Bolwerk Buitenwacht Kampen

Bolwerk Buitenwacht heeft potentie: het stationsgebied aan het einde van de Kamperlijn, de spoorlijn vanuit Zwolle, zou een prachtige entree kunnen worden van de stad Kampen. Maar dan heeft het wel een flinke opknapbeurt nodig. Medewerkers van de gemeente werkten jarenlang samen met inwoners en andere initiatiefnemers aan een plan dat het gebied naar een hoger en vooral groener level tilt. Maar nu dreigt dit plan op het laatste moment in het water te vallen. De gemeenteraad wil namelijk veel meer parkeerplaatsen dan verwacht. En dat past niet bij het gedachtegoed achter het plan.

Organisch ontwikkelen

Monique: 'Dit gebied is de afgelopen jaren nogal verwaarloosd. Hoewel de trein er nog stopt, staat het oude stationsgebouw leeg. En een tijd geleden brandde discotheek De Buitenwacht af. Daarna ging het alleen maar verder bergafwaarts met Bolwerk Buitenwacht. Terwijl je er juist zoveel moois mee kunt doen. Al in 2014 stelden we een ‘organische’ ontwikkelingsstrategie op. Dat betekent dat je vooraf geen grootse plannen uitwerkt, maar gaandeweg steeds een stukje aflevert. En dat je anderen actief laat meedenken en meedoen.'

Gebiedsatelier

Janneke: 'Vanuit het programma ‘Sterke Steden’, dat zich richt op versterking van de centrumfunctie en de ruimtelijke structuur van steden Zwolle en Kampen, kregen we voor de jaren 2015 en 2016 een zogenoemde Ruimtemaker toegewezen: Frans Soeterbroek. Hij is gespecialiseerd in organische gebiedsontwikkeling. Eens in de week nam Frans plaats in het leegstaande stationsgebouw: het Gebiedsatelier. Hij nodigde daar ondernemers, bewoners, en kunstenaars uit om ideeën uit te wisselen over de bestemming van het gebied. Hij vroeg gericht naar wat zij de meerwaarde van het gebied vinden. Ook de raad en het college werden uitgenodigd. Dit vonden we belangrijk, omdat we hen goed op de hoogte wilden houden. Het was heel zinvol dat Frans de bijeenkomsten begeleidde, in plaats van iemand van de gemeente. Ik denk dat mensen zich toch vrijer voelen als zij tegen een externe professional praten.'

Vrienden van het Bolwerk

Monique: 'Het had naar mijn idee meerwaarde dat we het gebied waar het om ging gebruikten voor het verzamelen van de ideeën. Je bent dan op locatie, dat inspireert. Tijdens de bijeenkomsten ontstond ook de club Vrienden van Bolwerk Buitenwacht, 8 heel betrokken mensen uit de gemeenschap. Zij dachten 3 jaar lang mee over de verdere ontwikkelingen van het gebied. Maakten zich er echt hard voor.'

Parkachtig gebied

Janneke: 'Omdat het om een gebied bij een station gaat, waren er natuurlijk wel een paar kaders. Zo moest er parkeergelegenheid zijn voor auto’s en fietsers en plek voor de bus. Maar dan kun je nog steeds veel kanten op natuurlijk. Uit alle ideeën die in het Gebiedsatelier ontstonden, stelde de Ruimtemaker 4 zogenoemde identiteitsankers vast: ‘de etalage van Kampen’, ‘een levendige ontmoetingsplaats’, ‘het station als eindpunt van de wereld’ en ‘het verzamelpunt van het nationaal landschap’. De gebiedsankers en de input van Vrienden van Bolwerk Buitenwacht vormden de rode draad van het plan: een parkachtig gebied met maximaal 248 parkeerplaatsen.'

Tegenslag

Janneke: 'Toen het plan eind vorig jaar eindelijk af was, hebben we het voorgelegd aan alle mensen die aan de rand van het plein wonen. We hebben hen om hun mening gevraagd en het plan hier en daar aangepast. Iedereen was tevreden, zo redeneerden we. Maar dat bleek op de valreep niet het geval. De ondernemersvereniging wilde graag veel meer parkeerplaatsen: 360. Maar meer parkeerplaatsen, dat was nu juist níét wat we wilden. Dat paste totaal niet bij de identiteitsankers die we samen met de betrokkenen hadden vastgesteld. De gemeenteraad ondersteunde het plan van de ondernemersvereniging. En daarmee staan onze ideeën helaas ineens on hold. Ik denk dat we vooraf nog duidelijkere kaders van de raad hadden moeten vragen. De Vrienden van Bolwerk Buitenwacht hebben aangegeven niet meer te willen meedenken. Zij hebben het idee dat burgerparticipatie niet gewaardeerd wordt. Dat is heel zuur.'

Draagvlak

Monique: 'En eigenlijk zijn we daar nu gebleven. We weten niet hoe het verder gaat. Deze wending kwam voor ons als een verrassing. We hadden namelijk het idee dat we tijdens de planvorming iedereen hadden betrokken, maar ineens kregen we veel ontevreden reacties van mensen die inderdaad graag meer parkeerplekken wilden.'

Janneke: 'Ik besef me nu dat het, als het om grotere gebiedsontwikkelingen gaat, heel lastig is om te bepalen wanneer er voldoende draagvlak is voor een plan. Dat is toch anders dan bij kleinschalige projecten waarbij je de doelgroep duidelijk kunt afbakenen.'

Alternatief

Janneke: 'We zoeken nu naar een alternatief waarbij we de kwaliteit van ons eerste plan kunnen behouden, wat de grenzen zijn. We weten dat namelijk zo niet goed. Het is nu de bedoeling om een sessie met experts te organiseren, die ons hierover kunnen adviseren. We willen geen grote parkeerplaats met een boompje hier en daar. Dan blijft er niks meer van het plan over.'

Koekoeksklokparticipatie

Janneke: 'Wij hebben er veel aan gehad om begeleid te worden door een professional. Ik raad het iedere gemeente aan die aan burgerparticipatie doet, in combinatie met organische gebiedsontwikkeling voor een groot, cruciaal gebied. Frans gaf ons een mooi inzicht: dat wij overheden nog te vaak aan ‘koekoeksklokparticipatie’ doen. De overheid – de koekoek – komt naar buiten, vraagt burgers om in te spreken. Vervolgens gaat het vogeltje weer naar binnen en komt pas weer buiten als het plan klaar is. Dat wekt niet bepaald vertrouwen. Een belangrijk leerpunt, waar we zeker bij stilstaan.'