Het project Marconia
Op Marconia, een voormalig rangeerterrein in het Rotterdam Innovation District, werken bewoners, ontwikkelaars en gemeente op gelijkwaardige wijze samen. Het terrein heeft een omvang van 30.000 m2. Pal naast de woonwijken Oud-Mathenesse, Schiedam-Oost en Bossepolder-Tussendijken. Hier brengen we de stad van de toekomst tot leven.
Samen leven, samen doen
Iedereen doet ertoe. Dat betekent dat iedereen zijn of haar stem kan laten horen en zich uitgenodigd voelt om mee te werken en mee te doen. Op Marconia combineren we dat met samen leren. We ontdekken met elkaar wat werkt en wat niet.
De droom van Marconia
De gebiedscoöperatie Marconia is vastbesloten om in Rotterdam een openbare experimenteerruimte te realiseren. Hier komen vernieuwende initiatieven van bewoners, bedrijfsleven, overheid en kennisinstellingen tot bloei. Op een menselijke, inclusieve, circulaire manier. Die droom wordt steeds meer werkelijkheid. We bieden ruimte aan mensen en partijen die willen laten zien dat het ook anders kan. En we doen het samen zelf. Ontwerpers en architecten bouwen mobiele paviljoens van nieuwe duurzame materialen om in te werken en te wonen. Zij onderzoeken de mogelijkheden van grootschalig duurzaam bouwen en circulaire gebiedsontwikkeling. Tegelijkertijd is het een leerwerkplek voor alle vormen van onderwijs. Van praktijkschool tot technische universiteit. Zo zijn er (sociale) ondernemers en maatschappelijke organisaties die bouwen aan een off-grid systeem voor water en energie, een thuis voor jongeren uit Delfshaven en Schiedam-Oost, een Open Embassy voor statushouders, en een woon-werkomgeving voor mensen met een geestelijke beperking.
Strijden voor soepelere procedures brengt versnelling achteraf
Hoe krijgen we een koepelvergunning om te kunnen bouwen en evenementen te organiseren? Dit was één van de eerste breinkrakers van onze coöperatie in de ideefase. Een vergunning die zou gelden voor de periode dat de coöperatie de grond in beheer had. Het belang ervan was groot. Want veel tijdelijke initiatieven komen moeizaam van de grond, omdat er veel tijd en geld gemoeid is met het regelen van allerlei vergunningen en voldoen aan alle regels. Hier hebben we te maken met bouwen (en wonen), ruimtelijke ordening en milieu. En als er gebouwd wordt dan moet er bewijs worden geleverd over de deugdelijkheid van constructies en materialen. Het is ons deels gelukt. De koepelvergunning kregen we (nog) niet voor elkaar, wel geldt op het terrein de vergunning achteraf.
De start van het nieuwe samenspel
Op initiatief van Marconia namen we met de gemeente deel aan 'Ruim op die Regels'. Een leernetwerk, georganiseerd door Platform 31 voor het ministerie van Binnenlandse Zaken. Vanuit de gemeente draaiden een bouwinspecteur en een contractmanager mee. In dit leernetwerk verkenden we de mogelijkheden.
Mijn wens als initiatiefnemer was om een 'gebiedsteam' te vormen. Samen met ambtenaren uit de gemeente. Om met elkaar te oefenen en aan te tonen dat het anders kan. In de praktijk is dat niet gelukt. De gemeente koos nadrukkelijk voor de rol van toetser van de vergunningen en niet voor die van adviseur.
Participatie-avonturen
Ik was blij dat tijdens de verkenning duidelijk werd dat de huidige wetgeving veel mogelijkheden biedt voor een koepelvergunning. Meer dan de gemeente vooraf aan ons had aangegeven. Achteraf realiseerden we ons ook dat het je gegund moet worden. Het verkrijgen van een koepelvergunning bleek simpelweg een brug te ver voor de afdeling vergunningen. Wat wel kon was een 'vergunning achteraf'. Dit betekent dat je op het terrein - na melding aan de gemeente - eerst mag bouwen en pas daarna de vergunningsprocedure volgt. Een bouwinspecteur houdt tijdens het bouwproces de vinger aan de pols.
Wind mee en wind tegen in het samenspel
Door een lange adem te hebben en te blijven zoeken naar wat wel lukt als het oorspronkelijke ingewikkeld is, hebben we toch maar mooi een 'vergunning achteraf'!
Tegelijkertijd heb ik wel gemerkt dat het voor de gemeente heel moeilijk is om daadwerkelijk te experimenteren. Er is een grote zorg dat het toestaan van uitzondering leidt tot gedoe op andere plekken in de stad. En ik heb ook wel ervaren dat het lastig is voor de ambtenaren om tijd te krijgen om te experimenteren. Alles moet het liefst binnen de eigen planning af.
Leerervaringen
De vergunning achteraf werkt echt. Met Sea Ranger Service, één van de partijen die op ons terrein een DryDock realiseert, hebben we de afspraken getest. Dat leidde tot een mooie ontdekking. Doordat de bouwinspecteur in het ontwerpproces werd betrokken als adviseur, kwam hij tot het inzicht dat een toets achteraf feitelijk niet meer nodig is. Dat is een mooie procesversneller! Waarmee we laten zien dat strijden voor soepele procedures echt tot versnelling leidt.
Wat ik nu anders zou doen, is (nog) langer vasthouden aan het belang van om de tafel te gaan met een breder team van ambtenaren. En ook meer energie zetten op betrokkenheid hoger in de boom. Nu heeft onze contactambtenaar naar mijn idee veel alleen gezocht naar oplossingen. Terwijl we in een breder team samen sneller verder hadden kunnen komen.
Allerbelangrijkste tip:
Heb een lange adem. Veranderen en het organiseren van betrokkenheid vragen suddertijd en speelruimte.
