Grip op het omgevingsplan met een integrale blik
In aanloop naar 1 januari 2024 zijn overheden druk bezig met de implementatie van de Omgevingswet. Het programma Aan de slag met de Omgevingswet biedt daarvoor ondersteuning. Bijvoorbeeld met de populaire werkplaats 'Grip op het Omgevingsplan'. Dat is een praktische oefenmethode waarbij de deelnemers zelf actief aan de slag gaan met hun plansoftware. Ze worden op weg geholpen met het beheer op het Omgevingsplan. Met Wietske Weis, senior expert omgevingsdocumenten, nemen we deze werkplaats door.
Wat is precies je rol bij deze werkplaats?
Ik heb vooral een coördinerende rol bij deze werkplaats. Dat betekent in de praktijk, naast begeleiding van de werkplaats, vooral veel afstemming met partners als de VNG, KennisLab en GeoNovum. Samen met deze partners bekijken we hoe het omgevingsplan zo goed mogelijk kan worden geïmplementeerd door gemeenten. Iedere partij doet dat vanuit zijn eigen rol. In onze werkplaats nemen wij de deelnemers mee in de werking van de planketen in het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Vanuit het programma zijn we gestart met deze werkplaats, omdat we merkten dat er een informatiebehoefte bij gemeenten bestond. Dan gaat het bijvoorbeeld om vragen over het omgevingsplan als DSO-instrument, de werking binnen het DSO en hoe dit instrument zich verhoudt tot toepasbare regels, Maatregelen op Maat en vergunningverlening.
Wat is het doel en de missie van de werkplaats 'Grip op het Omgevingsplan'?
Het doel is tweeledig. In het algemeen gaat het om bewustwording, namelijk dat je als gemeente zelf technisch beheerder bent van het Omgevingsplan en regie hierover voert. Met daarbij alle dienstverleningsaspecten die hiermee samenhangen, zoals annotaties, toepasbare regels en loketfuncties. Ook maken we onderscheid in 2 groepen gemeenten, namelijk regiegemeenten en gemeenten die zelf aan de slag gaan met het omgevingsplan.
Voor regiegemeenten is bijvoorbeeld van belang hoe de samenwerking wordt vormgegeven met het planbureau en aan wie het opstellen van het omgevingsplan wordt uitbesteed. Dan komen vragen aan bod als: wat pakt een gemeente zelf op, wat wordt uitbesteed en hoe houd je als gemeente grip op het proces en je dienstverlening?
Met gemeenten die het omgevingsplan zelf opstellen, en de adviesbureaus gaan we verder de diepte in. Dan gaat het over de werking van software, vragenbomen, VTH-component en de verbinding met de bruidsschat, enzovoorts. Kortom, alle aspecten en bewustwording van de onderlinge samenhang ervan komen aan bod. De cursisten zijn veelal planologen, planjuristen, beleidsmedewerkers ruimtelijke ordening, vergunningverleners, managers, GIS-medewerkers, toepasbare regelanalisten, DSO-projectleiders en functioneel beheerders. Het is een breed publiek dat aansluit.
Welke uitdagingen komen aan de orde?
In de eerste plaats gaat het natuurlijk om kennis vergaren over het nieuwe instrument en de doorwerking naar de VTH-keten. Daarnaast gaat het om de werking van de plansoftware. Elke gemeente beschikt over plansoftware voor het omgevingsplan. Dat is nieuw ten opzichte van de huidige situatie, want niet iedere gemeente beschikte over bestemmingsplansoftware. Het werken met de plansoftware is nog wel een uitdaging voor gemeenten. Maar het is leuk om te zien hoe dit in gemeenten, van klein tot groot, wordt opgepakt.
Wat is de planketen precies en hoe krijgen we die sluitend en op orde?
Het begint met het maken van het omgevingsplan, de juridische planregels die je maakt en de annotaties en geometrie die je eraan vast hangt. Dat is vervolgens van belang voor je vragenbomen en de vergunningverlening. Het is dus van groot belang dat een gemeente zich bewust is van wat je doet aan de plankant, de structurering ervan en de annotaties doorwerkt in de dienstverlening qua vragenbomencheck en vergunningverlening. Dan moet je doorredeneren en beseffen welke impact dit heeft op andere partners in de planketen. Die bewustwording over het integraal werken is wel erg belangrijk, ook voor collega's die in andere domeinen werkzaam zijn. Het omgevingsplan is niet langer louter een zaak van ruimtelijke ordening, maar is ook relevant voor bijvoorbeeld het sociaal domein of voor het groenbeleid van een gemeente.
Welke samenwerking is er binnen de planketen met partnerorganisaties en waarom is dit verspreid?
Er is goed en op verschillende wijze contact met diverse partnerorganisaties, bijvoorbeeld het Informatiepunt Leefomgeving (IPLO). Als er tijdens de sessies bepaalde juridische vragen worden gesteld, leggen we die aan hen voor. Soms sluiten er ook IPLO-collega's aan bij de werkplaats.
Onlangs hebben we werkplaatsen gehouden over het in beheer nemen van de bruidsschat. Deze sessies deden we per plansoftware. Ook waren de softwareleveranciers aanwezig om in gesprek te gaan met hun klanten over het in beheer nemen van de bruidsschat. We herhalen deze reeks in november. Daarnaast hebben we werkplaatsen specifiek voor medewerkers van planbureaus. Afstemming, onder andere over de lessons learned, doen wij met VNG, KennisLab, GeoNovum en onze DSO-experts binnen het programma Aan de slag met de Omgevingswet. Inmiddels hebben meer dan 100 gemeenten deelgenomen aan een of meerdere van onze werkplaatsen.
Op welke manier vindt kennisborging en doorontwikkeling plaats?
We zijn begonnen met een basissessie over het omgevingsplan. We kregen veel vragen van deelnemers die nogmaals aan zo'n sessie wilden deelnemen. We merkten dat deze groep deelnemers al verder was dan de deelnemers die voor het eerst deelnamen aan de basissessie Grip op het omgevingsplan. Daarom hebben we een verdiepingssessie opgezet met een duidelijk onderscheid tussen basis en verdieping. Voor deelname aan verdiepingssessies moeten deelnemers bijvoorbeeld al een keer gepubliceerd hebben in de pre-omgeving van het DSO en echt met de materie bezig zijn. Dit najaar komen nieuwe onderwerpen aan bod, zoals plan-plan-uitwisseling tussen adviesbureau en gemeente en komt er op verzoek van de deelnemers ook Grip op omgevingsplan de verdieping – annoteren in de praktijk. In deze werkplaats wordt dan verder ingegaan op de vraag welke opties er zijn rondom annoteren en hoe je annotaties doet bij regels op de kaart en je toepasbare regels in de VTH-keten.
Wat is er nodig om bevoegd gezagen op vlieghoogte te krijgen?
Vanuit de VTH-keten zijn er vaak al afspraken tussen gemeenten en andere overheden. Wij richten ons puur op de vraag hoe deze afspraken in het omgevingsplan technisch verwerkt kunnen worden. Met wederom een stukje bewustwording hoe dit in de keten doorwerkt.
Welke sessies volgen in de komende periode?
In november en december 2023 volgen er nieuwe sessies, verdiepingssessies, werkplaatsen rondom het in beheer nemen van de bruidsschat en een nieuwe reeks voor medewerkers van adviesbureaus. Op basis van vragen en op verzoek van gemeenten pakken we nieuwe onderwerpen in de werkplaatsen Grip op Omgevingsplan. Dan gaat het bijvoorbeeld om werkplaatsen waarin plan-plan of annoteren in de praktijk centraal staan. We bewegen dus telkens mee om het cursusaanbod goed op peil te houden.
Meer informatie over deze werkplaats en/of aanmelden voor sessies in november.