Streekconferenties Natuurmonumenten

Een beweging van mensen

Het verhaal van Arne Heineman gaat over de simpele vraag 'Wat willen jullie eigenlijk met het landschap om je heen?' En hoe deze vraag een beweging van onderop versterkt. Lees hoe Natuurmonumenten de vloer gaf aan mensen met hart voor natuur en landschap. En tot welke acties dat leidt. Zoals in Tilburg of langs de kust. Maar ook hoe moeilijk het is om de regie uit handen te geven en erop te vertrouwen dat mensen echt zelf hun mouwen gaan opstropen.

'Mijn participatieverhaal start eigenlijk al bij Jac. P. Thijsse', vertelt Arne. 'Thijsse voorkwam al in 1905 dat het Naardermeer in een vuilnisbelt veranderde. Deze actie was de aanzet tot de oprichting van Natuurmonumenten. Intussen is het Natuurmonumenten van het verleden veranderd in het Natuurmonumenten van de toekomst.

De vereniging wil zich weer sterker verbinden met de samenleving, nadrukkelijker een beweging van mensen zijn met hart voor natuur en landschap. Om die beweging in gang te zetten heb ik in 2015 en 2016 - samen met mijn collega Hans-Peter Westerman - 7 streekconferenties georganiseerd door heel Nederland.'

Participatieavonturen

We hielden die streekconferenties als een experiment om het landschap een impuls te geven. Conferenties waarin we aan de mensen vroegen: Wat willen jullie verbeteren aan het landschap? Nou dat gaat niet vanzelf, als je als terreinbeheerder gewend bent om alles zelf te beslissen. Waar mensen wel en niet mogen wandelen.

Ons startpunt was steeds zonder vooropgezette agenda. Dat heb je nodig om een échte dialoog met de gemeenschap tot stand te brengen. Tijdens de streekconferenties wilden we de aanwezige onrust over een megastal, zorgen over het landschap, of boosheid over huisjes op het strand, omzetten in energie om met de gemeenschap aan de slag te gaan.

We lieten tijdens de dag de deelnemers al brainstormend de agenda bepalen. Op geselecteerde onderwerpen praatten we dan verder. En we eindigden steevast met concrete plannen voor het landschap. Plannen die de aanwezigen zelf wilden uitvoeren. De rol van NM bleef puur faciliterend.

Wij wilden niet dat de uitkomsten - lees projecten - als een aapje op onze schouders terecht zouden komen. En de participerende deelnemers wilden hun ideeën ook maar al te graag zelf gestalte geven.

Streekconferenties

Alle 7 streekconferenties werden een succes!

Op onze streekconferentie NORG100 kwamen ongeveer 130 mensen af. Ze spraken een dag lang over het Norger Esdorpenlandschap. En nu na 2 jaar zijn er nog steeds diverse concrete projectgroepen aan de slag.

In Vorden troffen we ruim 250 deelnemers die wilden meepraten op de conferentie Graafschap400. Met als resultaat dat ook daar nog vele projectgroepen werken aan de kwaliteit van het landschap rond Vorden. De geplande megastal is van de baan. En de methode is opgepikt door de gemeente Bronkhorst als manier om met hun inwoners te praten.

De kinderconferentie in Rotterdam was een hele speciale. We hadden 10 groepen 8 van Rotterdamse scholen gevraagd hoe landschap en natuur in Rotterdam er over 20 jaar uit moet zien. We gingen met de kinderen de natuur in en daagden hen uit om daar een filmpje over te maken. Aan de OERRR kinderen uit de omgeving van Rotterdam werd dezelfde vraag gesteld. Zo werd het een wedstrijd. Onder de Euromast eindigden we met het-natuurfestival-in-het-park. Daar kwamen op een prachtige dag in september 3000 festivalgangers op af. Op de website van Stad van straks vind je de winnaars.

Streekconferenties Bescherm de kust

Maar liefst 3 streekconferenties waren direct gekoppeld aan de grote natuurbeschermingsactie Bescherm de kust. We waren een Facebookactie gestart tegen kustbebouwing. En binnen enkele weken kregen we meer dan 100.000 handtekeningen binnen. Wat doe je dan? Hoe benut je de energie van die 1.000 mensen? We besloten om 3 kustconferenties te organiseren met als vraag: Wat kun je doen om de Nederlandse kust open, mooi en schoon te houden? Aan elke conferentie namen ongeveer 150 mensen deel. En op de terugkomdag werkten 3 keer 50 mensen aan een kustagenda. Een agenda die overigens ook bijdroeg aan het Kustpact dat Natuurmonumenten met de minister van Infrastructuur en Milieu sloot.

Een prachtig resultaat: Waar nu geen recreatieve bebouwing is – buiten de bebouwde kom – mag niet meer gebouwd worden! Nog steeds komen er acties voort uit de kustconferenties. Op zaterdag 4 maart 2017 nog werd een menselijk lint van 630 kustbeschermers gevormd langs de Zeeuwse kust.

De laatste streekconferentie van Natuurmonumenten in 2017 was in Loon op Zand. Een rommelig uitloopgebied tussen de stad Tilburg, de Loonse Drunense Duinen en de Efteling. Voor deze bijeenkomst kregen we onverwacht meer dan 500 aanmeldingen. We besloten daarom om te gaan splitsen in 2 bijeenkomsten. Waar zeer geanimeerde Brabanders zich volop stortten op plannen om dit gebied aantrekkelijker te maken. In een intensief natraject werken nu 80 mensen samen aan de uitvoering van plannen voor dit gebied.

Leerervaringen

We hebben waanzinnig veel geleerd in deze anderhalf jaar. The devil is in the detail. Je moet overal goed over nadenken: hoe nodig je mensen uit, welke vraag stel je centraal, hoe ga je van het ochtend naar het middagdeel?

Als organisatie moet je bereid zijn om tijd en geld te investeren in het proces; je krijgt het niet voor niets. Maar als je de mensen de aandacht geeft die ze verdienen levert het ongelofelijk veel energie op in een streek. Dingen kunnen ineens die voorheen niet konden. Je ontlokt initiatief. Het gaat als een lopend vuurtje door een streek.

Ook het interne proces bij Natuurmonumenten was iets dat aandacht vroeg. Het duurt best even voordat de organisatie nut en noodzaak van zo'n aanpak omarmt. Maar inmiddels is duidelijk dat we doorgaan bij Natuurmonumenten. De volgende twee streekconferenties zijn alweer in de maak!