Tijdelijke alternatieve maatregelen (TAM)

Op tijd aansluiten op het DSO

De bestuurlijke partners VNG, Interprovinciaal Overleg (IPO), Unie van Waterschappen en het Rijk hebben de Gezamenlijke Route 2022 vastgesteld. Onderdeel daarvan is dat u als overheid vóór de inwerkingtreding van de wet aansluit op het DSO. U moet uw zaak- of vergunningensysteem aansluiten om vergunningaanvragen en meldingen te ontvangen van burgers en bedrijven uit het Omgevingsloket. Ook moet u met uw plansoftware aansluiten voor de publicatie van omgevingsdocumenten. Hiervoor sluit u aan op de Landelijke voorziening bekendmaken en beschikbaar stellen (LVBB).

Kunt u op de inwerkingtredingsdatum geen gebruikmaken van (delen van) het DSO? Bijvoorbeeld omdat u niet bent aangesloten of omdat u software gebruikt die nog niet alle vereiste functionaliteiten ondersteunt? Dan kunt u mogelijk gebruikmaken van tijdelijke alternatieve maatregelen.

Tijdelijk vangnet voor overheden en uitvoeringsorganisaties

De tijdelijke alternatieve maatregelen zijn een tijdelijk vangnet voor overheden en uitvoeringsorganisaties. Ze voorkomen bijvoorbeeld dat uw dienstverlening aan inwoners en bedrijven rond vergunningverlening stopt bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet. Het vangnet zorgt er ook voor dat dringende trajecten in gebiedsontwikkeling na de inwerkingtreding kunnen doorgaan.

Maatregelen zijn geen vervanging

Door de nieuwe inwerkingtredingsdatum van 1 juli 2022 is extra tijd beschikbaar gekomen om op tijd klaar te zijn voor inwerkingtreding van de wet. Daarbij is met de koepels van gemeenten, provincies en waterschappen afgesproken dat alle partijen (koepels, softwareleveranciers en het programma Aan de slag met de Omgevingswet) zich inzetten om dit voor elkaar te krijgen. Als het een overheid ondanks deze inzet niet lukt om op tijd klaar te zijn, kunnen zij alternatieve maatregelen gebruiken.

De maatregelen zijn tijdelijk en liggen in het verlengde van het geboden overgangsrecht. Ze zijn dus geen vervanging van het DSO. Ook vervangen ze niet het werk dat nodig is om aan te sluiten. En ze geven u ook niet meer tijd voor oefenen, inrichten en inregelen van het DSO en de keten.

Oefenen, inrichten en inregelen kan namelijk alleen via het DSO en het Omgevingsloket. De maatregelen helpen u dus tijdelijk uit de brand. Ze geven u als overheid alleen uitwijkmogelijkheden in het geval van onverwachte grote tegenvallers bij de implementatie.

Uiterlijk half jaar voor inwerkingtreding beschikbaar

De tijdelijke alternatieve maatregelen zijn uiterlijk een half jaar voor inwerkingtreding van de wet beschikbaar. Ze worden tot maximaal 1 jaar na inwerkingtreding aangeboden.

Gebruik tijdelijke alternatieven zo kort mogelijk

Als u tijdelijke alternatieve maatregelen gebruikt, moet u deze opnemen in uw eigen transitieaanpak. De afspraak is dat u zo kort mogelijk gebruikmaakt van de tijdelijke alternatieven. Maak daarbij ook een plan voor hoe en wanneer u stopt met de tijdelijke alternatieve maatregelen.

Bepaal uiterlijk half jaar voor inwerkintreding of u een tijdelijk alternatief gebruikt

Bepaal uiterlijk een half jaar voor inwerkingtreding of u in uw transitieaanpak gebruik wil maken van een tijdelijk alternatief.

3 tijdelijke alternatieve maatregelen

Aan de hand van de 5 minimale eisen voor de invoering van de Omgevingswet en de Gezamenlijke Route 2022 is bepaald of er een reden is om een tijdelijke alternatieve route aan te wijzen. Met de bestuurlijke partners (VNG, IPO, de Unie van Waterschappen en het Rijk) is afgesproken dat er voor 3 eisen een tijdelijke alternatieve route aangewezen moet worden:

• Omgevingsplan bekendmaken en publiceren
• Ontvangen en behandelen van vergunningaanvragen en meldingen
• Projectbesluit bekendmaken en publiceren

Nadruk op de planketen

Tijdelijke alternatieve maatregelen worden als eerste ingericht voor de planketen. Dit is de keten waarin overheden hun gebiedsontwikkelingen in plannen vormgeven en de juridische regels publiceren. U kunt daarin uw eigen aanpak, tempo en ambitie volgen. Gemeenten hebben tot 2029 de tijd om een omgevingsplan vast te stellen dat voldoet aan de eisen van de Omgevingswet.

Gebruik het overgangsrecht om de stap van bestemmingsplan naar omgevingsplan te maken

Het is ook mogelijk om tot de inwerkingtredingsdatum plannen volgens het huidig recht (Wro) in procedure te brengen. Dit kan met de huidige standaard (IMRO). Na inwerkingtreding van de Omgevingswet kunnen plannen op basis van het overgangsrecht en van deze standaard afgemaakt worden. We raden aan deze mogelijkheid in uw aanpak te gebruiken.

Alternatieve maatregelen voor omgevingsplan publiceren en wijzigen

Bij inwerkingtreding moet u uw omgevingsplan publiceren via de Landelijke voorziening bekendmaken en beschikbaar stellen (LVBB). U stelt uw omgevingsplan op volgens de nieuwe Standaard officiële publicaties (STOP) met bijhorende toepassingsprofielen (TPOD).

Heeft u nog geen plansoftware die de STOP/TPOD-standaard ondersteunt? Of bent u nog niet aangesloten op de LVBB? Of bent u wel aangesloten, maar biedt het systeem van uw leverancier niet de mutatiefunctie die u nodig heeft bij uw wijzigingen? Dan kunt u nu al gebruikmaken van de volgende alternatieven die de wet en het DSO bieden:

• Voorontwerp maken zonder aansluiting kan in IMRO.
• Omgevingsplan publiceren zonder aansluiting kan via het standaard overgangsrecht of via een afwijkvergunning.
• Muteren in de LVBB met beperkte mutatiescenario's door het mutatiescenario 'intrekken/vervangen' te gebruiken.

Een toelichting op deze alternatieven leest u op de pagina Alternatieven voor publiceren en wijzigen via LVBB.

Omgevingsplan laten publiceren door andere organisatie

Naast de bovenstaande alternatieven kunt u uw omgevingsplan ook laten publiceren door een andere organisatie:

• Omgevingsplan (tijdelijk) laten publiceren door een andere overheidsorganisatie:
  Stelt u uw omgevingsplan op volgens de nieuwe STOP/TPOD-standaard maar kunt u nog niet zelf publiceren? Dan kunt u uw omgevingsplan ook (tijdelijk) laten publiceren door een andere overheid, zoals een andere gemeente of een omgevingsdienst. Dit moet u dan duidelijk afspreken en vastleggen. Samen met planleveranciers wordt onderzocht wat er technisch en juridisch nodig is om dit mogelijk te maken.
• Omgevingsplan (tijdelijk) laten publiceren door een serviceorganisatie:
  Op dit moment wordt onderzocht of er een serviceorganisatie moet komen om gemeenten te helpen hun omgevingsplannen te publiceren. Deze service helpt u als gemeente niet bij het opstellen, alleen bij het publiceren.

Tijdelijk gebruik van IMRO toestaan voor het omgevingsplan

Als alternatieve maatregelen zoals het overgangsrecht en de aanwezige mutatiemogelijkheden in het DSO niet gebruikt kunnen worden, is IMRO een mogelijk alternatief. Het wetsinstrument 'bestemmingsplan' uit de huidige Wro lijkt in technische opbouw het meest op het omgevingsplan onder de Omgevingswet. Daarom wordt op dit moment uitgewerkt hoe deze IMRO-standaard tijdelijk kan worden ingezet om een projectgericht of gebiedsgericht omgevingsplan voor gebiedsontwikkelingen die anders stagneren, mogelijk te maken. Uiterlijk januari 2022 wordt deze maatregel beschikbaar gesteld in de vorm van werkafspraken.

Alternatieve maatregelen voor vergunningaanvragen en meldingen ontvangen en behandelen

Bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet moet u als overheid of uitvoeringsorganisatie vergunningaanvragen en meldingen kunnen ontvangen en behandelen uit het nieuwe Omgevingsloket. Ondersteunt uw zaak- of vergunningensysteem de nieuwe Standaard aanvragen en melden (STAM) nog niet? Of bent u nog niet aangesloten op het DSO met uw zaak- of vergunningensysteem? Dan kunt u gebruikmaken van de oplossingen van verschillende marktpartijen:

• Berichten vertalen naar de oude standaard (STAM naar StUF-conversie)
  Met deze oplossing vertaalt uw zaak- of vergunningensysteem berichten van aanvragen en meldingen uit het nieuwe Omgevingsloket naar een andere standaard. Namelijk naar de standaard van het huidige Omgevingsloket online (OLO): de standaard uitwisselingsformat (StUF). U kunt een vergunningaanvraag of melding dan ontvangen en verwerken in uw huidige zaak- of vergunningensysteem. Deze oplossing is nu al beschikbaar bij een aantal softwareleveranciers. U kunt deze oplossing gebruiken tot u uw definitieve zaak- of vergunningensysteem heeft ingeregeld.
• Zaak- of vergunningensysteem via een webportaal (in de cloud)
  Met deze oplossing gebruikt u tijdelijk een online zaak- of vergunningensysteem dat u kunt benaderen via een webportaal. Dit kunt u doen totdat u als overheid zelf over de juiste software beschikt. U contracteert als overheid of uitvoeringsorganisaties zelf een leverancier met een abonnementsconstructie en een standaardinrichting.

Alternatieve maatregelen voor werken met projectbesluit

Een projectbesluit publiceert u vanaf de inwerkingtreding van de Omgevingswet via de LVBB. U stelt het projectbesluit op volgens de nieuwe STOP/TPOD-standaard.

Wilt u als provincie, waterschap of Rijk starten met uw projectbesluit? Maar heeft u nog geen plansysteem dat de STOP/TPOD-standaard ondersteunt? Of bent u nog niet aangesloten op de LVBB? Dan kunt u op verschillende manieren toch aan de slag met uw projectbesluit:

• Projectbesluit laten publiceren door andere overheid
  U kunt als overheid een andere overheid vragen om namens u een projectbesluit bekend te maken en beschikbaar te stellen. Uw organisatie moet hiervoor besluiten dat een andere overheid uw projectbesluit mag publiceren. Samen met planleveranciers wordt bekeken hoe dit technisch en juridisch mogelijk gemaakt kan worden.
• Externe partij inhuren om het projectbesluit namens u op te stellen en publiceren
  U kunt als overheid een dienstenleverancier of adviesbureau inschakelen om namens u een projectbesluit bekend te maken en beschikbaar te stellen in STOP/TPOD. Hiervoor is het uiteraard nodig dat de externe partij in staat is om dit te doen. Verder moet het bevoegd gezag dat het projectbesluit vaststelt, hiervoor een besluit nemen. Samen met planleveranciers wordt onderzocht wat er technisch en juridisch nodig is om dit mogelijk te maken.

Achtergrond tijdelijke alternatieve maatregelen

De tijdelijke alternatieve maatregelen voor overheden volgen na een advies van het Bureau ICT-toetsing (BIT). Door deze maatregelen in te richten, kunnen overheden bij inwerkingtreding van de Omgevingswet de belangrijkste uitvoeringsprocessen blijven uitvoeren.