Keynote minister De Jonge bij 8e Implementatiedag Omgevingswet

*Muziek speelt* Beeldtekst: Aan de slag met de Omgevingswet. Implementatiedag Omgevingswet. Keynote Hugo de Jonge. *Muziek fadet uit* Host: Minister Hugo de Jonge, mag ik u uitnodigen op het podium te komen? Hugo de Jonge – Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening: Dank je wel. Wat goed om jullie allemaal te zien. Dank. *Applaus* Hugo de Jonge – Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening: Ik heb nog helemaal niks gedaan en ik krijg al applaus, dat is uniek. Meestal moet je daar heel hard voor werken. Geweldig om jullie allemaal te zien. En wat goed om zo'n volle zaal te zien. En dat is mooi want het is natuurlijk een geweldig grote klus... en we zijn er op het departement heel hard mee bezig. Maar ik vind het altijd vertrouwenwekkend als je bij gemeente... of bij waterschappen komt en je ziet wie er allemaal mee bezig is. Dan denk je: nou oké, het is een ingewikkelde klus... maar het is ook wel een vertrouwenwekkend leger dat deze strijd gaat winnen. Zeker als je zo lekker bij elkaar in een zaal zit dan geeft dat helemaal dat gevoel. Stel je nou eens voor dat wij hier vandaag de oprichtingsvergadering hadden... van een nieuw land. We beginnen gewoon een nieuw land met elkaar. En stel je voor dat wij dan met elkaar zouden bedenken: hoe moet dat land eruitzien, we kiezen een volkslied. Natuurlijk, daar moet je mee beginnen altijd. We kiezen een Koning of een Koningin. Wil ik verder van afwezen moet je ook mee beginnen altijd. En daarna beginnen we te praten over: hoe gaan we dan de wetten en regels vormgeven? En we zijn inmiddels aangekomen bij de wetten waarmee we de fysieke ruimte willen inregelen. Wat zouden we dan doen? Zouden we dan voor 26 wetten kiezen en 75 AMvB's... of zou er misschien iemand opstaan en zeggen: weet je wat, zullen we anders voor één wet kiezen voor dat fysieke domein? Net als dat we ook één Wetboek van Strafrecht hebben. Zou dat niet een verstandig idee zijn? Ik denk dat we voor dat laatste zouden kiezen. Maar zo is het niet. We hebben op dit moment En iedereen die zegt, maar die Omgevingswet is zo vreselijk ingewikkeld. Die vergeet er wel bij te vertellen dat hoe we het nu hebben georganiseerd... minstens zo ingewikkeld is. Minstens zo ingewikkeld is en best een donker bos... en je moet er best lang voor hebben doorgestudeerd wil je een beetje de weg weten. En zelfs al heb je heel erg lang doorgestudeerd zelfs dan is het nog steeds een heel erg donker bos... waar heel veel mensen de weg in kwijtraken. En ik denk dat we dat ook telkens tegen onszelf moeten zeggen... en daarom is het ook goed om, we staan nu ongeveer een kwartaal voor invoering van die Omgevingswet. Om nog eventjes vanmorgen tegen elkaar te zeggen: wat zouden we eigenlijk allemaal niet hebben? Wat zouden we eigenlijk allemaal tekort komen op het moment dat we die Omgevingswet niet gaan invoeren? Het is goed om even terug te gaan naar het waarom van de invoering van de Omgevingswet. Het eerste is, want ik vind het best wel jammer eigenlijk... dat er vaak zo problematiserend over wordt gesproken. Ik weet niet of jullie hetzelfde hebben, maar het eerste is dat ik denk, ik ben er echt van overtuigd, dat als we die Omgevingswet niet zouden hebben. Dat we zouden blijven zitten met het huidige complex aan wetgeving. Dat nogal versnipperd is en nogal traag werkt en nogal inflexibel is. En dat is zeker problematisch op het moment dat we natuurlijk behoorlijk... wat te doen hebben in dat fysieke domein. We hebben een hele energietransitie die eraan komt. We willen heel graag De hele landbouwtransitie die eraan komt. Alles wat we moeten doen aan natuurherstel. En we moeten steeds meer op dat hele kleine stukje aarde... en we krijgen echt niet een groter Nederland. En dat betekent dat we met elkaar heel veel creatiever, slimmer, de dingen zullen moeten combineren. De functies zullen moeten combineren. Met de huidige wetgeving: heel veel sterkte ermee. Want het is namelijk gewoon hartstikke ingewikkeld om dat te doen. Het tweede is dat de huidige wetgeving heel erg denkt vanuit een overheid. Namelijk vanuit verschillende departementen ook die allemaal... 'for good reasons somewhere in history' wetjes hebben gemaakt, wetten hebben gemaakt om de dingen te regelen. Alleen er heeft zelden iemand nagedacht over: ja, maar deze wet in relatie tot die andere wet, stel dat dat allemaal bij dat ene gemeentelijke loket komt, of nog erger, stel dat dat allemaal bij die burger in z'n achtertuin komt, of bij dat bedrijf, maken we het daarmee niet heel erg ingewikkeld voor burgers en bedrijven? Die Omgevingswet draait dat eigenlijk om. Die begint eigenlijk aan de kant van burgers en bedrijven. Hoe het voor hen is, hoe zij een start kunnen maken... met een initiatief dat ze zouden willen nemen in het fysieke domein. Want dat is namelijk de crux van die Omgevingswet. Eén centrale plek, één wet, één digitaal systeem ook, om die fysieke leefomgeving voor mensen te organiseren en bij elkaar te brengen. Het derde ding is die procedures. We hebben een crisis- en herstelwet nodig gehad... om überhaupt nog een weg aan te kunnen leggen, of überhaupt nog een procedure binnen een zekere tijd af te kunnen ronden... met een zekere integraliteit. Dat is best gek. Dat je een aparte noodwet nodig hebt... om eigenlijk het normale in het fysieke domein gewoon te laten werken. Dus die procedures, die eenvoudiger procedures, kortere procedures, daar heb je echt de Omgevingswet voor nodig. Het vierde is: oké, het DSO wat we nu aan het implementeren zijn... vinden we best complex en het is ook nog niet af. En er zijn ook wel zorgen of we daar wel genoeg mee oefenen voor 1 januari. Dat snap ik. Maar het huidige digitale systeem loopt natuurlijk ook wel op z'n laatste been. Dat is natuurlijk ook niet, laten we zeggen, briljant. Het is ook niet voor de briljantie ontworpen. Het is echt een heel erg complex systeem. Zo kan je eigenlijk doorgaan met redenen noemen... waarom het echt een heel erg verstandig idee is... om tot die Omgevingswet te komen. Nou zullen jullie misschien zeggen: van dat waarom waren wij al wel overtuigd. Het is niet zozeer het waarom van de Omgevingswet, het is vooral: hoe implementeer je dat op een hele korte termijn? En dat snap ik ook en daar mogen jullie ook op rekenen... dat we er op die manier naar kijken. We hebben gezegd- Toen ik net aantrad heb ik gezegd: het is niet verstandig... om dat per 1 juli al in te willen voeren want daar moet nog te veel gebeuren. Maar toen hebben we gezegd: 1 januari dat zal het wel moeten worden. En ik heb ook beloofd aan de Eerste Kamer dat we tot het eind van de rit... vinger aan de pols houden en tot het eind van de rit bezien of dat zorgvuldig gaat. Want die duidelijkheid van 1 januari hebben we denk ik nodig... om ook te weten waar je naartoe werkt. Maar ook al zet je een datum in de tijd dan moet je tot het eind oog houden voor: is het eigenlijk wel zorgvuldig mogelijk? En toen hebben we gezegd: wat het allerbelangrijkste daarbij is eigenlijk, dat zijn twee dingen, namelijk: vergunningverlening, gewoon de dienstverlening aan burgers en bedrijven. Kan die gewoon door blijven gaan? Die vergunningketen, werkt die nou? En het tweede is: de gebiedsontwikkeling. We hebben zo ongelooflijk veel gebiedsontwikkeling te doen de komende periode. We kunnen ons niet veroorloven dat daar een dip in gaat ontstaan. Die twee elementen zijn eigenlijk het belangrijkst... en dat is ook de hele tijd de toetssteen die wij op het departement hanteren. De toetssteen ook die we hanteren in de overleggen met de mede-overheden. Lukt dat? Lukt het ons om die twee elementen... op een zorgvuldige manier te doen? Ergens in de komende weken zullen we met elkaar opnieuw die balans opmaken. Dan hebben we de enquête gehad. Dan hebben we een nieuw rapport van AcICT gehad. Dan hebben we met elkaar de voortgangsrapportages, eigenlijk de duiding vanuit de verschillende mede-overheden, en die hebben we omdat we al die signalen hebben opgehaald. Want ook dat hebben we namelijk gedaan. Een enquête onder medewerkers, bij gemeenten, bij provincies en bij waterschappen. En dan willen we met elkaar de mind opmaken. En wat in ieder geval niet zo gaat zijn is dat uit die rapportages blijkt: ja hoor prima, niks aan de hand mensen, gewoon doorlopen, het gaat allemaal als een zonnetje, nergens problemen. Dat gaat er niet uit blijken. Dat kan ook niet, daarvoor is het veel te groot. Geen enkele grote wet is op die manier ingevoerd. Wat ook niet zo gaat zijn is: nee, het kan allemaal niet... en ingewikkeld, ingewikkeld. Dat gaat ook niet. Dus het zal ergens een dilemma zijn natuurlijk. Toch dat je zegt: we zien ook wel dat er nog imperfecties zijn. We zien ook wel dat nog niet alles briljant werkt. Maar je moet ook een keer ergens wagen om te springen. En de vraag is: is het verantwoord om te wagen om te springen? En dan eerst weer de toetssteen: lukt het ons om... gewoon vergunningen te blijven afgeven? En lukt het ons om die gebiedsontwikkelingen gewoon voortgang te blijven geven? En zo kijken we ernaar en zo zullen we ook de komende weken het besluit nemen. Voor jullie maakt dat eigenlijk niet uit. Want voor jullie, bezig met die implementatie van die Omgevingswet alle dagen, telt eigenlijk maar één ding. Namelijk alles doen wat er mogelijk is om te zorgen... dat onze mensen op tijd hebben geoefend. Dat we in staat zijn om die vergunningen af te geven. In staat zijn om al die functionaliteiten van de Omgevingswet, waarmee we beginnen, om die daadwerkelijk vorm te geven en geïmplementeerd te krijgen. Daar zijn jullie alle dagen mee bezig en ik moet zeggen: ik heb daar grote bewondering voor. Het is helemaal niet zo'n makkelijke wet om thuis uit te leggen. Het is niet zo'n makkelijke wet om op verjaardagen uit te leggen. Als je de kranten openslaat dan zie je dat er vaak vrij tobberig... over de Omgevingswet wordt gesproken. Hoe belangrijk en noodzakelijk die ook is. Wij weten dat met elkaar maar niet iedereen zal dat voelen. En wat je heel vaak ziet... is dat er dus heel tobberig en heel problematiserend... over die Omgevingswet wordt gesproken. En wat je dan juist moet doen, is natuurlijk- Als er tegenwind is moet je harder trappen. Je kunt ook afstappen maar zo bereik je niks natuurlijk. Dus als er tegenwind is, moet je harder trappen en jullie doen dat toch maar. En dat betekent niet dat er straten naar je vernoemd gaan worden waarschijnlijk... of standbeelden zullen worden opgericht op het dorpsplein. Tenminste, ik zou daar niet op voorhand van uitgaan. Maar dat je ondertussen iets heel erg groots aan het neerzetten bent. Dat is wel zo, dat is echt zo. Dus iets heel erg groots aan het neerzetten bent wat daadwerkelijk bepalend zal... zijn voor de manier waarop we onze fysieke ruimte inrichten. En daar heb ik grote bewondering voor. Het vergt een enorm doorzettingsvermogen en een enorme wil om die dingen te bereiken. Dus zeer veel dank daarvoor. Zeer veel dank ook voor die energie waarmee jullie dat doen. Houd die energie vast. Ergens de komende weken gaan we de mind opmaken... wanneer exact die wet zal worden ingevoerd. Of dat 1 januari zal zijn of misschien toch net iets later. Maar ik ga vooralsnog echt uit van 1 januari. Zeer veel dank en een hele mooie dag gewenst en succes. Dank. *Muziek begint* *Applaus* *Muziek speelt* Beeldtekst: Aan de slag met de Omgevingswet. www.aandeslagmetdeomgevingswet.nl. Het programma Aan de slag met de Omgevingswet is een initiatief van de VNG, het IPO, de UvW en het Rijk. *Muziek fadet snel uit*