'Kijk verder dan je eigen organisatie' – Jos Dolstra, programmamanager bij Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT)

Welke meerwaarde biedt het interdepartementale programmamanagersoverleg (PIOR) jou?

De belangrijkste toegevoegde waarde is dat je met elkaar als rijkspartijen de ontwikkelingen rond de implementatie van de Omgevingswet in de gaten houdt. Het overleg biedt kansen voor onderlinge kennisdeling en samenwerking. Dat hangt natuurlijk niet alleen van dit overleg af, maar door het interdepartementale overleg ken je elkaar goed. Je zoekt elkaar sneller op en je helpt elkaar bij de implementatieopgave.

Heb je de afgelopen jaren ontwikkelingen gezien in het overleg?

Elke rijkspartij maakt haar eigen ontwikkeling door als het gaat om de voorbereiding op de Omgevingswet. Het gaat om verschillende taken en uitdagingen, maar er zijn ook overeenkomsten. Dat biedt, nu 1 januari 2024 dichterbij komt, voordelen. We kunnen elkaar helpen en gebruikmaken van elkaars netwerk. Dat gebeurt ook steeds meer.

Zoals gezegd, is de meerwaarde van dit overleg elkaar informeren over tal van zaken. Standpunten uitwisselen en een duidelijk beeld krijgen hoe de verschillende rijkspartijen omgaan met de voorbereiding op de Omgevingswet.

Met mijn 'dubbele pet' als PIOR-lid namens de ILT en als teamlid van Veranderteam Rijk merk ik dat het echt helpt dat je in dezelfde context actief bent. Dat maakt het fijn en nuttig om de vertegenwoordigers van de verschillende rijkspartijen regelmatig te zien bij het bespreken van de ontwikkelingen rond de Omgevingswet.

Wat is de grootste uitdaging voor jou als programmamanager bij de Inspectie Leefomgeving en Transport als het gaat om de implementatie van de Omgevingswet?

Dat is niet in één zin samen te vatten. Het takenpakket van ILT is verschillend. De ILT houdt zich bezig met vergunningen en toezicht op andere rijkspartijen zoals Rijkswaterstaat en Defensie. Maar ook voert zij toezichtstaken uit voor de bodem en zijn er adviestaken over het Besluit risico's zware ongevallen (Brzo). Daarvoor werkt de ILT samen met 6 omgevingsdiensten die vergunningen verlenen voor deze Brzo-bedrijven.

Deze taken zijn ondergebracht in verschillende teams met ieder hun eigen takenpakket. Per team heeft de invoering van de Omgevingswet een andere impact. Per team is een zogeheten 'roadmap' opgesteld met concrete acties die zij uitvoert. Tussen de teams wordt voortdurend geschakeld om gezamenlijk de 'eindstreep' te halen. Overkoepelende onderwerpen zoals ICT-werkzaamheden, opleiden en oefenen pakken de teams gezamenlijk op. Dit betekent dat ILT met haar teams bezig is met 8 mini-implementaties van de Omgevingswet.

Verder is de verankering in de organisatie met de kennisoverdracht naar het lijnmanagement belangrijk. Het implementatieproces vraagt veel samenwerking met de mensen uit het lijnmanagement, die naast de reguliere taken ook met de Omgevingswet bezig zijn. Voordeel hierbij is dat door hun vroege betrokkenheid de overdracht naar het lijnmanagement eenvoudiger verloopt.

Wat deed het herhaaldelijk uitstel met jou? En met jouw teamleden en andere collega's?

Het afgelopen jaar had ik steeds meer het gevoel: 'laat die datum van inwerkingtreding maar komen’. Er was een steeds grotere behoefte aan duidelijkheid. Zeker als je al een tijd bezig bent met de Omgevingswet.

Nu de datum vaststaat, kunnen we ernaar toe werken. Misschien lopen we daarbij tegen onvoorziene zaken aan, maar dat neemt niet weg dat de wet per 1 januari 2024 van kracht is.

Heb je adviezen en tips voor andere programmamanagers die in vergelijkbare trajecten zitten?

Momenteel ben ik vooral bezig met het betrekken van afdelingshoofden bij de implementatie. Het is van belang om de lijnen kort te houden, juist met het oog op de overdracht van kennis en verantwoordelijkheden aan het lijnmanagement.

Verder is van belang om als programmamanager goed gebruik te maken van de informatie van het programma Aan de slag met de Omgevingswet. En kijk vooral verder dan je eigen organisatie. Maak gebruik van de kennis en kunde bij andere overheden. Het vinden en opzoeken van elkaar stelt je in de gelegenheid om inhoudelijke vraagstukken te bespreken. Dat biedt voordelen, zeker als sprake is van overeenkomsten met een onderwerp of thema.

Zit het meeste implementatiewerk voor de inwerkingtreding of komt de grootste klapper ná de inwerkingtreding?

Ik denk dat het meeste werk vóór de datum inwerkingtreding wordt verzet. Daar hoop ik ook op, want die grondige voorbereiding moet ons helpen om de Omgevingswet goed te laten landen. Niet voor niets ligt dit jaar ons accent op opleiden en oefenen.

Het werk is natuurlijk niet klaar op 1 januari 2024. Dat geldt niet alleen voor de ILT maar ook voor bestuurlijke partners waarmee zij samenwerkt. Daarbij zullen ongetwijfeld onvoorziene zaken naar voren komen. Ik noemde dit al. Daarvoor gaan we bij de ILT een zogeheten 'Quick Response Team' inrichten. Daarmee kunnen we snel hulp bieden als er vraagstukken zijn op het vlak van ICT of anderszins. Daar willen we goed op voorgesorteerd zijn. Het Quick Response team biedt het eerste halfjaar na inwerkingtreding ondersteuning bij eventuele problemen die ontstaan.

Wat verandert het meeste voor jouw collega's op de werkvloer? En wat heb jij gedaan om hen daarbij te helpen?

Het takenpakket van de ILT is divers. Dat betekent dat het ene team meer impact ondervindt van de Omgevingswet dan het andere team. In de praktijk merk je dat het ene team met een aantal korte cursussen klaar is, terwijl een ander team met een uitgebreide 'roadmap' een grondige voorbereiding kent.

Daarnaast heeft de invoering van de Omgevingswet verschuivingen in het takenpakket van de ILT tot gevolg. Zo krijgt de ILT er taken bij die zij tot nog toe niet had en het omgekeerde is ook het geval. Sommige bestaande taken gaan naar gemeenten en omgevingsdiensten.

Waar staat de Inspectie Leefomgeving en Transport wat jou betreft over 5 jaar als de Omgevingswet al enkele jaren in werking is?

Niemand heeft een glazen bol en ik ook niet, maar ik verwacht dat de boel draait en het dienstverleningsniveau op orde is. In ieder geval dat waarmee we nu bezig zijn in de voorbereiding. Ik verwacht dat er op basis van ervaringen in de praktijk verdere stappen worden gezet op het gebied van techniek en dienstverlening. Het zou niet goed zijn als dit stil blijft staan.

Waarschijnlijk is er sprake van uitbouw van het digitale stelsel op het vlak van toezicht en handhaving. En mogen we ervan uitgaan dat er tegen die tijd sprake is van gewenning in de uitvoering.