Op tijd aansluiten op het DSO
De bestuurlijke partners VNG, Interprovinciaal Overleg (IPO), Unie van Waterschappen en het Rijk hebben de Gezamenlijke Route 2022 vastgesteld. Onderdeel daarvan is dat u als overheid vóór de inwerkingtreding van de wet aansluit op het DSO. U moet uw zaak- of vergunningensysteem aansluiten om vergunningaanvragen en meldingen te ontvangen van burgers en bedrijven uit het Omgevingsloket. Ook moet u met uw plansoftware aansluiten voor de publicatie van omgevingsdocumenten. Hiervoor sluit u aan op de Landelijke voorziening bekendmaken en beschikbaar stellen (LVBB).
Kunt u op de inwerkingtredingsdatum geen gebruikmaken van (delen van) het DSO? Bijvoorbeeld omdat u niet bent aangesloten of omdat u software gebruikt die nog niet alle vereiste functionaliteiten ondersteunt? Dan kunt u mogelijk gebruikmaken van tijdelijke alternatieve maatregelen.
Tijdelijk vangnet voor overheden en uitvoeringsorganisaties
De tijdelijke alternatieve maatregelen zijn een tijdelijk vangnet voor overheden en uitvoeringsorganisaties. Ze voorkomen bijvoorbeeld dat uw dienstverlening aan inwoners en bedrijven rond vergunningverlening stopt bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet. Het vangnet zorgt er ook voor dat dringende trajecten in gebiedsontwikkeling na de inwerkingtreding kunnen doorgaan.
Maatregelen zijn geen vervanging
Door het uitstel van de inwerkingtreding van de Omgevingswet is extra tijd beschikbaar gekomen om op tijd klaar te zijn voor inwerkingtreding van de wet. Daarbij is met de koepels van gemeenten, provincies en waterschappen afgesproken dat alle partijen (koepels, softwareleveranciers en het programma Aan de slag met de Omgevingswet) zich inzetten om dit voor elkaar te krijgen. Als het een overheid ondanks deze inzet niet lukt om op tijd klaar te zijn, kunnen zij alternatieve maatregelen gebruiken.
De maatregelen zijn tijdelijk en liggen in het verlengde van het geboden overgangsrecht. Ze zijn dus geen vervanging van het DSO. Ook vervangen ze niet het werk dat nodig is om aan te sluiten. En ze geven u ook niet meer tijd voor oefenen, inrichten en inregelen van het DSO en de keten.
Oefenen, inrichten en inregelen kan namelijk alleen via het DSO en het Omgevingsloket. De maatregelen helpen u dus tijdelijk uit de brand. Ze geven u als overheid alleen uitwijkmogelijkheden in het geval van onverwachte grote tegenvallers bij de implementatie.
Gebruik tijdelijke alternatieven zo kort mogelijk
Als u tijdelijke alternatieve maatregelen gebruikt, moet u deze opnemen in uw eigen transitieaanpak. De afspraak is dat u zo kort mogelijk gebruikmaakt van de tijdelijke alternatieven. Maak daarbij ook een plan voor hoe en wanneer u stopt met de tijdelijke alternatieve maatregelen.
Bepaal uiterlijk half jaar voor inwerkintreding of u een tijdelijk alternatief gebruikt
Bepaal uiterlijk een half jaar voor inwerkingtreding of u in uw transitieaanpak gebruik wilt maken van een tijdelijk alternatief.
Tijdelijke alternatieve maatregelen
Aan de hand van de 5 minimale eisen voor de invoering van de Omgevingswet en de Gezamenlijke Route 2022 is bepaald of er een reden is om een tijdelijke alternatieve route aan te wijzen. Met de bestuurlijke partners (VNG, IPO, de Unie van Waterschappen en het Rijk) is afgesproken dat er voor 1 eis een tijdelijke alternatieve route aangewezen moet worden door het Rijk:
- Omgevingsplan bekendmaken en publiceren
Voor het ontvangen en behandelen van vergunningaanvragen en meldingen en voor het kunnen maken en in de landelijke voorziening van het DSO (DSO-LV) laden van toepasbare regels (vragenbomen) voorziet de markt in afdoende tijdelijke alternatieve maatregelen. Hierover vindt u verder op deze pagina meer informatie. U kunt als overheid zelf beslissen of u hier gebruik van wilt maken. Dit moet u zelf regelen en financieren.
Nadruk op de planketen
Tijdelijke alternatieve maatregelen worden als eerste ingericht voor de planketen. Dit is de keten waarin overheden hun gebiedsontwikkelingen in plannen vormgeven en de juridische regels publiceren. U kunt daarin uw eigen aanpak, tempo en ambitie volgen. Gemeenten hebben tot 2029 de tijd om een omgevingsplan vast te stellen dat voldoet aan de eisen van de Omgevingswet.
Gebruik het overgangsrecht om de stap van bestemmingsplan naar omgevingsplan te maken
Het is mogelijk om tot de inwerkingtredingsdatum plannen volgens het huidig recht (Wet ruimtelijke ordening - Wro) in ontwerp vast te stellen en in procedure te brengen. Dit kan met de huidige standaard (Informatiemodel Ruimtelijke Ordening - IMRO). Na inwerkingtreding van de Omgevingswet kunnen plannen op basis van het overgangsrecht en van deze standaard afgemaakt op de oude manier en op grond van het oude recht. We raden aan deze mogelijkheid in uw aanpak te gebruiken.
Gebruik terugvalopties binnen DSO om alsnog een omgevingsplan nieuwe stijl te kunnen publiceren of te wijzigen
Na inwerkingtreding moet u wijzigingen van uw omgevingsplan publiceren via de Landelijke voorziening bekendmaken en beschikbaar stellen (LVBB). U stelt uw omgevingsplan op volgens de nieuwe Standaard officiële publicaties (STOP) met bijhorende toepassingsprofielen (TPOD).
Heeft u nog geen plansoftware die de STOP/TPOD ondersteunt? Of bent u nog niet aangesloten op de LVBB? Of bent u wel aangesloten, maar biedt het systeem van uw leverancier niet de mutatiefunctie die u nodig heeft bij uw wijzigingen? Dan kunt u gebruikmaken van de volgende alternatieven die de wet en het DSO bieden. Hiermee voldoet u alsnog aan de minimale eisen voor het omgevingsplan bij inwerkingtreding:
- waar mogelijk terugvallen op de omgevingsvergunning voor buitenplanse omgevingsplanactiviteiten (afwijkvergunning)
- muteren in de LVBB met beperkte mutatiescenario's door het mutatiescenario Intrekken/vervangen te gebruiken.
Een toelichting op deze alternatieven leest u op de pagina Alternatieven voor publiceren en wijzigen via LVBB.
Tijdelijke alternatieve maatregel: gebruik van IMRO toestaan voor het omgevingsplan
Als alternatieve maatregelen zoals het overgangsrecht en de aanwezige mutatiemogelijkheden in het DSO niet gebruikt kunnen worden, is het gebruiken van de huidige IMRO-standaard en de huidige plansoftware voor het opstellen van een omgevingsplan een alternatief. Het wetsinstrument 'bestemmingsplan' uit de huidige Wro lijkt in technische opbouw het meest op het omgevingsplan onder de Omgevingswet. Er zijn werkafspraken gemaakt over hoe u een omgevingsplan kunt maken met behulp van IMRO. Deze zijn in concept te vinden op de website van Geonovum.
Juridisch is geregeld dat tot een jaar na inwerkingtreding van de Omgevingswet de IMRO-standaard en de huidige plansoftware gebruikt mogen worden om omgevingsplannen te maken of te wijzigen. Dit betekent dat tot 1 jaar na inwerkingtreding ontwerp-omgevingsplanwijzigingen of ontwerp-omgevingsplannen mogen worden vastgesteld en aangeboden in IMRO. Daarna is dit niet meer mogelijk. Plannen die in IMRO in ontwerp zijn aangeboden, mogen dan nog wel in IMRO worden afgemaakt. Juridisch is wat u vaststelt dan een omgevingsplan, maar technisch is het nog een plan oude stijl. U moet dus wel aan alle instructieregels uit het Besluit kwaliteitseisen leefomgeving voldoen, maar u hoeft zich niet aan de technische eisen van STOP/TPOD te houden. Het gebruik van deze tijdelijke alternatieve maatregel kent nadelen en beperkingen:
- Het omgevingsplan kan niet geannoteerd worden zoals in STOP/TPOD mogelijk is. Er kunnen geen activiteitannotaties aan worden verbonden. Daardoor is het technisch niet mogelijk om vragenbomen in DSO te koppelen aan een stukje omgevingsplan dat met IMRO is gemaakt.
- Uiteindelijk moet de gemeente een vlakdekkend omgevingsplan in STOP/TPOD-formaat vaststellen. Dat betekent dat alle delen van het omgevingsplan die met behulp van de oude standaarden en techniek worden opgesteld, op een later moment alsnog moeten worden omgezet naar de nieuwe techniek.
Alternatieven op de markt voor vergunningaanvragen en meldingen ontvangen en behandelen via DSO-LV
Bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet moet u als overheid of uitvoeringsorganisatie vergunningaanvragen en meldingen kunnen ontvangen en behandelen uit het nieuwe Omgevingsloket. Ondersteunt uw zaak- of vergunningensysteem de nieuwe Standaard aanvragen en melden (STAM) nog niet? Of bent u nog niet aangesloten op het DSO met uw zaak- of vergunningensysteem? Dan kunt u gebruikmaken van de oplossingen van verschillende marktpartijen:
- Berichten vertalen naar de oude standaard (STAM naar StUF-conversie)
Met deze oplossing vertaalt uw zaak- of vergunningensysteem berichten van aanvragen en meldingen uit het nieuwe Omgevingsloket naar een andere standaard. Namelijk naar de standaard van het huidige Omgevingsloket online (OLO): de standaard uitwisselingsformat (StUF). U kunt een vergunningaanvraag of melding dan ontvangen en verwerken in uw huidige zaak- of vergunningensysteem. Deze oplossing is nu al beschikbaar bij een aantal softwareleveranciers. U kunt deze oplossing gebruiken tot u uw definitieve zaak- of vergunningensysteem heeft ingeregeld.
- Zaak- of vergunningensysteem via een webportaal (in de cloud)
Met deze oplossing gebruikt u tijdelijk een online zaak- of vergunningensysteem dat u kunt benaderen via een webportaal. Dit kunt u doen totdat u als overheid zelf over de juiste software beschikt. U contracteert als overheid of uitvoeringsorganisaties zelf een leverancier met een abonnementsconstructie en een standaardinrichting.
Alternatieven op de markt voor het opstellen en in DSO-LV laden van toepasbare regels (vragenbomen)
Bij inwerkingtreding van de Omgevingswet moet u als overheid wanneer u in uw eigen regelgeving een vergunning-, meldings- of informatieplicht invoert, zorgen dat initiatiefnemers langs digitale weg aan deze verplichting kunnen voldoen. Dat doet u door het maken van toepasbare regels en het laden daarvan in DSO-LV.
Heeft u nog geen werkend regelbeheersysteem dat toepasbare regels in STTR kan maken? Of bent u met dat systeem nog niet aangesloten op DSO? Dan kunt u een leverancier van toepasbare regels contracteren voor een tijdelijke oplossing, zoals tijdelijke software in de cloud. Een aantal leveranciers kan u ook ondersteunen bij het opstellen van de vragenbomen. Meer informatie hierover vindt u in dit webinar van VNG.
Achtergrond tijdelijke alternatieve maatregelen
De tijdelijke alternatieve maatregelen voor overheden volgen na een advies van het Bureau ICT-toetsing (BIT). Door deze maatregelen in te richten, kunnen overheden bij inwerkingtreding van de Omgevingswet de belangrijkste uitvoeringsprocessen blijven uitvoeren.
Zie ook
