Matchmaking Markt verspreiden de deelnemers zich over zes verschillende doe-sessies. Geen workshops, lezingen of masterclasses, maar sessies waarin je werd uitgedaagd om te doen.

De Vergunningchecker: geografisch georiënteerde regelgeving

De Vergunningchecker is een online tool waarbij je kunt intekenen waar je iets wil doen in de omgeving met als uitkomst welke vergunning je daar voor aan moet vragen. De man het dichtst bij het scherm mocht met muis en toetsenbord ter plekke aan de slag om de Vergunningchecker te gaan gebruiken op een casus. Op een kaart tekent de checker zijn perceel en op basis van die gegevens worden vragen gesteld om te bepalen welke/of vergunningen benodigd zijn. Geodan ontwikkelde de tool voor de waterschappen Vallei en Veluwe en Stichtse Rijnlanden. Een interessante inkijk in de toekomst en een voorbeeld dat het Digitaal Stelsel Omgevingswet ineens tastbaar maakt. Bekijk het korte filmpje over Geodan vergunningchecker.

Workshop Grebbedijk

De Grebbedijk, tussen Wageningen en Rhenen, beschermt de 250.000 bewoners van de Gelderse Vallei tegen het water van de Nederrijn. Als de dijk doorbreekt, loopt een groot gebied met steden als Veenendaal en Amersfoort onder water. De komende jaren maakt het waterschap Vallei en Veluwe samen met de omgeving plannen voor het versterken van deze dijk.

Project Grebbedijk kiest voor een 'nieuwe' (integrale) aanpak om niet alleen de veiligheid van het achterland te waarborgen, maar ook kansen te bieden voor andere ruimtelijke opgaven en ambities. Iedereen wil veiligheid, maar het is mooi dat er extra waarde gecreëerd kan worden. Benoem daarbij spanningen is het advies: een beheerder heeft misschien liever niet een bankje, maar dit is vanuit recreatieoogpunt soms wel heel gewenst. 'Maak het visueel, werk met beelden en kaartmateriaal om een gesprek los te krijgen. En grijp de Omgevingswet aan om het echt anders te doen. Gebruik het desnoods als excuus om door te pakken als het vast dreigt te lopen', aldus projectleider Ronald Lohr van waterschap Vallei en Veluwe.

Pilot HOV-baan Utrecht

De pilot 'vergunningen HOV-baan Transwijk' is de eerste van een aantal (6) pilots die Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en waterschap Vallei en Veluwe samen met samenwerkingspartners uitvoeren. Aan de wand een aantal vellen bruin papier en twee enthousiaste sprekers vormden de input voor deze sessie. Deelnemers gingen aan de hand van een vergunningstijdlijn aan de slag met de huidige situatie en de toekomstige situatie. En het blijkt dat een vergunning binnen 8 weken nog best lastig is, maar niet onmogelijk. Michella Smits van Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden deelde haar tips en waardevolle lessen in dit proces uit de pilot HOV-baan Utrecht.

Waterschap Vallei & Veluwe en HDSR laten samen een lerende evaluatie uitvoeren rondom 'pilots'. Op basis van interviews bij gemeenten en reflectiesessies wordt er gewerkt naar een handreiking rondom 4 leerpijlers: Participatie, Cultuurverandering, Integraliteit & Samenhang en Digitalisering. De uitkomsten krijgen ook plaats in interne leertrajecten, vertelt Annemie van Loon namens HR.

Een belangrijk inzicht is bijvoorbeeld het loskomen van sectoraal denken en het accepteren bijkomende onzekerheid. Meer inzichten over de rol en samenwerking van gemeenten en waterschap ervaren deelnemers in de Kahootquiz die ze via hun smartphone live mee spelen.

Participatie en integraliteit bij Omgevingsvisies

Gemeenten Nunspeet, Elburg en Oldebroek (de NEO-gemeenten) en de gemeente Voorst zijn al aan de slag met de omgevingsvisie. In een doe-sessie gingen ze met deelnemers in gesprek over de lessen, dilemma's en valkuilen.

Hoe zorg je dat je participatie goed regelt, hoe werk je de visie vervolgens uit in concrete omgevingsplannen en hoe zorg je dat bestuurders niet torenhoge ambities hebben die het ambtelijk apparaat niet kunnen waarmaken? Gemeente Voorst heeft participatie bijvoorbeeld via de Voxy-app aangeboden. Vijftig foto's van lokale opgaves zijn geformuleerd in een stelling en de Tinder lay-out. Sinds april 2017 is deze al 2000 keer gespeeld.

Mensen participatiemoe? Mensen moeten willen participeren, niet moeten in de zin van verplichten. Gemeente Nunspeet heeft zijn visie in een website gegoten en geeft nog een leuke tip: doe een project met scholen. Jongeren hebben frisse ideeën. Ook vanuit scholen is er de wens om actuele thema's aandacht te geven.

Quick workshop "Jouw Omgevingswet"

In deze workshop stond de veranderende rol van de ambtenaar centraal. Doordat integraliteit beoogt wordt, moet je eerder nadenken over alle collega's die je moet betrekken bij je project. Hoe gaat de samenwerking nu en waar is behoefte aan voor de toekomst?

Het concept 'Jouw Omgevingswet' gaat over verbinding organiseren tussen de verschillende 'partners' in de ontwikkeling van het fysieke domein om zo optimaal gebruik te kunnen maken van de Omgevingswet en door kennisontwikkeling en -deling de implementatie van de Omgevingswet te versoepelen. Daarbij zit de essentie in 'jouw': wat betekent de Omgevingswet voor eenieder en wat kan ieders bijdrage zijn aan de invulling van deze wet.

Barbara Middelhoff en Kim Verschuren van Diep lieten de deelnemers in de 'ballenbak' kennismaken als eerste start van verbinden en bewegen. Dat ging er ongeveer zo aan toe als in dit filmpje over vrienden maken in de ballenbak.

'Ga weer kathedralen bouwen'

Tot slot mochten de bezoekers toch nog even achteroverleunend op een stoel de dag eindigen. Daan Quakernaat is ontregelaar van beroep. Aan de hand van een kooiladder, een bordje en een draad wond Quakernaat de zaal om zijn vinger. Vanuit zijn voormalige woning boven het Utrechtse Hoog Catharijne volgde hij jarenlang de situatie rond de bovenstaande drie items met verbijstering.

'De kooiladders worden niet gebruikt omdat je er onmogelijk bouwspullen mee naar boven tilt. Aanlijndraden werden zo geplaatst om je te laten struikelen over de rand en hoe komt het dat weldenkende mensen rapporten gaan maken over valgevaar-bordjes waarbij het enige valgevaar komt door de driehoekige gele bordjes? Dan denk ik: “Wat zit jij nog te doen achter dat bureautje van je?”

Het antwoord op dit probleem vond Quakernaat bij de Notre Dame de Reims. 'We bouwen niet meer zoals vroeger! Vroeger maakten ze geen bouwtekeningen en begonnen ze gewoon met bouwen. En dan ging het 50x verkeerd voordat er na een paar decennia een degelijke kathedraal stond. Vervolgens kwam er brand en konden ze weer opnieuw beginnen. Het gaat vaak mis en dat hoort bij innovatie. Bouwen is ellende, maar wel het enige dat ertoe doet. Maar als jij nu met een plan bij je baas komt dat mis kan gaan, dan verklaart ie je voor gek. Die wil 3 dingen weten:

• Wanneer is het af?
• Hoe ziet het er dan uit?
• Hoe betalen we het?

De Omgevingswet is eigenlijk als het bouwen van de kathedraal in de 15^e eeuw. 'Niemand weet precies hoe het eruit gaat zien. Integraliteit, wat houdt dat dan in? Niemand weet het. Mijn advies: wacht niet langer, ga morgen op je bek, maak je eerste blunder en wees blij op wat je kunt en wat lukt. Maak mooie dingen zoals de Afsluitdijk, de Oosterschelde en de Muiderbrug. Maak mooie dingen zoals we dat al honderden jaren doen.'