Ga naar de inhoud
Aan de slag met de Omgevingswet
Zoeken in deze site
Kruimelpad
Home  Regelgeving  Instrumenten Omgevingswet  Samenhang instrumenten  Omgevingswet: meer dan alleen wetsinstrumenten kiezen 
Menu
  • Home
  • Actueel
  • Bijeenkomsten
  • Regelgeving
  • Digitaal stelsel
  • Implementatie
  • Thema's
  • Contact

Bewustwording: er zijn diverse beleidsinstrumenten en rollen

De Omgevingswet biedt een aantal juridische instrumenten. Maar met alleen die wetsinstrumenten kan de overheid haar doelen niet bereiken. Er zijn meer beleidsinstrumenten. Ook kan de overheid kiezen uit verschillende rollen.

Soorten beleidsinstrumenten

Een veelgebruikte indeling van alle beleidsinstrumenten is:

  • Financieel-economische – sturen met financiële prikkels. Dit zijn instrumenten voor financieel belonen van gewenst gedrag. En belasten van ongewenst gedrag. De overheid beïnvloedt activiteiten via een financiële consequentie. Bijvoorbeeld een subsidieregeling voor warmtepompen.
  • Communicatieve – sturen met ontwikkelen en/of overdragen van informatie. Dit zijn instrumenten om het kennisniveau van burgers of bedrijven te vergroten, het draagvlak te vergroten of mensen gericht met elkaar in contact te brengen. Denk bijvoorbeeld aan een overheidscampagne.
  • Juridische – sturen met wetten en regels. Bij een gebod legt de overheid op dat iemand iets moet doen. Een verbod werkt juist beperkend: iemand mag iets niet doen. Ook een (bestuurs)overeenkomst die afspraken met tweezijdige werking borgt, is een juridisch instrument.

Voorbeelden van deze soorten instrumenten staan in de tabel.

Daarnaast kan de overheid ook maatregelen in de fysieke leefomgeving nemen. Dan is de overheid zelf de initiatiefnemer.

Geen scherpe scheiding

Overigens is de scheiding hiertussen niet scherp. Wetten en regels kunnen ook gaan over communicatieve of economische instrumenten. De regels over participatie in de Omgevingswet zijn daar een voorbeeld van.

bierviltje_op_keukentafel_575x575_gedraaid
Op een bierviltje heeft de provincie Gelderland haar beleidsvisie in een aantal steekwoorden opgeschreven.

Een economisch instrument als een subsidieregeling, of een communicatief instrument als een voorlichtingscampagne, kunnen onderdeel zijn van het Omgevingswetinstrument programma. Maar dat hoeft niet.

Bewustwording van soorten overheidsrollen

De afgelopen jaren is een verschuiving zichtbaar richting een ondersteunende en/of samenwerkende overheidsrol. De Omgevingswet sluit aan bij deze ontwikkeling.

Er zijn 3 basisrollen te onderscheiden:

  • de regulerende, instruerende, kaders stellende overheid
  • de samenwerkende, regisserende, stimulerende overheid
  • de ondersteunende, faciliterende overheid

Daarnaast is er nog de realiserende, zelf prestaties leverende overheid. Bijvoorbeeld een gemeente die een rondweg aanlegt. Of juist het tegendeel: de terugtredende, loslatende overheid. Dit zijn uitersten. De 3 genoemde basisrollen zitten daartussenin.

Voorbeelden

De tabel geeft voor 3 rollen voorbeelden van 3 soorten instrumenten.

Tabel met 3 overheidsrollen en 3 typen instrumenten
Regulerende overheidsrol

Samenwerkende overheidsrol

Ondersteunende overheidsrol
Communicatieve instrumenten
  • Monitoring en evaluatie
  • Experiment
  • Gesprekstafel
  • Gebiedsvisie
  • Participatie
  • Denktank
  • Opleiding
  • Experiment
  • Pilot
  • Goede voorbeeld geven
  • Informatiepunt Omgevingswet
Financieel-economische instrumenten
  • Heffing
  • Maatschappelijk fonds
  • Lening
  • Publiek-private samenwerking
  • Subsidie
  • Overheidsinvestering
Juridische instrumenten
  • Instructieregel
  • Vergunningvoorschrift
  • Omgevingswaarde
  • Beoordelingsregel
  • Zorgplicht
  • Bestuursovereenkomst
  • Publiek-private overeenkomst
  • Green deal
  • Convenant
  • Concessie (vergunning van de overheid die anderen uitsluit)

Meer informatie

  • Kies een sturingsstijl
  • Casus: toegankelijkheid


Delen

  • Delen op Facebook
  • Delen op LinkedIn
  • Delen op Twitter

PDF maken

  • PDF maken

Vraag het onze experts!

Heeft u een vraag over de Omgevingswet of onderliggende wetgeving? Of wilt u iets weten over praktische toepassingen of digitale voorzieningen?

Vragenformulier

Tel: 088 - 797 07 90
Bereikbaar op werkdagen van 09.00 tot 17.00 uur.

Alle informatie om je voor te bereiden op de Omgevingswet.

Interbestuurlijke samenwerking

Het programma Aan de slag met de Omgevingswet is een samenwerkingsverband van gemeenten (VNG), provincies (IPO), waterschappen (UvW) en het Rijk. Het programma ondersteunt overheden, maatschappelijke partners, bedrijven, initiatiefnemers en belanghebbenden om te kunnen werken met de wet.

Over deze site

  • Programma Aan de slag
  • Informatiepunt Ow
  • Verantwoording
  • Toegankelijkheid
  • Privacyverklaring
  • Cookies
  • Contact
  • Archief

Volg ons

  • @aandeslagow
  • Omgevingswet op LinkedIn
Rijksoverheid
Unie van Waterschappen
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Interprovinciaal overleg