Vind, verbind en versterk elkaar met regionale samenwerking in Utrecht

Het opvallendst vond Vanessa Koomen (RIO) de energie en de inspiratie van mensen om met elkaar te verbinden. 'Contacten leggen en zien hoe anderen te werk gaan. Die behoefte was door de hele zaal voelbaar. En dat is toch de kern van samenwerking – elkaar vinden.' Bij het regiocongres waren zowel grote als kleinere gemeenten en andere partijen uit de regio aanwezig, zoals gemeente Utrecht en gemeente Woudenberg.

Met de inwerkingtreding van nieuwe wetgeving lijkt volgens Vanessa Koomen in de regio de focus ietwat te verschuiven binnen de fysieke leefomgeving. 'Dit is een domein waarbinnen inhoudelijke issues en kwesties ontstaan onder de nieuwe wetgeving van onder meer de Omgevingswet.' Deze verschuiving brengt volgens haar de uitdaging met zich mee van een terugval naar een 'eigen toko eerst'-mentaliteit. 'Dat is natuurlijk logisch en begrijpelijk. En tegelijkertijd snijd je in de post waar je veel kunt halen: integraal samenwerken.' Daarom tekenden de partijen ruim voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet in de regio een intentieverklaring voor samenwerking. 'En nu is het zaak om in samenhang met deze bestuurlijke intentie op strategisch niveau te kijken naar de uitvoering in de geest van de Omgevingswet. Want een intentie is mooi, maar zonder uitvoering wordt het een mooi luchtkasteel. Het is belangrijk om te kijken wie wanneer verantwoordelijk is. Zeker wanneer er iets misgaat. En wat doen we dan? Gaan we dan samenwerken en in gesprek met elkaar? Of gaan we naar elkaar wijzen en modder gooien?'

Meer dan een digitaal stelsel

Dagvoorzitter Cindy Pietersen – onder meer bekend als comedian en redacteur bij 'Dit was het nieuws' – leidde het regiocongres in goede banen met scherpe vragen, humor en luchtigheid. Ze opende de dag in een driegesprek met Edward Stigter, interim-programmadirecteur van het programma Aan de slag met de Omgevingswet (ADS) en Laura Vicino (teammanager VTH Houten). Vicino benadrukt het belang van het bundelen van krachten en kennis. 'Er mag meer aandacht zijn voor het feit dat de Omgevingswet van gemeenten om een andere manier van werken vraagt, die verder gaat dan werken in een ander digitaal stelsel. Samen met thema's als vergrijzing en de krappe arbeidsmarkt zorgt dit voor uitdagingen bij gemeenten. Samenwerken en van elkaar leren, helpt.' Tijdens het congres werden verschillende workshops gegeven, waarin inzichten werden gedeeld en gesprekken werden geopend.

Zo bood de workshop van Geerlof Bijsterbosch, Danielle Verkade en Jos Dolstra inzicht in de samenwerking met rijkspartijen onder de Omgevingswet. De discussie richtte zich op de uitdagingen van 'Decentraal, tenzij' en hoe dit zich vertaalt naar praktische samenwerkingen. Deelnemers werden aangemoedigd om hun ervaringen te delen en te verkennen hoe ze effectiever kunnen samenwerken met rijkspartijen.

Guus Welter en Vanessa Koomen deelden ervaringen met het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) in Nieuwegein en de regio Utrecht. Ze benadrukten het belang van het delen van leermomenten en voorbereiding op langetermijneffecten van de Omgevingswet. Jeanette Hoogstrate presenteerde de 'EHBI' (Eerste Hulp Bij Inwerkingtreding Omgevingswet) van de gemeente Utrechtse Heuvelrug, waarbij ze inzicht bood in de voorbereidingen en ervaringen met betrokken partijen.

Gezonde leefomgeving

Inès Youssef, van de GGD-regio Utrecht, leidde een interactieve workshop waarin deelnemers de ingewikkeldheid van een gezonde leefomgeving verkenden. De focus lag op zowel fysieke als sociale aspecten, waarbij samenwerking en betrokkenheid van bewoners werd benadrukt. Jacco Baelde en VTH-specialisten bespraken in hun workshop het belang van een regionale uitvoerings- en handhavingsstrategie (U&HS) onder de Omgevingswet.

Anneke Dierkx en Vanessa Koomen presenteerden data en grafische overzichten om de doelen en eerste resultaten van de Omgevingswet te laten zien. De workshop bood deelnemers de kans om de impact van de wet te verkennen. Volgens Koomen zit de kracht van het dashboard in het delen van data, waardoor je samen zonder oordeel in gesprek kunt gaan over feiten. 'Het is interessant om te zien dat er bijvoorbeeld 5000 samenwerkingen zijn aangegaan, waarvan slechts 1000 zijn gesloten, en waarvan er nog 3000 openstaan. Wat is er hier aan de hand? Het is belangrijk om samen duiding te geven aan data en om te onderzoeken wanneer er een afwijking ontstaat en hoe dat zou kunnen komen. Zo geef je samen duiding aan de data en voer je het juiste, ordeloze gesprek. Soms blijkt dat samenwerkingen wel worden gestart, maar niet worden afgerond. Simpelweg omdat we ze vergeten. Door deze data-analyse kunnen we ook inzicht krijgen in hoeveel samenwerkingen nog openstaan en of de termijnen haalbaar zijn.'

Regionaal samenwerken is van iedereen

Koomen vindt de Samenwerkfunctionaliteit een van de waardevolste ontwikkelingen in het DSO. 'In het DSO kunnen we samenwerken met verschillende partijen, zoals bevoegd gezag voor omgevingsvergunningen, omgevingsdienst voor milieuadvies, en instanties voor bouw- en brandveiligheid. Door de Samenwerkfunctionaliteit in het DSO kunnen we efficiënt communiceren en taken coördineren. Het is essentieel om vanuit verschillende perspectieven te overleggen en samen te werken, bijvoorbeeld met erfgoed- of cultuurinstellingen, rijksmonumenten en overheidsdiensten. Deze pilotprojecten tonen aan dat de Samenwerkfunctionaliteit in het DSO veelzijdig en nuttig is voor verschillende doeleinden.'

De verschillende workshops hadden een gezamenlijk doel in het Provinciehuis: een waardevolle gelegenheid bieden voor deelnemers om kennis te vergaren, ervaringen te delen en samen na te denken over de uitdagingen en kansen die de Omgevingswet met zich meebrengt. Koomen: 'Regionaal samenwerken is van iedereen.' Ook Pim van de Veerdonk, wethouder in De Bilt, bevestigde het belang van samen en regionaal optrekken, zowel op ambtelijk als bestuurlijk niveau. 'Bij de praktische uitvoering van nieuwe wetgeving is de verbinding met elkaar juist extra van belang. Om van elkaar te leren, elkaar te informeren en ook snel bij te kunnen sturen mocht dat nodig zijn. Dit is voor allen nieuw, er is met zorg gekeken naar de uiteindelijke invoering en nu komt het erop aan.'