Ga naar de inhoud
Direct naar
  • Contact
Aan de slag met de Omgevingswet
Zoeken in deze site
  1. Home 
  2. Implementatie 
  3. Ervaringen van anderen 
  4. Praktijkverhalen 
Menu
  • Home
  • Actueel
  • Bijeenkomsten
  • Implementatie
  • Oefenen
  • Ondersteuning
  • Contact
  • Contact

Social Impact Assessment en burgerparticipatie

Gepubliceerd op 29 september 2017

Effectieve burgerparticipatie bij grote en ingrijpende projecten kan beter in Nederland. De SIA is daar een beproefde methode voor.

SIA in Nederland op de kaart zetten

Eelco de Groot stelt dat Nederland op het gebied van burgerparticipatie kan leren van het buitenland. Grote projecten worden uitgesteld of afgelast, omdat er weerstand is vanuit de omgeving. Neem bijvoorbeeld de CO2-opslag in Barendrecht. Voor de technische realisatie lag een enorm budget klaar, maar voor publieke acceptatie was geen geld gereserveerd. Dus kwam er weerstand. Een probleem dat veel eerder in het proces gesignaleerd had kunnen worden, bijvoorbeeld met de beproefde methode SIA (Social Impact Assessment). Eelco's missie is dan ook om SIA in Nederland op de kaart te zetten als verplichte standaard voor grote projecten. Bij de invoering van de nieuwe Omgevingswet ziet hij hiervoor volop kansen.

Aandacht voor impact

SIA is een internationaal beproefde methode die zich richt op de sociale en economische risico's en effecten van een project op de leefomgeving. In Nederland is de methode onbekend, maar hij wordt in het buitenland vaak toegepast voor bijvoorbeeld de uitbreiding van een vliegveld, winning van grondstoffen of windmolenpark. De SIA verplicht het betrekken van lokale gemeenschappen en nodigt andere belanghebbenden uit om de risico's en effecten vast te stellen. Vervolgens stel je per risico en effect de bijbehorende maatregelen op in samenspraak met de belanghebbenden. Het doel van de SIA is om op een effectieve manier te komen tot publieke acceptatie. Als dat nodig is, door wijzigingen in het project aan te brengen. Deze werkwijze leent zich vooral voor grotere projecten.

Bij de SIA-methode is er aandacht voor een goede afspiegeling van de hele gemeenschap, en niet alleen voor degenen bij wie er weerstand is.

Risico bepaalt werkwijze

Bij SIA hanteer je een informatie-, consultatie- en participatieproces, dat je inricht op basis van de reikwijdte, de risico's en effecten en de verwachte weerstand. Op basis hiervan wordt het projectrisico ingeschat. Bij een laag risico hoef je alleen te informeren, dat is niet erg omvangrijk. Bij een medium risico moet je alle mensen die met het project te maken hebben identificeren en actief betrekken. Bijvoorbeeld door ze toegang te geven tot heldere informatie en ook te vragen wat ze ervan vinden. Voor projecten met een hoog risico voer je een Geïnformeerd Dialoog- en Participatieproces (GDP) uit, dat bestaat uit diepgaandere uitwisseling van opvattingen en informatie. Regelmatig wordt er een overleg georganiseerd. De initiatiefnemer moet dit proces vastleggen. En lokale gemeenschappen informeren over de maatregelen om risico's en nadelige effecten te voorkomen of te minimaliseren, en de manier waarop hun zorgen werden behandeld. En bij zeer hoge risico's moet de je de Vrije, Voorafgaande en Geïnformeerde Toestemming van de belanghebbenden verkrijgen.

5 stappen

Hoewel de SIA-methode afhankelijk is van de risico's van het project, komt het in de basis neer op de volgende stappen:

  1. Bepalen van de omvang, context, risico's en effecten van het project.
  2. Identificeren van stakeholders, verzamelen van sociale basisgegevens en het ontwikkelen van een stakeholderparticipatieplan dat effectieve participatie garandeert.
  3. Verzamelen van opvattingen van stakeholders over de sociale risico's en effecten van het project.
  4. Verzamelen van opvattingen van stakeholders over de voorgestelde mitigerende maatregelen per risico en effect.
  5. Eventuele bijstelling project, monitoring en rapportage.

SIA als norm

In de Verenigde Staten werd SIA begin jaren '70 al verplicht gesteld. En tientallen andere landen volgden. Grote Nederlandse bedrijven als Shell en ING hanteren de SIA sinds enkele jaren als publiek beleid. In Nederland worden te vaak projecten geannuleerd of uitgesteld omdat we burgers te laat betrekken. Zonde, want vaak is er dan al veel geld uitgegeven, vertrouwen in de overheid gedaald en reputaties van bestuurders beschadigd. Effectieve burgerparticipatie is de oplossing, het bevoegd gezag kan overwegen naast de milieueffectrapportage (mer) een SIA verplicht te stellen, net als in veel andere landen.

International Finance Corporation Prestatienorm

Hanteer voor complexe projecten de IFC Prestatienorm, die naast een handreiking voor de SIA ook richtlijnen biedt voor een sociaal risicomanagementsysteem. Overheden en belanghebbenden kunnen zo gratis gebruikmaken van genormeerde participatieniveaus, beproefde actieplannen en professionele risicomanagementsystemen. De norm is ontwikkeld door de private sector, overheden en maatschappelijke organisaties en wordt wereldwijd gehanteerd. Dat voorkomt ellenlange discussies over woorden, methoden en technieken.

Tips

Richt je op een goede afspiegeling van de hele gemeenschap. In Nederland focussen we ons te vaak op de tegenstanders, degenen met weerstand. Omdat dit sneller is. Maar dat is geen burgerparticipatie. Door de gehele gemeenschap te betrekken zorg je juist voor een werkelijk beeld van opvattingen, in plaats van alleen de kritische. Betrek dus vooral ook de mensen die je normaal niet hoort. Je investeringen verdien je dubbel en dwars terug op bespaarde project-, transactie- en reputatiekosten.


Verteld door

Eelco de Groot

Senior Lector Risk Management & Public Acceptance aan de TU Delft

e.o.degroot@tudelft.nl

Meer informatie

  • Artikel in NRC over de CO2 opslag in Barendrecht
  • De IFC prestatienorm
  • Meer downloads van de International Finance Corporation website
  • Artikel over de tool Social Impact Assessment
  • Toepassing Social Impact Assessment in Nederland (pdf, 1.2 MB)

Delen

  • Delen op Facebook
  • Delen op LinkedIn
  • Delen op Twitter

pdf maken

  • pdf maken

Vraag het onze experts!

Hebt u een vraag of suggestie over de implementatie van de Omgevingswet? Gebruik dan onderstaand formulier, het Informatiepunt Leefomgeving staat tot uw dienst!

Vragenformulier

Tel: 088 - 797 07 90
Bereikbaar op werkdagen van 09.00 tot 17.00 uur.

Alle informatie om u voor te bereiden op de Omgevingswet

Interbestuurlijke samenwerking

Het programma Aan de slag met de Omgevingswet is een samenwerkingsverband van gemeenten (VNG), provincies (IPO), waterschappen (UvW) en het Rijk. Het programma ondersteunt overheden, maatschappelijke partners, bedrijven, initiatiefnemers en belanghebbenden om te kunnen werken met de wet.

Over deze site

  • Programma Aan de slag
  • Informatiepunt Leefomgeving
  • Verantwoording
  • Toegankelijkheid
  • Privacyverklaring
  • Cookies
  • Contact
  • Archief

Volg ons

  • @aandeslagow
  • Omgevingswet op LinkedIn
Rijksoverheid
Unie van Waterschappen
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Interprovinciaal overleg