Bodem in algemene rijksregels voor milieubelastende activiteiten
Het Rijk regelt een aantal milieubelastende activiteiten die relatie hebben met de bodem. Denk daarbij aan regels voor de aanleg en gebruik van bodemenergiesystemen. En aan regels voor bodembeschermende maatregelen.
Het Aanvullingsbesluit bodem voegt daar een aantal milieubelastende activiteiten aan toe. De regels voor het graven, bouwen (op een bodemgevoelige locatie), saneren, opslaan, toepassen, reinigen, immobiliseren en storten staan niet op zichzelf. Deze regels hebben een sterke onderlinge relatie. De regels geven invulling aan de doelstellingen van duurzaam bodembeheer, zorgvuldig omgaan met afvalstoffen en de circulaire economie.
Milieubelastende activiteiten
Het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) regelt de volgende milieubelastende activiteiten:
- aanleg en gebruik van bodemenergiesystemen (par 4.111 en 4.112 Bal)
- graven in bodem met een kwaliteit onder de interventiewaarde bodemkwaliteit (par 4.119 Bal)
- graven in bodem met een kwaliteit boven de interventiewaarde bodemkwaliteit (par 4.120 Bal)
- saneren van de bodem (par 4.121 Bal)
- opslaan, zeven, mechanisch ontwateren en samenvoegen van zonder bewerking herbruikbare grond of baggerspecie (par 4.122 Bal)
- toepassen van bouwstoffen (par 4.123 Bal)
- toepassen van grond of baggerspecie (par 4.124 Bal)
- toepassen van mijnsteen of vermengde mijnsteen in de voormalige mijnbouwgebieden in de provincie Limburg (par 4.125 Bal)
- het op of in de bodem brengen van meststoffen (par. 4.116 Bal)
- module bodembeschermende maatregelen (Hoofdstuk 5 Bal)
Maatwerk mogelijk
Uitgangspunt van de Omgevingswet is dat de overheid voor alle activiteiten maatwerk voor bodem kan stellen.
Zo kan de gemeente in het omgevingsplan zelf aanvullend decentrale regels stellen voor graven in bodem als het bodemvolume waarin wordt gegraven minder dan 25 kubieke meter is.
Een gemeente kan ook als maatwerkregel stellen dat bij het gebruik van gesloten bodemenergiesystemen alleen water in de buisleidingen mag worden toegevoegd.
Als derde voorbeeld kan de gemeente naar aanleiding van een melding voor saneren van de bodem een maatwerkvoorschrift stellen. Dit maatwerkvoorschrift geldt dan specifiek voor die saneerder. Het ligt namelijk niet altijd voor de hand de aanvullende eisen in een maatwerkregel in het omgevingsplan om te zetten. Lees meer over het verschil tussen een maatwerkvoorschrift en een maatwerkregel.
Specifieke zorgplicht
De specifieke zorgplicht uit artikel 2.11 van het Bal is gekoppeld aan de oogmerken van artikel 2.2 van het Bal. Voor bodem is dit ‘de verontreiniging van de bodem met bodem verontreinigende stoffen wordt zoveel mogelijk voorkomen, waarbij herstel van de bodem redelijkerwijs mogelijk blijft’.
Gericht ingrijpen bij incidenten is niet expliciet voorgeschreven in het Besluit activiteiten leefomgeving, maar is een onderdeel van de specifieke zorgplicht. Bijvoorbeeld het opruimen van gelekte en gemorste vloeistoffen valt onder het bereik van de specifieke zorgplicht en is een kwestie van ‘good housekeeping’.
De specifieke zorgplicht is zowel bestuursrechtelijk als strafrechtelijk te handhaven. Lees meer over zorgplicht in de Omgevingswet.
Instructieregels
Het rijk geeft in het Besluit Kwaliteit leefomgeving een aantal instructieregels voor bodem mee.