‘Schat de persoonlijke factor op waarde’ – RIO's aan het woord: Vincent Aalbers

Waarom ben je RIO geworden, wat doe je precies en wat is aantrekkelijk aan die rol?

Ik ben een praktijkman. En ik vond het leuk om weer terug te keren naar die uitvoeringspraktijk. Met mijn werkervaring kan ik een redelijke inschatting maken van wat de effecten van beleid zijn of, in dit geval, de implicaties van de Omgevingswet in de praktijk. Ik vind het leuk bezig te zijn met werkprocessen en sturingsvraagstukken. Maar ook gewoon met meedenken bij het oplossen van knelpunten waar men in het veld tegen aanloopt. Het gaat erom vooral de helpende hand te bieden. Bijvoorbeeld met het doorspelen van informatie vanuit Den Haag, suggesties doen voor wat nodig is, zaken agenderen, et cetera.

Ik noem mijzelf een 'draagvlakexpert'. In die hoedanigheid verbind ik in een driehoeksverhouding drie factoren, namelijk de zakelijke, de individuele en de collectieve. Die collectieve kant kan groot of klein zijn. De groepsdynamiek is van grote invloed. Vaak gaat het maar gedeeltelijk om de inhoudelijke kant en is de persoonlijke kant veel belangrijker. Het gaat erom het goede gesprek te organiseren: tussen een duo, binnen een gemeente, tussen gemeenten, of tussen een omgevingsdienst en een gemeente. Dat vind ik leuk en dat maakt het ook aantrekkelijk.

Overigens bestaat mijn werkveld uit 2 regio's, 31 gemeenten, 2 omgevingsdiensten, 2 waterschappen, GGD Brabant en de veiligheidsregio.

Wat valt je in de aanloop naar inwerkingtreding op het vlak van toezicht en handhaving het meeste op?

Ik ben al jarenlang betrokken bij de Omgevingswet dus ik kan niet zeggen dat ik nieuw ben. Dat heeft wel als voordeel dat ik in deze rol zaken al wat meer doorzie. Bijvoorbeeld wat de invoering van de Omgevingswet nu eigenlijk met zich meebrengt. Ik merk daarin een ontwikkeling. In het prille begin werd vooral met een juridische bril naar vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) gekeken. Nu merk ik dat toezicht- en handhaving meer beleidsinhoudelijk wordt benaderd. Een derde element vormt de dienstverlening en dan natuurlijk vooral de vraag of we klaar zijn voor de transparantie in dienstverlening naar burgers en bedrijven, toch het basisidee.

Dan is er ook de organisatorische factor – zeg de bedrijfsvoering. Hoe organiseer je je processen en expertise? Hoe breng je nu precies mensen van de afdeling juridische zaken en dienstverlening bij elkaar? Dan heb je ook nog de ICT-component en het samenwerken in de regio. Dat is allemaal hartstikke ingewikkeld. In het organiseren van je VTH komen al deze zaken bij elkaar. Dat is voor mij niet zozeer opvallend als wel dat ik de complexiteit van de organisatorische factor bevestigd zie.

Heb je in je regio al samenwerking met rijkspartijen gezien?

Ja en nee. In Brabant voeren we overleg met Rijkswaterstaat en ik vermoed dat die samenwerking in de komende periode verder zal uitbreiden. Ik ben pas een paar maanden actief als RIO en probeer nog een beetje mijn weg te vinden. Maar die samenwerking komt vanzelf, natuurlijk.

Zie je concrete voorbeelden van samenwerking in jouw regio's?

Ja, dan gaat het bijvoorbeeld om regionale ketentesten waarbij gemeenten betrokken zijn. Ik zie dat in Brabant Zuidoost interbestuurlijke ketensessies worden georganiseerd, met alle relevante partners zoals gemeenten, omgevingsdienst, veiligheidsregio, et cetera. Ook zijn er door gemeenten samenwerkingsafspraken gemaakt. Dat is echt goed werk. In Brabant-Noord wordt het oefenen weer opgestart dus daar gaat binnenkort veel gebeuren.

Welke tips wil je aan de rijkspartijen meegeven als het gaat om samenwerken in de regio?

Ik heb 2 tips voor de rijkspartijen. Ten eerste: ga minder zenden maar ga meer luisteren. En mijn 2e tip: ga eens stage lopen bij de lokale of regionale uitvoering. Dus niet een dagje meelopen maar gewoon 1 of 2 maanden stage lopen bij een gemeente. Dan ervaar je zelf de lokale praktijk. Het gaat namelijk om de bereidheid jezelf open te stellen voor de praktijk van andere overheden.

Ken je de pdf 'De Omgevingswet: De Rijksoverheid doet mee met vergunningverlening'?

Jazeker, ik heb 'm gezien. Goed dat zo'n overzicht bestaat. Factoren als cultuur, proces en systeem maken dat onderlinge samenwerking tussen organisaties geen vanzelfsprekendheid zijn.
In deze interview-serie met RIO's stelt men elkaar een estafettevraag. De vraag van Marijke Besselink aan Vincent luidt als volgt:

Hoe kunnen we de komende tijd zorgen voor een cultuuromslag, zodat concreet wordt gewerkt aan ontschotting bij alle bevoegde gezagen in de voorbereiding op de Omgevingswet?

Ik denk dat 2 zaken van belang zijn. Ten eerste kantelen van hetgeen 'moet' naar datgene wat je wilt. Dus even van buiten naar binnen kijken. Wat zijn de opgaven en welke instrumenten zijn daarvoor beschikbaar? Ten tweede: verbreed je blik en kijk verder dan alleen de juridische kant van het verhaal. Het zou veel meer moeten gaan over zaken als beleid, dienstverlening en je werkorganisatie.

Het resultaat daarvan is bijvoorbeeld dat de bestemmingsplan-jurist dienstbaar wordt aan hetgeen inhoudelijk moet gebeuren.

Vincent, welke vraag moeten we stellen aan Lex Stax?

Lex, wat zijn volgens jou de 3 topprioriteiten voor gemeenten bij de voorbereiding op de Omgevingswet?

Meer informatie

• Regionale Implementatiecoaches Omgevingswet