Van beleid naar implementatie
Zelf ging hij zich al snel bezighouden met de wetgeving achter de digitale voorzieningen. 'De wetten zelf moesten gedigitaliseerd moeten worden, maar de digitale voorzieningen moesten ook hun grondslag hebben in de wet. De wet en het digitale stelsel zijn simultaan ontworpen. Aan beide werkte ik de afgelopen jaren mee. Dit was beleidsmatig en interbestuurlijk pionieren, waarbij ik dicht op de Haagse besluitvorming werkte. Nu het schip Den Haag verlaat, zet ik mijn kennis en ervaring in voor Aan de slag.'
Hierbij pakt hij de opkomende vragen op. 'Ik zeg zelf weleens: ik ben de klusjesman.' Op dit moment houdt hij zich vooral bezig met de aanpak van de gebruikersvriendelijkheid van het Omgevingsloket. 'Voor het eerst hebben we alle wet- en regelgeving van alle overheden over de fysieke leefomgeving op 1 plek digitaal weten te ontsluiten. Maar dat roept ook de continue uitdaging op om al die informatie in het loket overzichtelijk en toepasbaar aan te bieden. Ik onderzoek nu welke vervolgstappen overheden op dit gebied kunnen nemen.'
Wandelende encyclopedie
Daarnaast is hij een waardevolle sparringpartner voor de andere programmaraadleden. 'Mijn kennis en ervaring bevinden zich op het snijvlak van wet, ICT en beleid. Hierdoor kan ik bijvoorbeeld goed inschatten of bepaald beleid qua ICT mogelijk is en vice versa. Dit maakt dat ik voor veel collega’s een vraagbaak ben. Ik word weleens gekscherend een ‘wandelende encyclopedie’ genoemd.'
Beleidsneutraal
Martijn Ligthart ziet veel voordelen in de Omgevingswet: 'We kunnen niet door met 26 versnipperde wetten. We moeten ons als 1 overheid beter organiseren. Zo verlichten we de lasten van burgers, bedrijven én overheden. Ook kunnen we zo sneller wijzigingen doorvoeren en gebiedsgericht maatwerk toepassen. Dat is essentieel voor veel opgaven waar we nu mee te maken hebben, zoals de woningbouwopgave, klimaatadaptatie en de energietransitie.'
Tegelijk plaatst hij een nuance. 'Vaak hoor je mensen zeggen dat de wet een enorme verandering betekent, maar dat is niet zo. Veel doen we al decennia, zo niet eeuwen en is beleidsneutraal. Met de Crisis- en herstelwet (Chw) als voorloper van de Omgevingswet is er in de afgelopen jaren ook al veel praktijkervaring in het land opgebouwd. Ik hoop dan ook dat initiatiefnemers na 1 januari denken: wat is er nou eigenlijk gewijzigd? Het loket ziet er iets anders uit, maar ik kan mijn aanvraag gewoon indienen. Dan hebben we ons werk goed gedaan.'
Van transitie naar transformatie
Voor nu ziet hij als zijn belangrijkste uitdaging het blijven ondersteunen van de verbinding tussen alle partijen en het bieden van rust en stabiliteit. 'Geen schokken, zoals nieuwe technieken of wetswijziging, maar zorgen dat het inregelen goed kan plaatsvinden.' Daarna gaat de volgende fase in. 'Ik zeg altijd: met de inwerkingtreding zetten we een komma, geen punt. Tot 1 januari is de transitiefase, hierna komt de transformatiefase tot 2029. Dan gaan we ontdekken wat wel en niet werkt. Er zullen vast nog veel dingen niet goed lopen, maar als consortium van het programma Aan de slag met de Omgevingswet zijn we in staat om dit op te lossen. Daar heb ik veel vertrouwen in.'
Martijn Ligthart is programmamanager en MT-lid van het programma Aan de slag met de Omgevingswet. In het MT en de Programmaraad is hij de helpende hand en vervult voornamelijk de rol van strategisch adviseur. Sterker nog, hij stond aan de basis van deze raad: 'Als programmamanager OLO3, de destijds beoogde opvolger van het huidige Omgevingsloket, liep ik ertegenaan dat deze er alleen voor de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) was en niet de hele Omgevingswet kon ondersteunen. Ik heb toen in sessies juristen, beleid en ICT-deskundigen bijeengebracht. Hieruit zijn het programma en het DSO ontstaan.'