Flexibel bestemmingsplan Overbetuwe

Beleidsmedewerker Gert Jan Willemsen geloofde dat het anders kon: flexibiliteit in bestemmingsplannen. En is daarin bevestigd. Lees zijn verhaal over hoe de gemeente zichtbaar werd in het dorp. Met het uitdelen van bestemmingsplantjes in ruil voor e-mailadressen, een online-forum en een woonkamer in een schoollokaal. Het plan van aanpak werd een stripverhaal, waardoor je vanzelf tot de kern komt.

Je moet op zoek moet naar de dorpsburgemeester die het verhaal verder vertelt

Ik geloof in bewoners die elkaar corrigeren. Wanneer je een online-forum opent over het bestemmingsplan, gaan de discussies niet heel lang over hondenpoep en stoeptegels, maar corrigeren mensen elkaar. Dan praten ze bijvoorbeeld al snel over: horeca in een leegstaande kerk, of dat mogelijk moet zijn.

Dat moet toch anders kunnen!

Mijn participatieverhaal start bij de gedachte: dat moet toch anders kunnen. Elk jaar actualiseren wij één bestemmingsplan. Wij hebben 11 dorpen in onze gemeente, dus door 2 dorpen samen te voegen zijn we in 10 jaar tijd mooi één keer rond geweest. Ik merkte in de loop der jaren dat onze bestemmingsplannen steeds meer details gingen bevatten. Want, er zou maar eens iets gebeuren dat niet in het bestemmingsplan was voorzien.

Ik zat achter mijn bureau en dacht: 'dat moet toch anders kunnen'. Zeker omdat de raad tegelijkertijd vroeg om minder regels en meer flexibiliteit. Een plan dat uitlegbaar was voor iedereen en niet bij voorbaat al tot discussie leidde tussen specialisten op het gemeentehuis.

Ik heb voorgesteld om een (flexibel) bestemmingsplan te gaan maken - samen met de gebruikers/inwoners. Zonder dat ik vooraf wist wat dit zou gaan betekenen. Want, wat wil die gebruiker nu eigenlijk?

We zijn van start gegaan zonder dat er al iets op papier stond. En dat is best spannend. In plaats van een plan van aanpak presenteerden we een stripverhaal aan ons MT. Een strip die we zelf hadden gemaakt, met gratis software. Het stripverhaal had ons al gedwongen om to-the-point te worden. Je kunt niet veel woorden kwijt in die wolkjes.

Onze raad overtuigden we met een placemat, waarop het hele verhaal in één oogopslag te zien was.

Participatie-avonturen

We vroegen ons af: welke gebruikers moeten we zeker benaderen om mee te praten. Welke mensen gaan we ‘activeren’ en hoe? In dit vroege stadium, nog voordat er één letter op papier stond, gingen we op zoek naar ambassadeurs. Je moet op zoek naar de dorpsburgemeester die het verhaal verder vertelt. We gingen letterlijk de markt op. Deelden daar bestemmingsplantjes uit. En dat plantje kregen ze alléén in ruil voor hun e-mailadres. We verspreidden huis-aan-huis free cards. Stuurden een brief naar alle ondernemers.

We nodigden iedereen uit om mee te praten op het forum www.ikdoemeezettenhemmen.nl. Met een exclusieve groep mensen uit de dorpen hadden we vooraf het forum al gevuld met onderwerpen en een paar stellingen. Zij kozen voor: wonen, buitenruimte, economie en maatschappelijk. Want een leeg forum nodigt niet uit om mee te praten. In een leeg café ga je ook niet naar binnen, daar is het niet gezellig. Sommige van die onderwerpen hadden enige overlap, maar dat is in de eerste fase niet erg.

De gemeente komt naar u toe

Heel mooi een digitaal platform met 300 deelnemers. Maar wat doe je voor de niet-internetgebruikers? Daarvoor richtten we een woonkamer in. We vonden een leegstaand schoollokaal. Vulden onze woonkamer met spullen van de plaatselijke kringloop en gingen er samen zitten. We openden niet alleen op de standaard werktijden, maar ook op woensdagavond en zaterdagmiddag. Wij zorgden ervoor dat de verhalen die we ophaalden weer gedeeld werden via het digitale forum. Mensen vonden het leuk dat de gemeente naar hen toe kwam. Zo ontmoetten we 50 mensen.

Piketpaaltjes in het bestemmingsplan

In een eerste periode – van 4 weken - discussieerden 230 mensen met elkaar. Zij lieten meer dan 500 reacties achter. Vooraf waren we bang dat mensen reacties zouden achterlaten over scheefliggende stoeptegels, hondenpoep en overlast door hangjongeren. Dit bleek onterecht, mensen corrigeren elkaar.

Daarna mochten mensen stemmen op de stellingen. Over onderwerpen als: Is het erg als er in een kerk horeca komt? Of mag je wonen in een school? Er werd gemiddeld 125 keer gestemd. Wanneer 80% van de mensen het eens was met een stelling, dan werd dit vanzelf een piketpaaltje in het bestemmingsplan. De stellingen die tussen 50% en 80% werden gesteund, werden besproken op een discussieavond. Jammer genoeg werd die discussieavond niet goed bezocht. Wij weten niet goed hoe dit kwam.

Leerervaringen

Het mooie van deze manier van werken is dat je als ambtenaar veel mensen spreekt die je normaal niet spreekt. Je bereikt veel meer mensen dan normaal met een conserverend bestemmingsplan. De gemeente wordt zichtbaar in het dorp.

Het kostte ons wel veel meer geld dan een normale bestemmingsplanprocedure. Deze eerste keer € 60.000 extra. Maar een volgende keer schatten wij de meerkosten op € 30.000. Misschien verdienen we dit bedrag op termijn wel terug, met minder bezwarenprocedures en minder aanvragen voor herzieningen. Je verwacht dat dit bestemmingsplan uiteindelijk in de uitvoering ook kostenbesparend werkt, omdat de interpretatie van de regels niet zo veel tijd meer vraagt. Maar dat weten we nu nog niet.

Het plan ligt nog ter inzage. Het is nog niet bekend of er bezwaren zijn. Ergens hopen we van wel. Het zou mooi zijn wanneer we dit flexibel bestemmingsplan zouden kunnen toetsen bij de Raad van State. Het is een ander bestemmingsplan dan normaal geworden. Een gebruikersgericht bestemmingsplan.