Samenwerken aan een veilige leefomgeving

Vanuit de Veiligheidsregio Haaglanden houden Ralph Wille (programmatrekker Omgevingsrecht) en Daphne de Groot (adviseur Omgevingsveiligheid) zich onder meer met deze vraagstukken bezig. Zij vertellen ons over de uitdagingen, successen en leerpunten in hun voorbereiding op de Omgevingswet: 'Het vroegtijdig betrekken van de veiligheidsregio is cruciaal.'

Begin vroeg met samenwerken

Veiligheidsregio Haaglanden omvat de gemeenten Delft, Den Haag, Leidschendam-Voorburg, Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Wassenaar, Westland en Zoetermeer. Ze adviseert gemeenten in het kader van omgevings- en brandveiligheid bij ruimtelijke- en bouwontwikkelingen. Haar rol daarbij is het voorkomen en beperken van mogelijke risico’s tijdens aanpassingen binnen de leefomgeving. De Omgevingswet vraagt om hechte samenwerking tussen de gemeente en veiligheidsregio. Daar wordt intensief aan gewerkt.

Ralph: 'In de huidige situatie wordt de veiligheidsregio meestal aan het eind van een proces om advies gevraagd. Hierdoor zijn de plannen vaak al in een vergevorderd stadium. Dan is het voor gemeenten lastig om de adviezen van de veiligheidsregio toe te passen. De Omgevingswet stimuleert vroegtijdige participatie en een integrale belangenafweging. Dit zorgt ervoor dat veiligheid meeweegt als onderdeel van de fysieke leefomgeving. Hiermee komen veiligheidsaspecten vroeg in beeld. En daardoor is er ruimte om zorgvuldige afwegingen te maken.'

Daphne: 'Voor goede samenwerking is het vroegtijdig betrekken van de veiligheidsregio cruciaal. Sinds de aankondiging van de Omgevingswet zijn we als veiligheidsregio de gemeenten proactiever gaan benaderen om toe te lichten wat we voor de gemeente kunnen betekenen. We kunnen bijvoorbeeld meedenken bij bepaalde veiligheidsonderwerpen, zoals de risico’s in het kader van de energietransitie of de beschikking over bluswater. Inmiddels zien we dat gemeenten ons steeds eerder in het proces benaderen en om advies vragen. Dat is een grote vooruitgang waar we trots op zijn!'

Door onze ambities te verenigen en samen te werken, kunnen we naar oplossingen toewerken

Ambities verenigen

Ralph: 'Veiligheid is een van de vele onderwerpen waar een gemeente mee te maken heeft. Het is belangrijk om diverse ambities en belangen samen te brengen – en veiligheid daarbij mee te nemen. De energietransitie en klimaatadaptatie zijn goede voorbeelden. Daar bestaat beperkte wetgeving voor, en die onderwerpen gaan gepaard met risico’s en vragen. Waar sla je bijvoorbeeld in een woonwijk op een veilige manier batterijen (energieopslagsystemen) op? En hoe zorg je dat in groene en autoluwe gebieden de hulpdiensten toch overal kunnen komen? Door onze ambities te verenigen en samen te werken kunnen we naar oplossingen toewerken.'

Prioriteiten van de veiligheidsregio

Veiligheidsregio Haaglanden adviseert in de voorbereiding op de Omgevingswet 9 gemeenten bij het opstellen van een omgevingsvisie en omgevingsplan. Daphne: 'Die documenten moeten straks de basis vormen voor een veilige leefomgeving binnen Haaglanden. Wij vinden het daarom belangrijk dat de gemeenten in hun omgevingsvisie de landelijke kernwaarden voor een veilige leefomgeving opnemen en deze laten doorwerken in hun omgevingsplan. Die gaan over de kwaliteit van de leefomgeving en goede samenwerking met de veiligheidsregio. En over veilige projectontwikkeling en het informeren van burgers over hoe om te gaan met risico’s.'

‘We willen dat gemeenten het voornemen opnemen om de veiligheidsregio tijdig te betrekken in projecten. Daarnaast stimuleren we gemeenten om aandacht te hebben voor risico’s rondom bepaalde thema’s zoals de energietransitie, of de toenemende drukte in de stedelijke omgeving. Want meer mensen en bebouwing in een gebied kunnen ervoor zorgen dat een klein incident grote gevolgen heeft. Daar moeten gemeenten straks rekening mee houden bij het behandelen van vergunningaanvragen. Over zulke thema’s moeten we nu al nadenken.’

'Als hulpdiensten adviseren we graag aan de voorkant over het voorkomen en beperken van risico’s. Bij incidenten zijn we ook verantwoordelijk zijn voor de bestrijding'

Advies op maat

Daphne: 'Dat we met 9 verschillende gemeenten te maken hebben, is soms uitdagend. Elke gemeente vraagt om een andere aanpak. De één vraagt ons actief mee te schrijven aan een omgevingsvisie. De ander heeft meer behoefte aan mondeling advies. Weer een ander wil een themadag over veiligheid. Op die behoeften spelen we zo goed mogelijk in. Waar mogelijk proberen we ook consistentie in de samenwerkingsprocessen te krijgen. Bijvoorbeeld bij de Omgevingstafel. Als gemeenten die op een vergelijkbare manier inrichten, maakt het dat voor ons een stuk gemakkelijker werken.'

Ralph: 'Niet alleen de manier van samenwerken verschilt per gemeente. Ook hun risicoprofielen verschillen. Van de gemeente Westland, waar je veel glastuinbouw vindt, en het landelijkere Midden-Delfland tot een grote stad als Den Haag. Door de verschillen hebben we in elke gemeente met andere risico’s te maken. Dat vraagt om flexibiliteit aan onze kant en daar zetten we ons voor in. Het is ons streven altijd met gepast advies klaar te staan voor elke gemeente. Als hulpdiensten adviseren we graag aan de voorkant over het voorkomen en beperken van risico’s. Ook omdat we bij incidenten verantwoordelijk zijn voor de bestrijding.'

Elkaar begrijpen is de basis voor integraal samenwerken

Leerproces

Ralph: 'Meerdere gemeenten in onze regio – zoals Westland en Delft – hebben inmiddels een omgevingsvisie vastgesteld. Daarin komen veel veiligheidsonderwerpen aan bod. Daar worden wij blij van! Maar niet alle gemeenten zijn al zover. Ze werken allemaal op hun eigen tempo. Dat geeft ons ook de kans te leren tijdens het proces. Gemeente Westland was de eerste in de regio die aan de omgevingsvisie begon. Wij zijn vanaf het begin betrokken geweest. We hebben hier veel van geleerd. Voor ons als veiligheidsregio was het een eyeopener dat we niet alleen de risico’s zelf met de gemeenten moeten bespreken. Maar ook hoe zij die risico’s en bijbehorende veiligheidsambities in hun visie kunnen opnemen. Die les namen we mee in onze advisering bij de volgende gemeente die aan de omgevingsvisie begon.'

Daphne: 'We ontdekten ook dat veiligheidsregio’s en gemeenten niet altijd dezelfde taal spreken. Wat voor ons vanzelfsprekend is, betekent voor hen soms iets heel anders. Dat heeft ons geleerd om met elkaar aan tafel te gaan. En vragen te stellen – zodat we elkaar begrijpen. Want elkaar begrijpen is de basis voor integraal samenwerken. Zo nemen we ieder leerpunt mee in onze samenwerking met de gemeenten. Het is ook voor ons een leerproces.'

Als de wet in werking treedt, gaan we het pas echt leren

Klaar voor de start

Ralph: 'Of wij als veiligheidsregio klaar zijn voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet? We zijn zo klaar als we op dit moment kunnen zijn. We werken al een paar jaar steeds meer in de gedachte van de Omgevingswet. Zowel intern als in de advisering aan de gemeenten. Onze goede samenwerking met de gemeenten is daar een mooi voorbeeld van.'

'De komende maanden richten we ons naast het adviseren van de gemeenten op het verder opleiden van onze eigen medewerkers. En op het juridisch vastleggen van de adviespositie van de veiligheidsregio. Als de wet straks in werking treedt, gaan we het pas echt leren. We merken dan vanzelf waar het nog beter kan en wat misschien toch anders moet.'

Gluren bij de buren

Persoonlijke verhalen zijn een grote inspiratiebron. Hoe doen anderen het? Waar lopen ze tegenaan? Waarom gaat het goed? En waarom gaat het soms ook minder goed? Wat leer je daarvan? Lees meer praktijkverhalen en kijk ook eens bij de blogs en interviews op onze website Aan de slag met de Omgevingswet.